"Samenwerking vormgeven vraagt niet om nóg een overleg, maar om keuzes: verbinden, delen, koppelen. Want echte samenwerking vraagt vertrouwen. En dat ontbreekt vaak - uit angst om te veel te laten zien, om controle te verliezen. Digitalisering is daarbij ons kompas. Alleen als we systemen echt koppelen - aan elkaar én aan de praktijk - ontstaat systeemwaarde," aldus Thomas Kern, Manager Business Development & Strategy bij Royal Brinkman in deze blog. "De technologie is er. De vraag is: wie zet hem open?"
Je kent het wel: een studiegroep of teeltbijeenkomst waar ervaringen en uitdagingen over tafel gaan. "Een strategie met biostimulanten die best wat resultaat laat zien, maar waarvan nog niet duidelijk is waarom. Meeldauw die hardnekkig blijft. Bladluis die we altijd te laat ontdekken én waarvoor we bijna geen middelen meer hebben. Nieuwe invasieve plagen die voor hoofdpijn zorgen. En steeds vaker is de conclusie: We moeten de krachten bundelen en beter samenwerken. Het klinkt logisch - zeker nu de uitdagingen zich opstapelen - maar wat betekent het eigenlijk in de praktijk?"
© Royal Brinkman"Zolang angst de boventoon voert, bouwen we systemen die langs elkaar heen werken – niet met elkaar"
Signalen
De signalen stapelen zich op en de realiteit verandert sneller dan ons systeem, zegt Thomas. "Denemarken verbiedt 23 (!) gewasbeschermingsmiddelen gerelateerd aan PFAS en brengt dit ook in Europa in. In Frankrijk groeit het maatschappelijke protest tegen het terugdraaien van wetgeving voor groene gewasbescherming. En in Nederland lopen komende maanden opnieuw toelatingen af van middelen waar geen duidelijke alternatieven voor zijn. Deze bewegingen tonen een verschuiving die sneller gaat dan de systemen waarin wij gewend zijn te denken, te besluiten en te werken. We zien het. We benoemen het. Pilots, samenwerkingen en tools laten op zichzelf steeds vaker zien wat er mogelijk is. De volgende stap? Ze verbinden tot één systeem dat wérkt. We hebben de bouwstenen - en steeds vaker ook de wil."
Wat werkt wél?
Pilots, samenwerkingen en tools laten volgens Thomas op zich zelf steeds vaker zien wat er mogelijk is. "Initiatieven als 100% Groen, De Groene Tulp en het Actieplan Plantgezondheid tonen hoe het anders kan: met een helder doel, gedeelde data en samenwerking op inhoud. Ze verbinden telers, adviseurs, onderzoekers en beleid - en bouwen zo aan iets dat groter is dan hun eigen project."
Systeemwaarde
"Systeemwaarde begint bij een goed product en groeit met elke koppeling," vervolgt hij. "Digitale tools zijn daarin een sleutel. Een goed product kan al veel, maar pas wanneer het gekoppeld wordt aan andere databronnen of processen, ontstaat systeemwaarde. Neem de Adviesgenerator: je voert je spuitdata in en krijgt direct adviezen die juridisch kloppen én rekening houden met natuurlijke vijanden in je gewas. Resultaat? Minder administratie, betere timing én je voorkomt dat de nuttige insecten een tik krijgen - wat extra kosten bespaart. Voor telers betekent dit minder handwerk, betere onderbouwing én tijdbesparing. Het bewijst dat digitale hulpmiddelen geen gimmick zijn, maar bouwstenen voor juridisch zekere en biologisch verantwoorde keuzes - juist omdat ze verbindingen maken die in de praktijk te vaak ontbreken."
Toekomst
En ondertussen schuift de toekomst dichterbij. "ViewNetic, dat recent nog in de Volkskrant en op TV in EénVandaag werd uitgelicht, maakt plaagdruk voor het eerst visueel én automatisch zichtbaar op plantniveau. Bijvoorbeeld: Bladluizen worden automatisch gedetecteerd per plant, zodat eerder kan worden ingegrepen. Niet als sciencefiction, maar als serieuze stap richting voorspelbaar en datagestuurd telen. Deze voorbeelden maken handelen eenvoudiger - omdat ze ontworpen zijn om te koppelen. En ze tonen: het kán dus wél. Stel je voor dat je al vóór je kasbezoek weet waar de eerste plaagdruk ontstaat. Hoe anders zou je gesprek dan verlopen?"
