Zoals veel gemeentes zet ook fusiegemeente Voorne aan Zee in op het clusteren van de glastuinbouw, en het opruimen of verplaatsen van verspreid liggend glas. De gemeente wil richting 2040 geen ruimte bieden voor uitbreiding van het glastuinbouwgebied. Groeien kunnen glastuinbouwbedrijven binnen de bestaande gebieden. In jargon d.m.v. 'verdichting'. De keuze is dan kort door de bocht: een extra kas, energievoorzieningen of woonunits voor arbeidsmigranten.
Nieuwe gemeente, nieuwe visie
In de gemeente, op 1 januari 2023 ontstaan uit een fusie tussen de gemeenten Hellevoetsluis, Brielle en Westvoorne, bevinden zich op verschillende locaties concentraties van glastuinbouw waar groenten, bloemen en planten worden geteeld. Tussen Oostvoorne, Brielle en Tinte is een groot glasconcentratiegebied aanwezig en rondom Vierpolders ligt het glasconcentratiegebied Glaspark 4P. Verder zijn westelijk van de vesting van Brielle ook enkele kassen gelegen en een enkele kas nabij Hellevoetsluis of de dorpen Rockanje en Oostvoorne. In de fusiegemeente is er behoefte aan een actualisatie van de visie op glastuinbouwconcentratie. De visie moet op alle glastuinbouw in Voorne aan Zee van toepassing zijn.
Saneren solitair glas
Om het areaal verspreid liggend glas in de gemeente terug te dringen is al voor de fusie 'zeer intensief' aan sanering dan wel verplaatsing van glastuinbouwbedrijven gewerkt. Circa 35 van de 55 hectare is gerealiseerd of in ontwikkeling, via verplaatsing naar het glastuinbouwintensiveringsgebied, bedrijfsbeëindiging of sanering in ruil voor woningbouw. In de Omgevingsvisie 2040 wordt de vraag gesteld hoe haalbaar het resterende deel nog te realiseren.
Voor wat de nog verspreid liggende glastuinbouwbedrijven in de gemeente aangaat vindt de gemeente het belangrijk 'duidelijke kaders' te stellen. Bekend is dat de zuidoosthoek van het glastuinbouwintensiveringsgebied nabij Tinte in de toekomst 'een woonmilieu' wordt. De glastuinbouw ten westen van de vesting van Brielle maakt geen onderdeel uit van het provinciale glasconcentratiegebied. Daarom is de visie op dit gebied aan de westkant van Brielle een aandachtspunt in de te actualiseren visie Glasherstructurering.
De gemeente zegt graag mee te denken over de eventueel vrijkomende ruimte mochten de tuinders in deze gebieden in de toekomst willen stoppen. De gemeente zelf ziet kansen voor sanering van glas of 'andere mogelijkheden van bedrijvigheid', zolang het de vesting van Brielle niet in de weg zit, en ook omliggende glastuinbouwbedrijven aan de westkant van het cluster Tinte niet hindert.
© Gemeente Voorne aan Zee
Geloof in de toekomst
Voor de gemeente Voorne aan Zee staat vast dat 'glastuinbouw een levensvatbare vorm van landbouw is'. "Dit blijkt ook uit de ontwikkeling van de nieuwe glastuinbouwlocaties elders in Nederland en de mondiale toonaangevende positie van de Nederlandse tuinbouw", zo staat in de omgevingsvisie. Wel wijst men erop dat kassen geen negatieve gevolgen op het landschap mogen hebben. "Het landschap van de kwetsbare binnenduinrand verrommelde en de kwaliteit van het open polderlandschap verminderde. De kassen gaven ook spanning met burgerwoningen vanwege onder andere de lichtvervuiling en het vrachtverkeer."
Om die reden is in het verleden gekozen glastuinbouw te clusteren. Tegenwoordig, met onder meer energie-uitdagingen, heeft dat voordelen, ook voor bedrijven zelf. Zo maken telers samen gebruik van aardwarmte. Het aardwarmteproject Duurzaam Voorne voorziet inmiddels ruim 70 hectare aan kassen van aardwarmte. De mogelijkheden worden onderzocht om bestaande aardwarmtenetten die thans volledig gericht zijn op de glastuinbouw uit te breiden naar wijken.
Elektriciteit van een zonneweide van 13,3 hectare in het glastuinbouwgebied, aan de Konneweg in Tinte, gaat al naar huishoudens. Zonde van kostbare glastuinbouwgrond? In dit geval niet. Het stuk grond is als 'incourant voor glastuinbouw' bestempeld.
Kansen in clusters
De gemeente wil richting 2040 de glastuinbouwintensiveringsgebieden optimaliseren om een duurzame toekomst te bieden aan de glastuinbouw. In de clusters is de gemeente bereid uitbreiding van glasareaal mogelijk te maken. "Hier zijn ruimere mogelijkheden en is meer flexibiliteit voor de glastuinbouwbedrijven waarbij tevens voldoende aandacht is voor de leefbaarheid van het gebied voor de bewoners van de in (en om) het glastuinbouwgebied aanwezige burgerwoningen. Ook kan gebruik worden gemaakt van de synergie van meerdere glastuinbouwbedrijven bij elkaar, zoals centrumfunctie en clustervoordelen. Nieuwe kassen mogen geen spanningen geven met betrekking tot lichtvervuiling en geluidsoverlast voor omwonenden."
Uitbreiding areaal 'niet wenselijk'
Een aandachtspunt in het glastuinbouwbeleid is huisvesting van arbeidsmigranten. Kasclusters bieden volgens de beleidsmakers kansen voor het huisvesten van arbeidsmigranten. De gemeente zet vooral in op huisvesting op eigen erf. Plannen voor realisatie van een groot woonpark aan de Willemansweg, aan de rand van glastuinbouwgebied, kwamen mede door lokaal verzet (nog) niet van de grond.
Huisvesting op eigen erf bij tuinders is voor de gemeente 'onder voorwaarden' mogelijk. Het moet voor eigen personeel zijn, en specifiek om tijdelijke huisvesting/short stay gaan. Daarnaast moeten keuzes gemaakt worden over de invulling van de ruimte wanneer glastuinbouwbedrijven ermee besluiten te stoppen. Vrijkomende ruimte zou ingezet kunnen worden om de duurzaamheidsambities te halen of om arbeidsmigranten te huisvesten. Een verdere uitbreiding van het glastuinbouwgebied is niet wenselijk, verdichten is daarmee een betere oplossing. Hierbij dient voldoende rekening te worden gehouden met de leefbaarheid van het gebied voor de bewoners van de in (en direct om) het gebied aanwezige burgerwoningen.
Het is de tijd van aanstaande verkiezingen, zowel voor de gemeentepolitiek als de landelijke politiek. Dat maakt omgevingsvisies en plannen extra interessant om in de gaten te houden. Meer lezen over de ontwikkelingen in een ander cluster? Dat kan hier voor Agro Food Cluster Nieuw Prinsenland, in Dinteloord in de gemeente Steenbergen.
