Tholen - In het Zuid-Limburgse Margraten, tussen de glooiende heuvels en fruitboomgaarden, vind je een bescheiden, maar bijzonder bedrijf: Puur Aroma. Hier telen Frank Radder en zijn vrouw Monique biologische kruiden. In pot voor tuincentra en natuurvoedingswinkels, gesneden voor de horeca. Aan elk kruid hangt een etiket met uitleg. Want dat er heel wat te vertellen valt over kruiden, en met name de biologisch geteelde variant, legt Frank ons graag uit in dit eerder in vakblad Primeur verschenen artikel.
De potjes – 13 centimeter in doorsnee – zijn voorzien van een viertalig etiket met toepassingen van het kruid
Planten heeft Frank altijd leuk gevonden. Het is een liefde die hij deelt met zijn vrouw Monique. Samen runnen ze al bijna veertig jaar Puur Aroma. In het begin waren het vooral sierplanten die ze kweekten. "Vaste planten, in een heel breed assortiment, inclusief bloemen," vertelt Frank. "In de jaren 80 en 90 waren die enorm populair, dankzij de opkomst van de Engelse Cottage Borders. Tuinen vol kleur en geur, het was echt een trend. Maar zoals dat gaat met trends, kwam er een kentering. Mensen kregen minder tijd. Meer tweeverdieners, minder zin in onderhoud. Tuinen werden betegeld, de planten verdwenen. Toen moesten we keuzes maken."
Een power salade is opgebouwd uit diverse groene kruiden, kleurrijke bladgroenten en eetbare bloemen, die een breed spectrum aan vitaminen, mineralen en fytonutriënten in natuurlijke vorm lever
De omschakeling: van bloei naar smaak
"We wilden in de planten blijven. We hadden personeel, investeringen... Dus schakelden we over op kruiden, wat deels werd ingegeven door iets wat we ook privé heel leuk vonden: lekker koken." Frank volgde twee meerjarige opleidingen tot herborist – een kruidendeskundige. "Toen zijn we in fases overgestapt van sierplanten naar eetbare kruiden. En als we dan toch van sierteelt naar voeding gingen, wilden we het meteen goed doen: biologisch." Dat bleek makkelijker gezegd dan gedaan. "Het was echt moeilijk. Bio is een andere tak van sport. Geen chemische gewasbeschermingsmiddelen, geen kunstmest."
Bio-kruiden in pot en op het bord
Vandaag de dag teelt Puur Aroma zo'n miljoen potkruiden per jaar, allemaal biologisch. "In de winter werken we in tunnelkassen, in de zomer vinden we het heerlijk om buiten te telen. We leveren vooral aan tuincentra. Zo'n zeventig procent van onze oude klanten is gebleven. In plaats van de vaste planten namen ze gewoon onze potkruiden af. Dat maakte de overgang makkelijker. Daarnaast zijn er een aantal nieuwe klanten bijgekomen, bijvoorbeeld natuurvoedingswinkels. Als de ene deur dichtgaat, gaat er een andere open."
De potjes – 13 centimeter in doorsnee – zijn voorzien van een viertalig etiket met toepassingen van het kruid: Nederlands, Engels, Duits en Frans. De potkruiden zijn voor particulieren ook beschikbaar via de webshop. Daarnaast levert Puur Aroma vers geplukte kruiden aan horeca en groothandels. "Sommige chefs komen ze zelfs persoonlijk ophalen," vertelt Frank. "We sturen ons aanbod per mail naar een vaste klantengroep. Zo houden we het overzichtelijk en persoonlijk."
De kracht van kruiden
Naast het telen van kruiden, gaat Frank ook geregeld het veld in om in het wild te plukken. "Sommige kruiden groeien gewoon hier in het wild. We telen ze deels ook zelf, maar commercieel is dat vaak lastig." Dat neemt niet weg dat de wilde en gekweekte kruiden bij Puur Aroma een bijzondere bestemming krijgen, bijvoorbeeld in de zogeheten 'powersalade'. "Die maken we voor een nichepubliek. Alles is met de hand geoogst, zorgvuldig geselecteerd. En bij iedere powersalade geven we een toelichting." Volgens Frank is die uitleg essentieel. "De salade is veel duurder dan een zakje mesclun uit de supermarkt. Het verschil zit 'm niet alleen in de kwaliteit en de gezondheid van het product, ook in de info daaromtrent."
Waarom zijn kruiden zo gezond?
Dat groenten, fruit en kruiden gezond zijn, behoeft op zich geen toelichting. "Maar waarom zijn ze eigenlijk zo gezond?" stelt Frank. "Iedere eetbare plant bevat niet alleen vitamines en mineralen, maar ook fytonutriënten. Dat zijn natuurlijke stofjes die de plant aanmaakt om bestuivers te lokken en zichzelf te verdedigen tegen ziektes, plagen en ander stressoren." En net daar zit volgens Frank de sleutel. "Kruiden bevatten die, ook voor het menselijk lichaam, heel gezonde stofjes bovendien in veel hogere concentraties dan gewone groenten of fruit. Zeker als ze biologisch geteeld zijn. Want als je spuit met synthetische middelen, hoeft de plant zichzelf niet meer te verdedigen. Dan maakt ze die fytonutriënten ook niet of nauwelijks aan. En omdat in de biologische teelt ook geen kunstmest wordt gebruikt, groeien de gewassen langzamer en ontwikkelen ze naast een pure smaak ook meer gezonde stofjes dan de gangbare varianten. Biologische kruiden zijn dus niet alleen residuvrij, ze bevatten ook méér gezonde stoffen."