Minder symptoombestrijding
Digitale tools worden in de praktijk nog vaak benaderd als losse producten. "We leggen ze naast elkaar, testen ze, vergelijken prestaties en vinden de prijs te hoog. Dat lijkt logisch, maar het past niet bij wat deze technologieën nodig hebben. Digitale oplossingen functioneren zelden op zichzelf. Hun waarde ontstaat pas wanneer ze worden gekoppeld, ingebed in werkprocessen en verbonden met andere systemen. Neem de adviseur die vóór zijn bezoek al toegang heeft tot spuitdata en scoutingsinformatie. Hij ziet welke plagen zich ontwikkelen, hoe het inzetverloop was, en hoeft in de kas niet meer te zoeken met een loep. In plaats daarvan kan het gesprek direct gaan over strategie. Minder symptoombestrijding, meer systeembeslissingen. Daarom vraagt systeemdenken meer dan techniek. Het vraagt organisatie. Structuren die samenwerking belonen, en afstemming mogelijk maken. In die wereld wint niet degene die het beste bouwt - maar degene die durft te verbinden."
Angst
De grote drempel? "Angst om controle te verliezen! Nog vóór we nadenken over de waarde van data of systemen, klinkt vaak de vraag: 'Van wie is die data eigenlijk?' Een begrijpelijke reflex - zeker in een tijd waarin wantrouwen groeit en data zelden neutraal voelt. Maar die vraag gaat zelden écht over eigendom. Ze verraadt iets diepers: de angst om controle te verliezen. Om misbruikt te worden. Om zichtbaar te worden, misschien wel voordat je er klaar voor bent. Zolang dat gevoel de boventoon voert, bouwen we systemen die langs elkaar heen werken - niet met elkaar. Toch laat bijvoorbeeld de Adviesgenerator zien hoe het anders kan. Telers delen hun spuitdata niet voor 'de sector', maar omdat het dubbele invoer naar MPS voorkomt en hun volgende advies beter aansluit - technisch én juridisch. Het systeem beloont delen met eenvoud en betere output. Dáár zit de crux. 'Ja maar,' hoor je dan, 'wat als mijn concurrent mijn data ziet?' Dat is de oude reflex: beschermen wat je hebt. Maar in verbonden systemen win je niet door data af te schermen - je wint door sneller te handelen met wat al beschikbaar is. Wat als het delen van data niet voelt als iets dat je weggeeft - maar als iets dat jou sneller helpt beslissen?"
Zichtbaarheid
Koppelen is volgens Thomas geen technische stap. "Het is een keuze voor zichtbaarheid. Ja, het gaat over systemen die met elkaar praten - via API's, datastromen, platformen die elkaar versterken. Maar de echte stap zit niet zozeer in de techniek, maar in het lef om open te werken. Niet ieder voor zich optimaliseren, maar samen bouwen aan iets groters. Want koppelen vraagt ook iets van jou als gebruiker. De bereidheid om te laten zien waar het schuurt. Om je werkwijze te delen, ook als die nog niet perfect is. Je stelt dan niet alleen een systeem open, maar ook je manier van werken. Niet pas als alles af is - maar juist als het nog rammelt. Bijvoorbeeld: begin met digitaal monitoren. Deel je waarnemingen én spuitgegevens met je adviseur. Dan praat je niet meer over symptomen, maar over strategie. Samen ontwikkelen betekent: samen proberen. En dat vraagt geen perfectie - alleen het lef om te starten."
Van oud denken naar nieuw doen
"We komen uit een sector waarin iedereen zijn rol kende: leveranciers leverden, adviseurs adviseerden, telers kochten. Helder. Afgebakend. Efficiënt zelfs - in een wereld zonder digitalisering. Maar die wereld kantelt. Technologie verbindt. Informatie stroomt. Rollen vervagen. Toch denken we vaak nog in losse prestaties. Wat als we stoppen met het apart bewijzen van elk systeem - en gaan kijken wat ze samen mogelijk maken? Systeemvernieuwing vraagt iets anders. Niet: wie heeft het beste systeem? Maar: wie durft het zijne open te zetten. Want koppeling loont. Telers die systemen verbinden besparen uren administratie, krijgen consistenter advies - en maken sneller betere keuzes. Omdat data doorstroomt, in plaats van blijft hangen. Dus als straks weer iemand zegt: 'We moeten beter samenwerken,' vraag dan: 'Wat verbind jij deze maand, en met wie ga je dat gewoon doen?' Want samenwerken begint niet bij intentie, maar bij handelen."
Voor meer informatie:
Royal Brinkman
Tel: +31 (0)174 446 100
[email protected]
www.royalbrinkman.nl
