Tholen - Het zijn spannende weken voor de substraatindustrie. De Baltische staten zijn de laatste oogst nog aan het binnenhalen, maar duidelijk is al wel dat ze een flink lagere opbrengst hebben dan vorig jaar. Gecombineerd met een groeiende markt, kan dat zomaar resulteren in een globaal tekort van 10 tot 15 procent aan substraten, en dat gaat gevolgen hebben voor de tuinbouw wereldwijd. "We hebben alles nodig wat er is."
© Next Steps
Minder oogst
Ted Buis, voormalig Commercieel Directeur van Legro ondersteunt met NextSteps nu diverse start-ups en ondernemers, en is nog nauw betrokken bij de substraatsector. Op de cijfers moeten we hem niet vastpinnen, maar als hem gevraagd wordt een schatting van de situatie in de substraatmarkt te maken, ziet het er niet al te best uit. De slechte weersomstandigheden in de Baltische Staten betekenen in het gunstigste geval een oogst van slechts 50% van de normale 16 miljoen kuub, oftewel een tekort van 8 miljoen. "En waarschijnlijk is er nog minder geoogst."
Dit tekort valt samen met een groeiende vraag. Ted verwijst naar het onderzoek van Chris Blok, Wageningen UR, die inschatte in dat de totale vraag naar substraten van 67 naar ruim 280 miljoen kuub gaat. "Dat is grofweg 3 à 4 miljoen kuub per jaar die erbij komt. Dat gaat niet lineair en het is ook niet altijd duidelijk waar de vraag vandaan komt, maar je ziet de tuinbouw wereldwijd groeien. De blauwe bessenteelt in China, tuinbouw in India, Zuid-Afrika", somt hij op. "Alle kleine slokjes bij elkaar vormen een enorme plas."
Opgeteld resulteert de 8 miljoen kuub minder productie en de 4 miljoen kuub extra vraag in een tekort van 12 miljoen kuub, op een markt die Ted momenteel rond de 100 miljoen schat.
Kokossector
De kokossector is niet in staat dit gat in aanvoer op te vangen. Sowieso kampte de kokossector in Sri Lanka de afgelopen twee jaar met tekorten aan husks in de mix. "Er wordt verwezen naar de pandemie en het gebrek aan kunstmest", vertelt Ted, "maar linksom of rechtsom was er een tekort aan noten." Bovendien kampt India, de andere grote producent, vanwege droogte met kleinere kokosnoten. "Dat duurt maar drie maanden, dus wat dat betreft verwachten we niet veel problemen. Maar het is niet genoeg om het gat op te vangen."
© Next Steps
Alternatieve producten
De substraatmarkt is als een waterbed: wanneer er tekorten zijn in het veen, gaan telers over naar alternatieven. "Houtvezel bijvoorbeeld is vaak regionaal beschikbaar, maar kun je niet onbeperkt bijmengen – met maximaal 30 procent loop je al op het randje." Dan zou je kunnen kijken naar de veenproductie van Canada, die dit jaar normaal tot iets hoger leek. Maar de laatste weken is er door regen en bosbranden weinig geoogst. Dus die zit ook maar net rond een normale oogst."
Bovendien is dat veen een significant ander product dan in Europa gebruikt wordt. "Het is een heel ander spagnhumplantje, dat anders geoogst wordt, een eigen karakter en een andere, fijnere textuur heeft. Het is niet zo dat al het veen gelijk is en er een paar scheepsladingen gemengd kunnen worden." Bovendien ligt de prijs ook veel hoger dan dat van Baltisch veen. "En als je dan ook nog moet gaan varen, wordt het er niet goedkoper op." Zeker niet omdat veen volumineus is. "Een container kokos is drie containers veen. Dus er zal wel wat getransporteerd worden, maar een paar miljoen kuub heb je niet zomaar bij elkaar."
Waar stevenen we dan op af? Dat is nog niet met zekerheid te zeggen, maar het wordt ongetwijfeld een zeer uitdagend en memorabel seizoen, ziet Ted. De Vereniging voor Potgrond- en Substraatfabrikanten waarschuwde ook voor tekorten, en Ted onderschrijft hun advies. "Ga als eerste in overleg met je leverancier."
© Next Steps
Prijs terug naar....
Door het tekort gaan de kokosprijzen nu al door het dak. Alhoewel? "Tien jaar terug volgde de prijs per m³ kokos de prijs van zodenturfprijs, op een kleine afstand. Tijdens corona zagen we een trendbreuk: alle consumenten ging thuis tuinieren, en de cannabismarkt in Noord-Amerika groeide razendsnel. De vraag oversteeg het aanbod flink. Die markten zijn twee, drie jaar terug geïmplodeerd, waardoor de vraag weer wegzakte. Het kokos pakt dan de eerste klap en zakte tot een historisch dieptepunt van 250 tot 300 dollar/kuub voor gewassen materiaal."
