De Seismische Dreigings- en Risico Analyse (SDRA), in het Engels "Seismic Hazard and Risk Analysis" (SHRA), is een methodiek die vanaf 1 juli 2023 gebruikt kan worden om de seismische dreiging en het eventuele risico bij aardwarmteprojecten in te schatten. Dat meldt het Nederlandse Olie- en Gasportaal. In de Mijnbouwwet (MBW, geldend van 1 juli 2023 t/m heden) staat dat voor iedere aardwarmte start- en vervolgvergunning de (nog te) verwachte(n) bodembeweging ten gevolge van winning beschreven moet worden.
Indien gelet op de verwachte bodembeweging, moeten de volgende zaken worden bepaald: ‘de veiligheidsrisico’s voor omwonenden, het risico op schade aan gebouwen of infrastructurele werken of het risico op verstoring van functionaliteit daarvan’ (MBW Artikelen 24o en 24af).
Op basis van deze vereisten dient voor ieder aardwarmteproject een Seismische Dreiging- en Risico Analyse (SDRA) uitgevoerd te worden. De dreiging is in dit geval dat, als gevolg van aardwarmtewinning (geothermie), een aardbeving geïnduceerd zou kunnen worden. Het risico is de mate van de gevolgen van zo’n aardbeving (schade- en/of veiligheidsrisico) maal de kans van optreden daarvan.
Om invulling te geven aan de wettelijke vereisten, heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) aan de Adviesgroep Economische Zaken van TNO (TNO-AGE) en Energie Beheer Nederland (EBN) de opdracht gegeven om een nieuwe SDRA-methodiek voor aardwarmtewinning te ontwikkelen ter vervanging van de huidige gebruikte methode van Baisch et al. (2016).
Deze SDRA-methodiek geldt voor alle aardwarmteprojecten met een diepte van meer dan 500 meter onder het aardoppervlak. Aardwarmte uit het dieptebereik van 0 tot en met 500 meter wordt ook wel aangeduid met de term ‘bodemenergie’. Dit dieptebereik valt buiten de mijnbouwwet en derhalve buiten reikwijdte van deze SDRA. Deze SDRA is toepasbaar voor de beoordeling van de seismische dreiging en het risico tijdens de (beoogde) winning van aardwarmte en is niet toepasbaar voor het beoordelen van eventuele seismische dreiging en risico’s gedurende de boorfase van de aardwarmteput(ten) .
De SDRA-methodiek is specifiek ontworpen voor de analyse van de seismische dreiging en het eventuele risico van aardwarmteprojecten op land (onshore) in Nederland. De methodiek is niet bedoeld voor andere doeleinden of voor projecten buiten het bovengenoemde diepte- en/of geografische bereik.
De uitkomst van de SDRA-methodiek moet worden gezien als een zo goed als realistisch mogelijke benadering van de seismische dreiging en het potentieel bijbehorende risico.
Hieronder zijn volgende SDRA documenten en tools te vinden:
- Hoofdrapportage met beschrijving van de SDRA en achterliggende aannames
- Praktische handleidingen voor het uitvoeren van de SDRA:
- Onderliggend rapport ter onderbouwing van SRIMA:
- Tools:
- SRIMA tool om breukbewegingspotentie, PGVLCE en potentiële schadepercentages te berekenen
- GIS toolbox met daarin:
- Shape files voor de screening van de SDRA (deze kunnen ook worden bekeken in het dashboard: SDRA geothermie overzichtskaart | NLOG)
- ArcGIS routine om een generieke AoI te bepalen
Integriteit afdichtend pakket
Geothermie, of aardwarmtewinning, is de winning van warmte die is opgeslagen in de gesteentepakketten in de ondergrond. Aan geothermie zijn wettelijke eisen verbonden die gezamenlijk staan beschreven in de Mijnbouwwet (Mbw), het Mijnbouwbesluit (Mbb) en de Mijnbouwregeling (Mbr). Deze eisen moeten de veiligheid van geothermie waarborgen. Het gesteentepakket waaruit warmte wordt gewonnen bevat over het algemeen formatiewater. De wet vereist dat formatiewater niet in andere reservoirs terecht komt dan waaruit warmte geproduceerd wordt. Als het gesteentepakket poreus en doorlatend is, kan het formatiewater zich verplaatsen. Boven- en onderliggende afdichtende gesteentepakketten zorgen ervoor dat het formatiewater niet door deze pakketten naar andere reservoirs kan verplaatsen.
Onder invloed van geothermie veranderen lokaal de temperatuur en druk van de gesteentepakketten. Deze veranderingen kunnen ervoor zorgen dat de integriteit van het gesteente wordt aangetast. Het verlies van integriteit wordt veroorzaakt door scheurvorming of bewegingen langs bestaande breuken. Als afdichtende gesteentepakketten hun integriteit verliezen, kan formatiewater zich verplaatsen naar diepere- of ondiepere lagen. Daar kan het schade aanrichten aan milieu en drinkwatervoorraden, of kan het de winning van delfstoffen negatief beïnvloeden.
De procedure die gevolgd kan worden om de dreiging op integriteitsverlies van de afdichtende gesteentepakketten als gevolg van geothermie te kwantificeren wordt op deze webpagina beschikbaar gemaakt inclusief ‘tooling’ die gebruikt kan worden voor de analyse. De procedure heeft de naam TAS (Tensile failure Assesment of Seal). In het Mbb staat dat vereist is dat de integriteit van de afsluitende aardlagen voldoende is geborgd (Mbb artikel 29q lid 1c en 29t lid 1c). In de brief van EZK dd 18-09-2023 staat de norm voor integriteit afdichtend pakket verwoord. De hier beschreven TAS-procedure geeft hieraan invulling. Als de TAS-procedure wordt gevolgd, en geothermie binnen de normstelling plaatsvindt, wordt aan de wettelijke vereisten voldaan.
De TAS-procedure kan met bovenstaande SRIMA tool worden uitgevoerd. De evaluatiemethodiek voor de TAS procedure is hier te vinden. Een algemeen kader voor de SDRA wordt gegeven in de oplegnotitie SDRA die hier is te downloaden.