Bol van Samenwerking antwoord op mededingingsproblematiek bloembollen

Tholen - In de AGF-sector zijn telersverenigingen een bekende manier om met verschillende kwekerijen de markt te kunnen betreden zonder in de problemen te komen met de mededingingsautoriteiten. In de bloembollenhandel was er een kwekersvereniging, maar die voldeed niet aan alle strenge regels. De CNB heeft nu de BVS gelanceerd: de Bol van Samenwerking.

Begin 2008 deed de Autoriteit Consument & Markt een inval bij de verschillende organisaties in het bollenvak. Aanleiding was een vermeend verhoogd risico op misstanden op het gebied van mededinging in de toenmalige werkwijze van de verschillende kwekersverenigingen in het bloembollenvak. Hoewel dit bij geen van de partijen uitliep op een veroordeling, werd vanaf dat moment de werkwijze van kwekersverenigingen regelmatig door CNB getoetst, wat uiteindelijk heeft geleid tot de oplossing die nu door CNB wordt gepresenteerd: de BVS, oftewel Bol van Samenwerking. 

Hoe zit dat nu met die mededinging en wat verandert er met de oprichting van BVS nu eigenlijk concreet? “De inval van het ACM, toen nog het NMA, zette de kwestie van de mededinging op de agenda”, aldus Paul Peters, manager bemiddeling bij CNB. “Zo ook in 2015, het moest inderdaad allemaal meer mededingingsproof en een stukje professioneler. Nu is de wetgeving op dit gebied gecompliceerde materie, maar in samenspraak met mededingingsadvocaten en de ACM zijn we op zoek gegaan naar manieren hoe de dingen beter geregeld zouden kunnen worden. Het resultaat van die zoektocht resulteerde al snel in het nu opgerichte BVS.”

In principe geldt voor alle denkbare sectoren met commerciële belangen: je maakt geen prijsafspraken. Maar er zijn enkele, door Europa geregeld en in GMO-wetgeving vastgelegde uitzonderingen, waarin een bepaalde mate van samenwerking mogelijk is omdat het belang van het functioneren van de sector van zwaar gewicht is en/of omdat de opererende partijen er allemaal baat bij hebben. Bijvoorbeeld in de agrarische productie. Denk daarbij aan telers van aardappelen en tomaten, die zich in telersverenigingen manifesteren.

Prijsafspraken in economische eenheid

Direct gevaar is dan precies dat: prijsafspraken. Normaal gesproken worden die ondervangen door het aanstellen van een rechtspersoon, legt Paul uit. “In die aardappelen bijvoorbeeld gaan de telers met elkaar een economische eenheid aan. Je stapt als het ware in en geeft de regie over de hele afzet, de te ontvangen prijs incluis, uit handen bij de rechtspersoon. Maar in de bollen gaat, of beter ging dat anders. Daar is ook sprake van een rechtspersoon, namelijk de kwekersvereniging, maar door de opzet van kwekersverenigingen in de bollen hebben kwekers daarin gezamenlijk nog steeds regie over de afzet en prijs. Tevens was daarbij een cultivar de inzet. De kweker bracht slechts een deel van zijn soorten onder bij de kwekersvereniging.

Belangrijk verschil met de aardappel- of tomatenteler is dus het slechts ten dele inleveren van economische zelfstandigheid. Of, negatief uitgedrukt, een systeem waarin men het ene deel, waarin om wat voor reden dan ook zekerheid of bijstand de voorkeur heeft, uit handen geeft, maar langs de andere kant op allerlei andere manieren zelfstandig economische activiteiten kan blijven ontplooien.

Mededingingsproof

Hoewel deze vorm van kwekersvereniging lang gewerkt heeft, is de werkwijze niet mededingingsproof gebleken. Te meer door de groei van het aantal kwekersverenigingen en omdat de handel steeds verder geïnternationaliseerd is. In BVS meent men nu een oplossing gevonden te hebben. Paul: “In BVS hevelen de deelnemende kwekers het complete pakket van productieplanning en verkoopactiviteiten over aan een aparte rechtspersoon, in dit geval een BV. Deze BV is zodanig ingericht dat de deelnemende kweker de bevoegdheid over het geheel van prijzen, arealen en marktverdeling overlaat aan deze nieuwe rechtspersoon en het stelt de kweker nog steeds in staat om dit per cultivar te doen. Een veel verder gaande, maar ook meer gecontroleerde en overzichtelijke manier van samenwerking dus, dat naar onze, maar ook naar de mening van het ACM er voor zorg draagt dat mededingingsrisico’s worden weggenomen.”

Kwekers die nu via een kwekersvereniging samenwerken hebben in theorie drie opties. Ten eerste, geïsoleerd verder. Ten tweede, aansluiten bij BVS en dus ‘alle eieren in een mandje leggen’. Of ten derde: zelf een BVS oprichten. “Dat staat iedereen vanzelfsprekend vrij”, besluit Peters, “al heeft dat laatste de nodige voeten in de aarde. Omdat het CNB een groot deel, ongeveer de helft, van de productiewaarde van de bollen in Nederland vertegenwoordigt, ligt aansluiten dan ook voor de hand. Bij mijn weten zijn andere initiatieven dan die van CNB ook (nog) niet gestart.” 

Met de oprichting is ook een website gelanceerd: www.bvs-verkoop.nl. Voor meer informatie over doelstellingen, werkwijze en ambitie kan men hier terecht.