Zakken compost en bloembollen uit de bouwmarkt bevatten gevaarlijke multiresistente schimmels. Dat meldt Scientias.nl. Zo huist er onder andere de schimmel Aspergillus fumigatus in, die door de WHO wordt aangemerkt als een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid.
De zomer is in volle gang – en dat betekent dat veel mensen weer in hun tuin te vinden zijn. Maar kijk uit met die zak compost die je in de bouwmarkt hebt gekocht. Die kan namelijk meer bevatten dan enkel grond. "Tuinieren is een ontspannende en plezierige bezigheid", zegt onderzoeker Marin Brewer. "Maar ik maak me zorgen om mensen die zich niet bewust zijn van de gezondheidsrisico's die gepaard kunnen gaan met het werken met compost en bloembollen."
Multiresistente schimmels
Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat commercieel verkrijgbare compost, grond en bloembollen multiresistente schimmels bevatten. En dat is behoorlijk zorgwekkend. "Vooral omdat we ze in zo'n grote mate aantroffen, zonder dat mensen zich van de risico's bewust zijn," vertelt Marin aan Scientias.nl. "Uit onze bevindingen blijkt dat er mogelijk tienduizenden potentieel resistente schimmelstammen in slechts één zak compost kunnen zitten."
Studie
De onderzoekers trekken deze verontrustende conclusie nadat ze monsters namen van verschillende producten zoals compost, grond, bloembollen en diverse voedingsmiddelen. Deze monsters zijn genomen tussen 2019 en 2021 in grote winkelketens. Het team ontdekte meer dan 500 stammen van de schimmel Aspergillus fumigatus in verschillende producten, afkomstig van verschillende merken. De meeste multiresistente schimmelstammen werden aangetroffen in grond, mestcompost en bloembollen zoals narcissen, dahlia's, gladiolen en tulpen. "We waren opgelucht dat we geen multiresistente stammen van Aspergillus fumigatus in gekochte voedingsmiddelen en noten aantroffen", zegt Marin. "Maar de hoge aanwezigheid ervan in compost en bloembollen is verontrustend. Mensen associëren tulpen niet met iets dodelijks, maar dat zou wel het geval kunnen zijn."
WHO
Dat onderzoekers aan de bel trekken, is niet zo vreemd. Enkele jaren geleden bracht de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een catalogus uit, met daarin de 19 meest zorgwekkende schimmels die een groeiende en onderschatte bedreiging voor de volksgezondheid vormen. En één van de genoemde schimmels was Aspergillus fumigatus. De WHO maakt zich met name zorgen om resistentie, oftewel het feit dat deze schimmel steeds resistenter wordt tegen bestaande medicijnen. Er bestaan slechts een handvol anti-schimmelmiddelen en steeds meer schimmels blijken daar steeds minder van onder de indruk te zijn. Daar is Aspergillus fumigatus dus een goed voorbeeld van. Jaarlijks infecteert Aspergillus fumigatus wereldwijd meer dan twee miljoen mensen. Aspergillose, de ziekte die deze schimmel veroorzaakt, is een voornaamste doodsoorzaak bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Maar de schimmel heeft het tevens gemunt op mensen met chronische obstructieve longziekte (COPD), cystische fibrose, diabetes type 2, HIV/AIDS en zelfs COVID-19. Ook kankerpatiënten en personen die immunosuppressieve medicatie gebruiken, lopen risico.
Meer over Aspergillus fumigatus
Aspergillus fumigatus is een alomtegenwoordige schimmel. Er wordt zelfs gedacht dat we elke dag honderden sporen van deze soort inademen. Aspergillus fumigatus komt overal in het milieu voor en wordt tevens in de neus, keel en farynx van gezonde mensen aangetroffen. Hoewel dat niet altijd merkbare gezondheidsproblemen veroorzaakt, worden er toch jaarlijks miljoenen mensen ziek. De schimmel kan bronchopulmonale allergische aspergillose veroorzaken bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Ziekteverschijnselen zijn koorts, zwakheid, pijn in de borst, onverklaarbaar gewichtsverlies, hoofdpijn, hartruis, bloed in de urine of afwijkende urinekleur en rechte, smalle lijntjes van kapotte bloedvaatjes onder de nagels. Omdat een infectie niet met bestaande middelen kan worden bestreden, eist deze schimmel regelmatig mensenlevens: ongeveer acht van de tien patiënten met aspergillose overleven dit niet. Of ook Nederlandse zakken compost de schimmel bevatten? Dat is volgens Marin niet uit te sluiten. "Ik kan het niet met 100 procent zekerheid zeggen, maar het is zeer waarschijnlijk," merkt ze op.
Hoe?
De vraag is hoe deze gevaarlijke schimmel precies in zakken compost terechtkomt. "Deze schimmel wordt aangetroffen in afgebroken plantenmateriaal", legt Marin desgevraagd uit. "Hij kan goed tegen warmte en gedijt daarom goed in composthopen. Onderzoek heeft aangetoond dat deze schimmel multiresistent is geworden door het gebruik van fungiciden in de landbouw die vergelijkbare werkingsmechanismen hebben." En dat is slecht nieuws. "Er zijn stammen van Aspergillus fumigatus ontdekt die resistent zijn tegen voriconazol, itraconazol en posaconazol," vertelt Marin. "Dit is een belangrijk gezondheidsprobleem omdat deze geneesmiddelen vaak als eerste keuze worden gebruikt bij de behandeling van aspergillose."
Voorzorgsmaatregelen
Een besmetting met de schimmel voorkomen, is bijzonder uitdagend. "De schimmel is wijdverspreid in de natuur en wordt op veel plaatsen aangetroffen", stelt Marin. Bovendien kun je al besmet raken door de sporen van de schimmel in te ademen. De onderzoekers adviseren dan ook sterk dat mensen met een verzwakt immuunsysteem voorzorgsmaatregelen nemen tijdens het tuinieren en de mogelijke risico's bespreken met hun arts. Fanatieke tuiniers kunnen ook een mondmasker dragen om zichzelf enigszins te beschermen.
De landbouwsector werkt aan het aanpakken van dit probleem. In de tussentijd heeft Marin persoonlijk aangegeven dat ze geen bloembollen zal planten en waarschijnlijk ook geen commerciële compost zal gebruiken. Tegelijkertijd hoopt ze met deze studie het bewustzijn over de mogelijke gevaren van multiresistente pathogenen in tuinproducten te vergroten, zodat meer mensen zich bewust worden van de risico's en maatregelen kunnen nemen om zichzelf te beschermen.
Bron: Scientias