© Floral Eco HorticonsultIn Oost-Afrika delen rozen – ooit de onbetwiste koning van de bloemensector in de regio – nu het podium met een breed scala aan bloemen: lisianthus, trosrozen, anjers, gipskruid, chrysanten en meer.
Deze verschuiving draait niet alleen om bloemen, maar ook om innovatie, veerkracht en een dynamische markt. Senthil Kumaran, ervaren teler en Afrikaans vertegenwoordiger van Asthor Agricola S.A. – een bedrijf gespecialiseerd in kasoplossingen en turnkeyprojecten in 73 landen – vertelt over deze revolutie: "Ik ben eigenlijk rozenteler," begint hij met een glimlach. "Maar ik ben verder gegaan."
Foto rechts: Senthil Kumaran Thangavelu
Hij is niet de enige. Steeds meer Afrikaanse telers heroverwegen hun afhankelijkheid van rozen en stappen over op uitdagendere, maar veelbelovende gewassen. Lisianthus was bijvoorbeeld Senthils "tweede grote gewas". Ondanks het potentieel waagden maar weinig Afrikaanse telers zich eraan – vaak zonder succes – door de complexiteit van de teelt en de benodigde Nederlandse expertise.
© Floral Eco Horticonsult
Kenia en Ethiopië: De tweelingreuzen van de rozen
Kenia en Ethiopië domineren nog altijd de wereldwijde snijbloemenhandel. "Slechts vier landen beheersen de rozensector wereldwijd. Kenia en Ethiopië voeren het Afrikaanse aandeel aan," legt Senthil uit. "Zuid-Afrika en Oeganda hebben het geprobeerd, maar met beperkt succes."
Kenia beschikt over een volwassen, efficiënte sierteeltsector dankzij het ideale klimaat, een geschoolde beroepsbevolking en goede logistiek. Ethiopië, dat meer dan tien jaar later instapte, wist desondanks snel een vergelijkbare positie te veroveren. "Het klimaat en de logistiek van Kenia en Ethiopië vind je nergens anders in Afrika," benadrukt Senthil. "Zelfs Zuid-Afrika importeert rozen uit Kenia."
Senthil woont in Ethiopië, waar hij zijn adviesbedrijf startte en bedrijven – zowel lokaal als internationaal – begeleidt. "Via Asthor werk ik ook in Kenia, Tanzania en Oeganda," zegt hij.
© Floral Eco Horticonsult
De opkomst en neergang van Oeganda en Tanzania
Halverwege de jaren '90 gold Oeganda als een veelbelovende nieuwkomer. Toch liepen veel projecten spaak door verkeerde raskeuzes en financieel wanbeheer. "Bijna alle rozenkwekerijen zijn gesloten of omgezet naar sierstekken. Misschien zijn er nog een paar over, gerund door de oorspronkelijke eigenaren," blikt hij terug. "Maar Oeganda heeft nu succes met chrysanten en andere stekgewassen."
Tanzania maakte een vergelijkbare ontwikkeling door. "Daar zijn de meeste rozenkwekerijen inmiddels overgestapt op stekken en zaden. Er zijn misschien één of twee andere bloementelers, maar niet meer met rozen," vertelt hij.
© Floral Eco Horticonsult
Innovatie voorbij de roos
Hoewel rozen nog steeds centraal staan, innoveren Afrikaanse telers volop om concurrerend te blijven. "Waar rozen vroeger standaard, intermediate of theehybriden waren, zijn het nu trosrozen, tuinrozen en geurende variëteiten. Die zijn zeer gewild," zegt Senthil.
En het blijft niet bij variëteiten. Ook de teeltsystemen worden geüpgraded. "De sector breidt niet uit in volume, maar wel in kwaliteit – betere kassen, postharvest-systemen, gespecialiseerde markten en verpakking."
Kenia speelt hierbij een voortrekkersrol met gemengde boeketten. "Je noemt een bloem, en je vindt 'm nu in Kenia. Het is geen eenproductland meer."
© Floral Eco Horticonsult
Uitdagingen: kosten en wereldgebeurtenissen
Toch zijn er ook uitdagingen. "Arbeid en elektriciteit zijn duur in Kenia, en de inputkosten blijven stijgen. Onlangs waren er problemen met een uitbraak van de Afrikaanse fruitmot, waardoor bedrijven tijdelijk hun exportlicentie kwijtraakten. Inmiddels is de situatie onder controle, dankzij strengere maatregelen."
Daarnaast was er de wereldwijde vrachtcrisis. "In december steeg de luchtvrachtvraag in Azië plotseling, als gevolg van handelsonevenwichtigheden in het Westen. Daardoor konden Keniaanse bloemen niet geëxporteerd worden, en moesten grote hoeveelheden vernietigd worden," vertelt hij zichtbaar gefrustreerd. "Gelukkig zijn de vrachtvluchten nu terug en stabiliseert de markt."
© Floral Eco Horticonsult
Doelmarkten: Europa en verder
Europa blijft de belangrijkste markt voor Afrikaanse bloemen, grotendeels dankzij het Nederlandse veilsysteem. "De Europese markt draait om Nederland. Via ons adviesbureau hebben we daarnaast ook nieuwe markten aangeboord in het Verre Oosten, zoals Japan en Korea, samen met Nederlandse en Japanse partners. We hebben daar goede resultaten geboekt," zegt Senthil.
Ook Vietnam is in opkomst als exporteur in het Verre Oosten. "Zij transporteren bloemen per schip – een stuk goedkoper dan luchtvracht. Dat is een grote verandering."
Binnen Afrika wint zeevracht ook terrein: "Kenia doet het al jaren, en Ethiopië begint nu in te lopen."
© Floral Eco Horticonsult
Van bloemen naar stekken en groente
De bloementeelt blijft sterk, maar Afrika groeit ook uit tot een centrum voor plantvermeerdering. "Alle grote Nederlandse stekbedrijven zitten hier: in Kenia, Ethiopië, Tanzania en Oeganda. Het volledige moedermateriaal is naar Afrika verhuisd," stelt hij.
De bloementeelt heeft zelfs invloed op andere landbouwsectoren. "Veel bloementelers stappen nu over op avocado's, vooral in Oeganda en Kenia. Avocado's zijn het nieuwe groene goud."
© Floral Eco Horticonsult
De toekomst: diversificatie of stilstand
Senthil is realistisch over wat komen gaat. "We naderen het verzadigingspunt voor rozen. De toekomst ligt in diversificatie, innovatie en specialisatie. Nieuwe gewassen, nieuwe variëteiten, nieuwe markten en betere systemen – dat is de richting."
Zijn adviesbedrijf is al meer dan twintig jaar actief in Afrika en sinds kort ook in India. De opgebouwde expertise in hightech tuinbouwprojecten geeft het een sterke positie bij ontwerp, levering en uitvoering, inclusief markttoegang. "Samen met Asthor Agricola hebben we wereldwijd veel ervaring opgedaan met turnkey kassenprojecten voor diverse tuinbouwgewassen."
Hoewel hij nog altijd een rozenteler in hart en nieren is, beweegt hij zich als strateeg door de mondiale markt en helpt anderen zich daaraan aan te passen. "Er zijn veel interessante projecten waar ik aan werk, maar ik heb toestemming van mijn klanten nodig om ze te delen. Wat ik wel kan zeggen: het bloemenverhaal van Afrika begint nog maar net."
Voor meer informatie:
Senthil Kumaran Thangavelu 
Floral Eco Horticonsult
[email protected]
floralecohorticonsult.com
Asthor Agricola
asthor.com
