De glastuinbouwsector heeft de ambitie om in 2040 klimaatneutraal te zijn. Het is daarom belangrijk om betrouwbare cijfers te hebben over de energiehuishouding en de broeikasgasemissies van de glastuinbouw. Zowel de Energiemonitor van de Nederlandse Glastuinbouw van Wageningen Social & Economic Research (WSER) en de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) publiceren cijfers over deze emissies. PBL publiceert historische gegevens uit CBS-statistieken en toekomstprojecties op basis van modelberekeningen. WSER publiceert historische gegevens op basis van een combinatie van bronnen, waaronder eigen dataverzameling. Door de verschillen in de onderliggende gegevens en rekenmethoden verschillen ook de uitkomsten.
Daarom is in 2021 in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) een traject gestart met als doel om de informatiebasis gelijk te trekken en daarmee de verschillen tussen de gepubliceerde cijfers zoveel mogelijk weg te nemen. Daarvoor is het nodig om te komen tot een betrouwbare en consistente dataset waaruit zowel WSER als PBL in de toekomst de door hen benodigde gegevens kunnen afleiden.
Ook voor ander onderzoek gericht op de energietransitie van de Nederlandse glastuinbouw (voor o.a. de partners van het Convenant Energietransitie Glastuinbouw 2022-2030) is een goede dataset essentieel. In dit deelproject is onderzocht of het mogelijk is om een bruikbare en robuuste dataset met gegevens over de elektriciteitshuishouding van glastuinbouwbedrijven samen te stellen.
Met dat doel zijn gegevens van de netbeheerders over de levering, teruglevering en productie van elektriciteit voor verslagjaar 2021 gekoppeld aan kaslocaties uit de Gecombineerde Opgave (GO) 2022 van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De GO vormt een database op basis van jaarlijkse enquêtes onder landbouwbedrijven, waaronder glastuinbouwbedrijven. Er is aangenomen dat het koppelen van de locatiegegevens in deze database met de gegevens van de netbeheerders resulteert in een zo robuust mogelijke energiestatistiek voor de sector glastuinbouw als geheel. De elektriciteitsaansluitingen zijn gekoppeld aan kaslocaties op basis van naam en locatie (afstand). Vervolgens is er een evaluatie gedaan op de robuustheid van deze methode. Daarvoor is allereerst gekeken naar de compleetheid van de dataset. Aan 89 procent van de kaslocaties en 93 procent van het areaal uit de GO zijn één of meer elektriciteitsaansluitingen gekoppeld. Van de elektriciteitsaansluitingen getypeerd als glastuinbouw is 91 procent aan één of meer kaslocaties uit de GO gekoppeld. De meeste aansluitingen (67 procent) zijn gevonden via de meest zekere koppelmethoden: handmatig of adres i.c.m. naam.
De representativiteit is geanalyseerd door te kijken naar koppelpercentages voor verschillende typen bedrijven (per hoofdgewas, met/zonder belichting, per grootteklasse, met/zonder WKK, per provincie). Vervolgens is er gekeken naar de nauwkeurigheid van en onzekerheid in de data op sectortotaalniveau. Voor de bruto elektriciteitsproductie uit aardgas wordt de onzekerheid geschat op 10 procent, voor de aanvoer op 5 procent, voor de aflevering inclusief zonnestroom 2 procent, voor het finaal elektriciteitsverbruik op 15 procent en voor het opgesteld WKK-vermogen op 3 procent. Als laatste is de plausibiliteit op totaalniveau nog geanalyseerd en vergeleken met onafhankelijke, door WSER gepubliceerde cijfers. Met de KEV wordt niet vergeleken, omdat de daar gepubliceerde cijfers van CBS afkomstig zijn.
De verschillen tussen de uitkomsten van dit onderzoek en de eerder door WSER gepubliceerde cijfers vallen voor het merendeel binnen de geschatte onzekerheidsmarges. Alleen voor het WKK-vermogen geldt dit niet. Aansluitend is er gekeken naar de reproduceerbaarheid en beschikbaarheid van de methode en dataset. Er is zoveel mogelijk geautomatiseerd waardoor de dataset relatief eenvoudig bijgewerkt kan worden voor nieuwe verslagjaren. CBS heeft ook gekeken naar de mogelijkheden om de te ontwikkelen dataset te delen met externe onderzoekers. Dit kan gefaciliteerd worden via de beveiligde Remote Access-omgeving van het CBS.
Elektriciteitshuishouding glastuinbouw
In dit onderzoek zijn belangrijke stappen gezet voor wat betreft het verbeteren van de informatievoorziening over de elektriciteitshuishouding in de glastuinbouw. Op enkele punten is nog verbetering gewenst. De eerste vervolgstappen zijn het uitbreiden van de dataset met gegevens over latere verslagjaren en het herhalen van de analyses door de gegevens van de netbeheerders en de GO ook voor deze jaren te vergelijken. Daarbij zal ook het aardgasverbruik, dat in een eerder onderzoek aan bod is gekomen, worden meegenomen. Daarmee kan de langjarige robuustheid van de huidige methode verder beoordeeld worden. Ook is de onzekerheid in de data naar verwachting lager voor recentere jaren, omdat er vanaf verslagjaar 2023 completere data over de bruto elektriciteitsproductie beschikbaar zijn. Dit zal naar verwachting leiden tot meer nauwkeurige cijfers over bruto productie en het daarvan afhangende finale verbruik van elektriciteit, wat belangrijk is voor de gebruikers. Daarnaast hebben gebruikers behoefte aan uitsplitsingen naar gewasgroep. Ook daar zal bij het vervolg naar gekeken worden.
Inzicht aardgasinzet WKK
Een belangrijk verbeterpunt voor de langere termijn is het verkrijgen en aan de dataset toevoegen van microdata over de hoeveelheid aardgas ingezet in WKK-installaties. Er is momenteel een wetswijziging in behandeling die het voor het CBS mogelijk maakt om in de toekomst deze gegevens op te vragen via energieleveranciers. Daarnaast is er behoefte aan gegevens over de aanvoer en aflevering van elektriciteit en het aardgasverbruik per gewas of per bedrijf binnen energieclusters en over warmteleveringen. Verder zou de ontwikkelde dataset relatief eenvoudig uitgebreid kunnen worden met gegevens over hernieuwbare elektriciteitsproductie. Tot slot zou de datakwaliteit van de GO voor wat betreft de WKK-vermogens nog verbeterd kunnen worden.
Lees hier de volledige publicatie
Bron: CBS