Tholen - Het is warm deze dagen, net als eerder dit jaar en de komende weken mogen we ook nog het nodige verwachten. De temperatuurrapporten van de afgelopen jaren, en de klimaatvoorspellingen geven bovendien aan dat we ook in Nederland steeds vaker met langere periodes van warmte en droogte te maken krijgen. Steeds meer telers kiezen daarom voor technieken om de kas te koelen, en hogedrukverneveling is een populair middel.
© MJ Tech
Schraal en warm
"In het voorjaar is het schraal en warm geweest. Als je dan de temperatuur kunt verlagen en de luchtvochtigheid verhogen en CO₂ binnen kunt houden, kun je je gewas echt een flinke boost geven," vertelt Rob Kwinten, die vanuit MJ-Tech teeltbedrijven begeleidt bij het inzetten van verneveling in de kas. "Met verneveling houd je de huidmondjes van de plant open, zodat de verdamping en de opname van CO₂ op gang blijven." In vergelijkingsproeven tussen afdelingen met en zonder verneveling, zien we dat de planttemperatuur lager blijft tijdens de warme dagen en de opeenvolgende dagen is er meer verdamping bij de planten die in de vernevelingsafdeling stonden, wat leidt tot een lagere planttemperatuur.
Rob ziet dat de flexibiliteit van de MJ-Tech vernevelinstallaties ervoor zorgt dat de techniek veel breder én langer inzetbaar is. "Vroeger werd er vanuit de oudere techniek gedacht dat je minstens 15 seconden moest nevelen, maar dat is echt niet meer nodig. Door kort en regelmatig vocht in te brengen, kun je veel preciezer sturen op het klimaat. En als je daardoor ook nog minder hoeft te ventileren, en dus meer CO₂ in de kas houdt, is het helemaal een win-win."
Van 38 naar 32,5 graad
Marcel Huibers, specialist komkommer bij veredelaar BASF/ Nunhems, kent het nevelen nog van zijn tijd bij Hortus in Futuro in Maasbree, een van de eerste komkommerkwekerijen die koos voor een installatie van MJ-Tech. "Ik herinner me dagen waarop het buiten boven de 38 graden was, maar in de kas is het nooit warmer geworden dan 32,5. Dat is een behoorlijk verschil."
Sindsdien zijn steeds meer komkommertelers overgestapt op een nevelinstallatie. Enerzijds logisch: het gewas heeft grote bladeren en huidmondjes die snel sluiten, dus de plant actief houden is belangrijk. Tegelijkertijd leeft er bij telers nog steeds enige terughoudendheid: te veel vocht zou kunnen leiden tot 'luie' planten die zelf minder verdampen. "Dat idee stamt uit het verleden, toen in de tijd van het "minimaal 15 seconden nevelen"-fabeltje," legt Rob uit. "Tegenwoordig wordt de hoeveelheid en de duur van het nevelen afgestemd op de wensen van de teler, de klimatologische omstandigheden en de behoefte van de plant." Die flexibiliteit maakt de periode van het jaar waarin er geneveld kan worden veel groter. "Als het klimaat een beetje schraal is, kun je 'm bijvoorbeeld 5 seconden aanzetten. Dan houd je net een beetje vocht binnen door het vernevelen en verminderen van ventileren."
Marcel bevestigt: "Je moet nevelen om je plant te activeren, niet om het over te nemen. Het doel is dat de plant meer gaat verdampen, niet minder." De crux zit 'm erin genoeg te nevelen om het klimaat te beïnvloeden, maar de planten zelf niet nat te maken. "De nevel moet verdampt zijn vóórdat hij de plant raakt: het is juist die verdamping die zorgt voor koeling."
Hij vergelijkt het met een douchecabine. "Zolang je in een dichte douchecabine staat, heb je het niet koud. Pas als je de deur opent en in een lagere luchtvochtigheid komt, gaat het vocht op je huid verdampen – dat kost energie en dan krijg je het koud. Zo werkt het ook in de kas: de verkoeling komt van het verdampen van vocht, niet van natte planten." Daarom moet de afstelling kloppen: hoe hoger de kas, hoe langer de pulsen mogen zijn, zodat het vocht onderweg volledig verdampt.
Kijkend naar verdere toepassingen ziet Marcel nog een voordeel: door de planttemperatuur laag te houden, kun je het energiescherm mogelijk later sluiten.
© MJ Tech
Afgegaaste kassen
Marcel ziet bovendien dat nevelsystemen steeds breder worden toegepast. "Ook komkommerkassen worden sinds een paar jaar veel afgeschermd met insectengaas. Daardoor neemt je luchtingscapaciteit af. Vernevelen kan dat deels compenseren."
Bovendien lijkt dakberegening uit de gratie te geraken: enerzijds omdat het minder efficiënt en minder stabiel werkt, en tegelijkertijd omdat telers geen risico's willen lopen onbehandeld water in de kas te krijgen. Ook is de dakberegening een techniek die veel water vergt in tijden dat de bassins behoorlijk leeg raken.
Wat tot enkele jaren geleden minder speelde, maar nu steeds belangrijker wordt, is het vasthouden van CO₂ — uit duurzaamheidsoogpunt én vanwege de kosten. "Je wilt zoveel mogelijk CO₂ binnenhouden. Door te nevelen kun je de ramen verder toeknijpen, en dat maakt je CO₂-gebruik efficiënter."
Rob vult aan: "Als je CO₂ vasthoudt, kun je ook optimaal gebruikmaken van het beschikbare licht. Met voldoende CO₂, licht en vocht kun je de fotosynthese echt maximaliseren."
Voor meer informatie:
Rob Kwinten 
MJ-Tech
[email protected]
www.mjtech.nl
