Tholen - Wat is dat eigenlijk, IPM? Een beetje minder spuiten, een vliegje de kas in sturen of een vangplaat inruilen voor een zonnebloem – zeker. Maar het begrip is niet eenduidig, zo weet iedere teler. Dat geldt ook voor een hele set verwante begrippen als ‘biologie’, een ‘weerbare plant’ of ‘schoon uitgangsmateriaal’, begrippen die bovendien op verschillende plaatsen in de wereld verschillend geïnterpreteerd kunnen worden.
Van linksboven mee met de klok: Jan van der Blom vanuit Spanje, Caroline van der Salm samen met moderator Helma Verberkt, Ronald Valentin en last but not least een Groene wants
Om hier licht op te werpen is het zonder meer de moeite deze (jongste) aflevering uit een serie webinars van Glastuinbouw Nederland terug te kijken. Achtereenvolgens komen Jan van der Blom vanuit Spanje, Ronald Valentin uit Noord-Amerika en Caroline van der Salm uit Nederland aan het woord, om hun licht te laten schijnen over de stand van zaken in de lokale plaag- en ziektebestrijding. Jan legt daarbij de focus op de glasgroenten, Ronald op de sierteelt en Caroline geeft een algemeen beeld.
Om met dat laatste te beginnen: waar staan we überhaupt, hoeveel telers gebruiken biologie, in welke mate, en wat staat er nog te gebeuren? Qua strategie heeft de overheid mooie plannen: niet alleen is de wereld in 2030 weer een plastic- en fossielvrije Jurassic Park, ook is dan alle productie ‘duurzaam’ en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen tot een ‘minimum’ teruggebracht. As we speak gebruiken (in Nederland) zo’n 95% van de groentetelers biologische gewasbeschermingsmiddelen. In de sierteelt is dat zo’n 70%. Het gebruik van chemie (in kg/ha) is ondertussen over de laatste paar jaren niet per se afgenomen (maar in de groenten zelfs weer ietsjes toegenomen, zie grafiek hieronder). Daar zijn logische kanttekeningen bij te plaatsen - die middelen zijn van een orde als de chemische wapens van vroeger en ook mag er steeds minder – maar of “we” in een klein decennium de natuur volledig naar ons hand gezet hebben, is overal buiten de hogere echelons maar zeer de vraag.
Dé oplossing bestaat niet en moet ook niet verwacht worden. Dat is misschien wel de voornaamste les, zo vat Caroline samen. “Het is een kwestie van kleine stapjes vooruit. Telers moeten leren preventief te werken met bestrijders. Ook moeten we leren begrijpen hoe die biologie werkt, en deze een kans geven en niet te vroeg ingrijpen als we niet direct resultaat zien. De verhouding plagen en bestrijders moet beter gemonitord worden, als ook wat het binnenkomen van bijvoorbeeld een nieuwe plaag met het evenwicht van de biologie doet. (…) IPM begint met hygiëne en preventie, is iets van de hele keten en is méér dan het zomaar inzetten van wat beestjes. Dat is nog niet bij alle telers ingedaald.”
Zonnebloem als gele vangplaat
In Spanje en in het bijzonder in de plastic wereld van Almeria ziet Jan van der Blom de laatste jaren toch de nodige dingen veranderen. Het wordt wat groener, er is wat meer kleur tussen de kassen. Hij gaat een hele serie gewassen en plagen af, en ziet dat bij steeds meer telers biologische oplossingen hun intrede gedaan hebben. Zo zijn bankerplanten op het land, maar ook in en om de kas steeds gangbaarder. “Een zonnebloem tussen het gewas is als een gele vangplaat”, vertelt Jan. “Een teler denkt aan zijn ruimte, maar in de praktijk blijkt dat ongeveer 1% bankerplant al voldoende kan zijn. Als je daarmee een schone en goede productie kan draaien is dat niet veel.”
Double the Trouble
In Nood-Amerika, waarmee men tegenwoordig niet primair in termen van IPM maar over ‘BCA’s as first line of defence’ (Biological Control Agents) spreekt, ziet Ronald Valentin een soortgelijk bewustzijn indalen. Wat het verhaal anders maakt is een wat verschillende benadering vanuit overheidswege, wat bijvoorbeeld maakt dat sommige bestrijders die bij ons gangbaar zijn daar juist wel of juist niet beschikbaar zijn. Wat men verder in Canada en de VS, misschien nog wel meer dan hier, goed op het netvlies heeft is het belang van schoon uitgangsmateriaal. “De laatste 10 jaar is er veel aandacht voor schoon stek. Veel is import, het betreft een wereldwijde handel, materiaal komt overal vandaan. En met dat materiaal komt van alles mee; insecten, mijten en ziekten etc., maar ook residuen van ter plaatse of tijdens transport gebruikte middelen. M.b.t. het gebruik van biologie spreekt men hier dan ook wel van ‘double the trouble’; niet alleen de natuurlijke vijanden moeten worden bestreden, maar ook maken chemische residuen het lastig voor biologie. Het belang van goed uitgangsmateriaal en het gebruik van biologie in de opkweekfase is dan ook van groot belang.”
Webinar
Het webinar ‘Plaag- en ziektebeheersing in de glastuinbouw internationaal gezien' van Glastuinbouw Nederland werd georganiseerd in samenwerking met Wageningen University & Research, Business Unit Glastuinbouw (en is hier terug te kijken). Het webinar is er een uit een serie webinars die de jaarlijkse Events Plantgezondheid, Water en Energie vervangen. Het programma van nog komende webinars vindt u hier.