Paul Iske is hoogleraar Open Innovation aan de Universiteit Maastricht en Chief Failure Officer van het Instituut voor Briljante Mislukkingen. Tijdens het Greenport NHN jaarcongres op donderdag 19 oktober vertelt hij alles over briljant mislukken. Waarom pakken innovaties soms anders uit dan je verwacht? Hoe kun je dat voorkomen? En hoe zorg je ervoor dat je project briljant mislukt?
1. De agrarische sector staat onder hoge druk om te vernieuwen. Wie wil vernieuwen, loopt risico op mislukken. Gaat er naar jouw mening genoeg mis in de agrarische sector?
"Mijn ervaring is dat de agrarische sector een sterke drive heeft om te vernieuwen en ik heb diverse innovatieve projecten zien mislukken. Maar mijn indruk is ook dat de kennis over die mislukte pogingen weinig gedeeld wordt. Dat terwijl de sector juist bekend staat om samenwerking tussen partijen, inclusief kennisinstellingen zoals de Wageningen Universiteit. Door kennis over mislukte pogingen niet te delen en daar niet van te leren, lijkt het alsof er minder wordt geprobeerd dan daadwerkelijk het geval is."
2. Wat zijn de belangrijkste redenen waarom dingen mislukken?
"Op basis van analyses van mislukte projecten heeft het Instituut voor Briljante Mislukkingen 16 ‘faalpatronen’ geïdentificeerd. Dit zijn universele, onderliggende redenen waarom zaken mislukken. Een reden is dat belangrijke stakeholders onvoldoende worden betrokken bij het project, waardoor er te weinig draagvlak is bij de implementatie. Ook komt het voor dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met ingesleten patronen bij mensen, organisaties of het systeem, waardoor vernieuwingen niet passen in de bestaande praktijk. Of dat de ene partij nadeel ondervindt van het voordeel van de andere, bijvoorbeeld omdat die partij de rekening moet betalen voor het project; dan verdwijnt de motivatie om de vernieuwing voort te zetten."
3. In je boek maak je onderscheid in mislukkingen en briljante mislukkingen. Wat is het verschil?
"Het maakt natuurlijk wel uit hóe je mislukt. Een mislukking is briljant als die goed scoort met de VIRAL-formule: V=Visie (was je iets nuttigs van plan), I=Inzet (heb je je best gedaan), R=Risicomanagement (niet te veel, maar ook niet te weinig risico’s), A=Aanpak (goede voorbereiding, samenwerking, kennis gebruikt die beschikbaar was, L=Leren (heb je ervan geleerd, ga je de lessen gebruiken en delen). Scoor je op alle variabelen goed, dan kun je spreken van een Briljante Mislukking. Ja, het is mislukt, maar je hebt een stap vooruit gezet. Jouw mislukking is iets waar je trots op moet zijn en anderen je voor moeten waarderen."
4. Heb je voorbeelden van briljante mislukkingen in de agrarische wereld?
"Een recent voorbeeld zijn emissiearme stalvloeren, waarvan is bepaald dat die de beloftes niet inlossen. Maar het hoeft niet altijd om een technische vernieuwing te gaan. Ik denk nu even aan het landbouwakkoord; ook dat kan tot dusverre als een mislukking worden gezien. Soms komen vernieuwingen te vroegen, zoals diervoeder op basis van insecten. Pogingen om uit mest energie te winnen, zijn ook vaak mislukt."
5. Heb jij de indruk dat we genoeg geleerd van onze mislukkingen?
"Het zou goed zijn als de agrarische wereld zelf vaker met voorbeelden van mislukkingen naar buiten zou treden en meer bereid zou zijn om leerervaringen te delen! In vergelijking met andere sectoren komen er heel weinig voorbeelden naar buiten. Dat zeg ik als buitenstaander, maar ook als ik hierover in gesprek ga met mensen uit de sector zelf krijg ik vaak te horen dat dit voor verbetering vatbaar is."
6. Is innovatie meer cultureel dan technologisch?
"Ik hanteer vaak de formule: NT+OO=DOO: Nieuwe Technologie in een Oude Organisatie resulteert in een Dure Oude Organisatie. Nieuwe technologie kan in positieve heel veel veranderen. Maar dat gaat niet werken als we mensen, organisaties en samenleving daar niet op voorbereiden. In een ideale situatie gaat 20% in technologie en 80% in ‘sociale innovatie’. In de praktijk ligt dat vaak precies andersom."
7. Sinds een aantal jaren organiseert het instituut de verkiezing van de Meest Briljante Mislukking in de zorgsector. Wordt het niet eens tijd voor de meest briljante mislukking in de agrisector?
"Absoluut! Gezien de noodzaak om de agrarische sector toekomstbestendig te maken, is er geen tijd te verliezen. Met de verkiezing vieren we mensen die zich inzetten voor verbetering, niet bang zijn om verantwoorde risico’s te nemen en kennis willen delen. We moeten mensen en bedrijven hun succes én hun briljante mislukkingen gunnen. Door het echte verhaal te vertellen, ontstaat er meer begrip voor de complexiteit van innovatie en waardering voor de inspanningen om het in de toekomst nog beter te doen."
Het Greenport NHN jaarcongres vindt dit jaar plaats op donderdag 19 oktober in de oude veilingzaal van CNB (voorheen bollenveiling West-Friesland) in Bovenkarspel. In een gevarieerd middagprogramma nemen we bezoekers mee in de uitdaging van innovatie en het belang van samenwerking voor de agrarische sector. Uiteraard is er ook dit jaar weer volop gelegenheid voor netwerken. Het programma en de link voor aanmelden vind je hier.