Eén salade, een wereld aan plantenstoffen
De powersalade van Puur Aroma is niet zomaar een mengseltje. "Het is een levend supplement. Van kruisbloemigen tot vlinderbloemigen en composieten: we zorgen dat alle plantengroepen vertegenwoordigd zijn. Van alles wat plantaardig op aarde bestaat, zit een afvaardiging in de powersalade. Elke plantengroep heeft namelijk specifieke gezondheidsbevorderende eigenschappen." Het levert een breed palet aan bioactieve stoffen op. "Zo'n powersalade is als het ware een krachtig vitaminesupplement, maar dan in vivo. Een levend supplement dus, het ultieme op gebied van voeding," is Frank stellig.
Salvestrolen
De herborist gaat nog een stap verder. Hij verwijst naar onderzoek uit 1995 naar het enzym CYP1B1. "Toen werd door professor M. Danny Burke ontdekt dat het menselijk lichaam in 96% van alle gevallen van kanker of een voorstadium van kanker dit enzym aanmaakt. In 2003 vond professor G.A. Potter dat in laboratoriumomstandigheden, in vitro, het enzym geactiveerd wordt door bepaalde fytonutriënten, zoals resveratrol, wat leidt tot apoptose, met andere woorden de dood van de betreffende kankercellen."
Een power salade is opgebouwd uit diverse groene kruiden, kleurrijke bladgroenten en eetbare bloemen, die een breed spectrum aan vitaminen, mineralen en fytonutriënten in natuurlijke vorm leveren
Resveratrol is een natuurlijk stofje dat planten zoals druiven aanmaken om zich te beschermen tegen schimmels, zoals botrytis. Vooral in de schil van druiven komt het voor. De plant wil met deze verdediging de kans vergroten om ongestoord te rijpen en zich voort te planten. "G.A. Potter en andere wetenschappers ontdekten dat niet alleen resveratrol, maar ook andere plantaardige stoffen, zoals nobelitine, tangeritine en quercetine, in staat zijn te reageren met het enzym CYP1B1 en daarbij celdood op te wekken. In 2003 besloten de onderzoekers om alle stoffen met dit specifieke werkingsmechanisme de verzamelnaam salvestrolen te geven — een combinatie van salvare (redden) en resveratrol, de eerste ontdekte stof in dit verband. Salvestrolen komen voor in allerlei groenten, fruit en kruiden die zelf moeten 'overleven' in de natuur. Het zijn dus plantaardige verdedigingsstoffen, maar niet alle fytonutriënten vallen onder deze categorie."
In vitro versus in vivo
Ondanks veelbelovende resultaten in laboratoriumonderzoek (in vitro), is er tot nu toe evenwel geen overtuigend klinisch bewijs dat salvestrolen kanker kunnen genezen of behandelen bij mensen (in vivo). Bovendien ontbreken nog grote, peer-reviewed klinische studies. Salvestrolen worden tot op heden dan ook niet erkend als bewezen kankerbehandeling door gezaghebbende medische instanties.
In Margraten worden zo'n miljoen potkruiden per jaar geteeld, allemaal biologisch
"In vivo is inderdaad een ander verhaal dat in vitro," geeft Frank toe. "Melkeiwitten en verontreinigingen uit voeding of milieu kunnen de werking van de salvestrolen namelijk neutraliseren. Door een wolkje melk verliezen de salvestrolen in groene thee meteen hun functie. Je kunt de link leggen met, zoals in veel publicaties wordt aangehaald, het opheffen van de gezondheidsbevorderende eigenschappen van pure chocolade in melkchocolade. Maar ook medicijnresten in het water, pesticidenresidu's op voedsel of andere vervuilende stoffen in de lucht kunnen de werkzaamheid remmen. De interactie tussen salvestrolen en CYP1B1 is uiterst precies, een kleine chemische verstoring kan het verschil maken tussen wel of geen effect. Als één tandje van de sleutel verkeerd is, kun je de sleutel in het slot niet omdraaien."
Verschillende biologische potkruiden mooi uitgestald op een verkooptafel
"Maar dat biologische kruiden boordevol gezonde stoffen zitten, staat buiten kijf. En dus blijven Monique en ik ze dag in dag uit met passie telen," besluit Frank vol overtuiging.
Dit artikel verscheen eerder in editie 8, 39e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Puur-Aroma 
Pasveld 4
6269 NJ Margraten
Tel: 06-21213654
www.puur-aroma.com
[email protected]
