De valse fruitmot is een klein, maar destructief insect dat de afgelopen jaren een blijvende plaag is geworden in de Keniaanse tuinbouwexport. Waar telers vroeger vooral vertrouwden op chemische gewasbeschermingsmiddelen, dwong Europese regelgeving het land tot een systematische aanpak, met name in de rozenteelt. Hamish Ker, CEO van het biologische bestrijdingsbedrijf Andermatt Kenya, vertelt dat zijn bedrijf hiervoor een driedelige biologische strategie heeft ontwikkeld. Vijf jaar geleden startte de Zwitserse Andermatt Group een vestiging in Kenia om de regio te voorzien van natuurlijke oplossingen voor gewasbescherming. "Een duurzame, conforme aanpak van FCM is cruciaal om Kenia's positie op de wereldmarkt te beschermen," benadrukt hij.
© Andermatt
Klein, maar verwoestend
Volgens Hamish is de valse fruitmot een klein maar hardnekkig lepidopteron, oorspronkelijk uit Sub-Sahara Afrika. "De mot werd in 2007 voor het eerst in Kenia ontdekt en vormt sindsdien een van de grootste bedreigingen voor de tuinbouwexport. De larven boren zich in bloemknoppen en fruit, waardoor directe schade ontstaat en producten ongeschikt worden voor export. Rozen zijn het meest kwetsbaar, maar ook avocado's en paprika's lopen risico."
De ernst van de plaag wordt versterkt door de EU, Kenia's belangrijkste afzetmarkt, waar de valse fruitmot de status van quarantaine-organisme heeft. "Eén enkele vondst kan al leiden tot onderscheppingen, met financiële schade en reputatieverlies tot gevolg."
© Andermatt
Kwetsbare rozen
Sinds de eerste vondsten van de valse fruitmot in bloemen rond 2018 nemen de onderscheppingen toe, vooral bij rozen. "Door de vele levenscycli per jaar en het vermogen om zich diep in bloemknoppen te verschuilen, is de plaag moeilijk te signaleren en te bestrijden via visuele inspectie," legt Hamish uit.
Vroeger waren telers afhankelijk van chemische sprays. Die hadden enig effect, maar kenden duidelijke beperkingen: resistentie-opbouw, residulimieten voor exportmarkten en schade aan nuttige insecten. Sommige bedrijven pasten wel geïntegreerde plaagbestrijding (IPM) toe, met bijvoorbeeld feromoonvallen en hygiëne, maar zonder gecoördineerde landelijke aanpak bleven de resultaten wisselend.
© Andermatt
Strengere EU-eisen
Om het aantal onderscheppingen te verminderen, voerde de EU strengere fytosanitaire regels in. Kenia kreeg tot 26 april 2025 de tijd om een systeemaanpak in te voeren die garandeert dat geëxporteerde rozen vrij zijn van valse fruitmot. Dit houdt onder meer in: gedocumenteerde monitoring, structurele bestrijding en controle door de Keniaanse Plantengezondheidsinspectie (KEPHIS).
"Kenia heeft de deadline gehaald," zegt Hamish. "Het systeem heeft al geleid tot minder onderscheppingen, maar naleving blijft essentieel. Incidentele maatregelen zijn niet meer genoeg."
Biologische drievoudige aanpak
Andermatt Kenya ontwikkelde een strategie die drie biologische middelen combineert. Cryptex® SC, een baculovirus (Cryptophlebia leucotreta granulovirus), infecteert en doodt FCM-larven en zorgt voor langdurige onderdrukking van de populatie. Thuricide® HP, een Bacillus thuringiensis-product, produceert endotoxinen die dodelijk zijn voor rupsen, waaronder valse fruitmot. Daarnaast is er Eco-Bb® WP, een Beauveria bassiana-schimmel die effectief werkt tegen verschillende rozenplagen, zoals trips, spintmijten en wolluizen.
Toegepast als wekelijkse cocktailspray zorgen de drie middelen samen voor een virale, bacteriële én schimmelwerking. Dit verhoogt de effectiviteit, vermindert resistentie en biedt een kostenefficiënte "drie-in-één" bescherming.
Meer dan plaagbestrijding
Volgens Hamish zien telers al duidelijk resultaat. "Proeven en praktijktoepassingen tonen een lagere plaagdruk en minder afwijzingen van exportzendingen. Veel bedrijven integreren deze aanpak in hun IPM-strategieën, waarmee ze voldoen aan EU-eisen én inspelen op de vraag naar groene, residuvrije bloemen."
Daarbij gaat het volgens hem om meer dan alleen plaagbestrijding: "Rozen zijn een sleutelproduct voor Kenia. Om de EU-markt te behouden, is een nultolerantiebeleid voor valse fruitmot noodzakelijk."
"Duurzame bestrijding beschermt bovendien nuttige insecten, ondersteunt biodiversiteit en sluit aan bij de vraag naar milieuvriendelijke producten."
Tot slot benadrukt Hamish dat samenwerking essentieel is. "De uitdaging tegen valse fruitmot kan niet door individuele bedrijven alleen worden opgelost. Alleen door gecoördineerde controle in alle sectoren — bloemen, avocado's en paprika's — kunnen we de populaties laag houden. Met de nieuwe systemen en biologische middelen heeft Kenia de tools in handen om zijn export en toegang tot belangrijke markten veilig te stellen."
Voor meer informatie:
Hamish Ker 
Andermatt Kenya
[email protected]
www.andermatt.com
