Tholen - Na jaren van gelijke productie is in 2024 de Nederlandse productie van aardwarmte weer eens toegenomen. Dat is hard nodig, stelt brancheorganisatie Geothermie Nederland bij publicatie van de cijfers. Er is nog een enorme inhaalslag nodig om het doel van 40-50 PJ in 2035 te halen. In 2024 is 7,9 PJ (petajoule) aan aardwarmte geproduceerd.
In het kader van de noodzaak van een snelle groei van de geothermiesector is het nieuws dat Shell zich terugtrekt uit aardwarmte-projecten in Nederland opvallend. De kapitaalkrachtige partij is bij diverse projecten betrokken.
Hans Bolscher, voorzitter Geothermie Nederland, verwacht in een reactie maandagmiddag niet dat het terugtrekken van Shell uit aardwarmte-projecten consequenties gaat hebben voor de productiecijfers van aardwarmte. Hij verwijst verder door naar Shell. Dat bedrijf is om een nadere toelichting op hun opvallende besluit gevraagd. Naast dat het bedrijf actief was in diverse projecten, was Shell ook betrokken in enkele projecten in ontwikkeling. Zo maakte Aardwarmte Rijnland al bekend op zoek te gaan naar een vervanger voor Shell.
Concurrentie van WKK
Bolscher staat liever stil bij de productiecijfers over 2024, waaruit blijkt dat geothermie voor de glastuinbouw afgelopen jaar weer vaker aantrekkelijker was dan gebruik van de WKK. Ook wijst hij er graag op wat er op politiek vlak nodig is om de broodnodige versnelling van de ontwikkeling van geothermie in Nederland te realiseren.
"We zien groeiend draagvlak voor geothermie. Dit wordt mede gedreven door de steeds groter wordende behoefte aan betaalbare duurzame collectieve warmte, de wens om de afhankelijkheid van het buitenland te verkleinen en de noodzaak om netcongestie tegen te gaan. Maar dit grote draagvlak vertaalt zich nog onvoldoende in snelle groei. Er moeten snel meer nieuwe aardwarmte productie-installaties bijkomen om het potentieel aan betaalbare, duurzame warmte van eigen bodem te benutten."
Meer voorspelbaarheid, minder risico's
Als sector houdt men zich vast aan de ambitie van 40-50 PJ, als cruciaal richtpunt voor 2035. "In de verdere toekomst kan zelfs ongeveer 25 procent van de hele Nederlandse warmtevraag duurzaam ingevuld worden door geothermie, in de glastuinbouw is dit zelfs richting 50 procent."
Het valt hem op dat glastuinbouwondernemers niet vies zijn van een beetje risico. Het waren in Nederland ook de glastuinbouwbedrijven die de eerste projecten realiseerden. Nog steeds draaien de meeste projecten voor de glastuinbouw, ondanks felle concurrentie van de WKK. "Bij hoge elektriciteitsprijzen is de WKK in het voordeel. Bij normale energieprijzen is dat geothermie." Uit de productiecijfers kan volgens Bolscher opgemaakt worden dat geothermie in 2024 weer vaker interessant was voor telers dan in de jaren daarvoor.
Toch moet er nog wel wat gebeuren. "De doorbraakmaatregelen die wij als sector hebben voorgesteld zijn er nog niet gekomen. Een korter en voorspelbaar vergunningenproces is cruciaal. Ook pleiten we voor een herziening van het subsidiesysteem. Een beter passend financieel instrument gaat leiden tot snellere realisatie van projecten."
De voorzitter van de brancheorganisatie voor geothermiebedrijven ziet bij bedrijven, burgers en ook in de politiek veel draagvlak. Een belangrijk verbeterpunt om nog meer geothermieprojecten te kunnen realiseren, is voorspelbaarheid. "Vergunningverlening moet bijvoorbeeld voorspelbaarder. Niet makkelijker, of minder streng, want veiligheid is belangrijk, maar wel beter voorspelbaar."
Onzekerheid hoort bij geothermie, weet hij, want dat komt er kijken bij boren in de bodem. "Maar nu zijn er ook veel financiële risico's, bijvoorbeeld door de huidige opzet van de SDE-subsidie. Hierdoor komt er voor bedrijven die in geothermie investeren nog extra onzekerheid bij."
Ook zijn er een aantal risico's waar ondernemers niets aan kunnen doen, zoals de gasprijsontwikkeling en inflatie. "Dat zijn externe factoren met een grote invloed. Het maakt de businesscase onzeker, en die onzekerheid zie je nu terug in de prijs voor geothermie."
Productiecijfers 2024
In Nederland zijn 28 aardwarmtelocaties te vinden met in totaal 42 aardwarmte-productieputten. In 2024 hebben 28 productieputten aardwarmte geproduceerd. Er zijn acht nieuwe doubletten die nog niet produceren en zes doubletten die op dit moment niet actief zijn.
Het aandeel aardwarmte in Nederland leverde in 2024 omgerekend 426.000 ton minder aan CO2-uitstoot op. De productie van aardwarmte in 2024 is ten opzichte van 2023 en 2022 gestegen met ruim 16% (van 6,8 naar 7,9 PJ per jaar).
De stijging zit met name in het feit dat een groot deel van de doubletten meer productie heeft gedraaid dan het voorgaande jaar. Dit kwam door een grotere vraag van de afnemers en minder stilstand door onderhoud. Ook zijn er drie nieuwe productieputten die al produceren, al zitten die nog in de opstartfase. Het aankomende jaar zullen deze nieuwe putten meer effect hebben op de productiecijfers.
Maar alsnog ziet Bolscher dat er meer versnelling nodig is. De glastuinbouw werkt veel met geothermie. Projecten in de gebouwde omgeving komen moeizaam tot stand. De onzekerheden rond de warmtenetten (en Wet collectieve warmte, Wcw) remmen de investeringen in geothermie op dit moment af. Ook het niet kunnen krijgen van een aansluiting op het elektriciteitsnet leidt tot vertragingen voor nieuwe projecten.
Shell
Naar de gevolgen van de stap van Shell blijft het nog even gissen, net als naar de oorzaken. Shell zelf stelt in een bericht over afbouw van haar rol in geothermie-projecten in Nederland. "We gaan de komende tijd in gesprek met onze partners in de verschillende projecten, om een soepele overgang te waarborgen. Hierbij zoeken we naar passende oplossingen voor de individuele projecten en vergunningen."
Dinsdagochtend heeft Shell gereageerd op aanvullende vragen. Daaruit blijkt dat men kansen ziet in warmtenetten, met een aardwarmtebron. Op de vraag of Shell stopt met geothermie vanwege de grote financiële risico's komt geen antwoord.
Indexfoto: bezoek bij geothermieproject Trias Westland
Voor meer informatie:
Geothermie Nederland
[email protected]
www.geothermie.nl/