Die situatie is dit jaar dus weer gedraaid: De schaarste van de husks in Sri Lanka en de eerste tekenen van de slechte oogst in de Baltische Staten maakten duidelijk dat, anders dan normaal, de laatste voorraad van vorig seizoen niet werd aangevuld met nieuw product. "In China, waar de blauwe bessenteelt de afgelopen jaren enorm gegroeid is, merkten ze dat als eerste en zijn ze extra kokos gaan inkopen. De prijs schoot van 350 dollar naar 600, en daar zwerft het nog steeds. "Dat is vergelijkbaar aan de prijs van zodenturf. Vanuit dit perspectief gaat de markt dus weer terug naar het oude normaal."
Ted durft wel te voorspellen dat die prijs de komende maanden alleen nog maar verder gaat stijgen. "Veen gaat nog euro's oplopen, en ook van een kokosprijsstijging van 150 dollar per ton op het eind van het seizoen, zou ik niet opkijken. Het blijft een kwestie van vraag en aanbod, en er gaat dit seizoen gewoon te weinig aanbod zijn. We hebben alles nodig wat er is."
Groei van het aanbod
De hogere prijzen maken investeren in de substraatsector bijzonder interessant, al is voor leveranciers voorraden aanhouden lastig vanwege brandgevaar. "Maar wie van plan was te investeren in India in droogvloeren, zou ik adviseren het nu te doen, want de terugverdientijd is heel goed. En ook als je volume hebt en kunt persen, doe het, want je krijgt het terug. Bereid alles voor op volle productie."
Bovendien biedt de situatie in de markt ook kansen voor alternatieve groeimedia – eindelijk. "De groei van alternatieve groeimedia werd voorheen geremd doordat substraat relatief goedkoop is geweest. Dan is er geen interesse om te investeren. Dat zie je ook met de productie van kokos: pas nu de prijs hoger is, wordt het interessant om het vanuit Indonesië of de Filipijnen te halen. En we zullen met elkaar moeten zoeken naar lokale aanvullingen en alternatieven. Suikerriet baggase, of agave baggase", somt hij op. "Al zijn we daarmee voor dit seizoen natuurlijk alsnog te laat. We hebben het niet over twee jaar nodig, maar over twee maanden."
Niet zonder veen
Toch is het, met het oog op de toekomst, een belangrijke weg voor de sector, en eigenlijk ook voor daarbuiten. Daarvoor verwijst hij opnieuw naar het onderzoek van Chris Blok. "Daaruit blijkt heel nadrukkelijk dat elk ingrediënt nodig is. We kunnen absoluut niet zonder veen. We kunnen niet alle potten vullen en alle jonge planten produceren zonder veen. Zelfs niet met extra kokos uit Mexico, de Dominicaanse Republiek, of Indonesië", somt hij nieuwe productielanden op. En dat is wel nodig, benadrukt hij, zeker als je kijkt naar het belang van zelfvoorzienendheid in voedsel. "We moeten genoeg jonge planten op kunnen kweken om iedereen van voedsel te voorzien. De vraag is natuurlijk of je overal blauwe bessen moet eten – maar feit is dat we, om voedseltekorten, honger, en massamigratie nu en in de toekomst te voorkomen, moeten zorgen dat er overal voedsel geteeld kan worden. En dat maakt deze situatie duidelijk: wie betaalt, krijgt echt wel product. Substraat vormt voor Westerse telers een paar procent van de kostprijs van een plant, dus in de hightech tuinbouw zal geen areaal leegvallen. Hooguit dat de mengsels anders zijn, maar daar komen de telers en hun adviseurs wel uit. Maar de telers in landen die de prijsstijging niet kunnen betalen, en die normaal later in het seizoen de restpartijen opkopen, die trekken aan het kortste eind. Er zijn dit jaar geen restpartijen."
In sommige teelten kan je substraat een extra seizoen laten liggen, dat zou een mogelijkheid zijn. "Maar je risico op ziektes, plagen en mindere opbrengst wordt fors groter. Dan gaat dat ook problemen opleveren. De vraag naar substraat blijft alleen maar groeien. We kunnen vanuit milieuoogpunt streven naar een veenvrije sector, maar de huidige schaarste toont ook aan dat we al op het randje lopen. Er hoeft maar iets te gebeuren, en we hebben een probleem in de voedselproductie."
Voor meer informatie:
Ted Buis
Next Steps
https://nxtstps.com/
