Crisisupdate: Kritiek op afschakelplan én CO2-belasting

Het wil nog niet echt lente worden. De zon is regelmatig wel aanwezig, maar de temperaturen blijven voorlopig nog even achter. Op die moment gaat het kacheltje toch nog aan. De TTF-gasprijs voor de korte termijn ligt net boven de 40 euro per megawattuur. In deze nieuwe crisisupdate zetten we kort de berichtgeving rond energie weer op een rijtje.

TTF-gasprijs meicontract t/m 17 april 2023. Klik hier voor vergroting en actuele cijfers. De TTF-gasprijzen voor komende winter zakken net als de korte termijnprijzen licht. Voor het vierde kwartaal van 2023 ligt de prijs dinsdagochtend op 54,82 euro, voor het eerste kwartaal van 2024 op 58,7 euro.

Groepsindeling afschakelplan gas onduidelijk voor glasteler
Alexander Formsma, Beleidsspecialist Energie & Klimaat van Glastuinbouw Nederland, gaat in op het onlangs vanuit Den Haag gecommuniceerde Bescherm- en Herstelplan Gas. Dit plan treedt in werking als Nederland te maken krijgt met een (dreigend) tekort aan gas. Begin april is een afschakelladder gepresenteerd, waarbij de groepsindeling vooral voor teeltbedrijven met een WKK onduidelijk is, zo valt bij Glastuinbouw Nederland te lezen.

Formsma wijst erop dat maatregel 3 en 7 de belangrijkste zijn. "Voordat maatregel 7, het verplicht afschakelen van bedrijven en sectoren, in werking treedt, vindt maatregel 3 plaats. De Regeling tijdelijke vrijwillige vermindering gasafname is een stimuleringsregeling waarmee met behulp van een tender op prijs een noodsituatie kan worden bestreden. Het acuut wegvallen van de aanvoer van miljoenen m3 aardgas maakt het noodzakelijk om de vraag van bedrijven snel naar beneden te brengen. De regeling heeft tot doel om met behulp van een subsidiemaatregel bedrijven te stimuleren vrijwillig een reductie van de afname van gas. Echter is besloten dat elektriciteitsproducten, en dus WKK’s, geen gebruik kunnen maken van deze besparingstender, omdat elektriciteit nog steeds nodig is in deze situatie en ze geen subsidie willen geven om dat af te schakelen."

Als hij naar het stappenplan kijkt, dan constateert hij dat elk glastuinbouwbedrijf met een WKK onder twee van de vier stappen valt. "De sierteelt staat benoemd in groep 1 in geval van afschakeling, maar bedrijven met een WKK vallen onder groep 3. De groenteteelt zou daarentegen onder de uitzonderingsregel vallen en pas in stap 4 afgeschakeld worden. Maar groentebedrijven met een WKK vallen dan ook weer in groep 3 van stap 3. De onduidelijkheid komt doordat ze de telers met een WKK los hebben gemaakt van de sier- en groenteteelt. Dat is erg verwarrend, waardoor onze leden nog niet weten waar ze aan toe zijn. Daarover gaan we komende tijd met het ministerie van EZK in gesprek. Hier moet duidelijkheid in komen.”

Subsidie voor warmtenetten, alleen voor kleinverbruikers
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft maandag bekend gemaakt 150 miljoen euro beschikbaar te stellen voor investeringen in warmtenetten. De Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS) kan vanaf 1 juni aangevraagd worden en vergoedt het deel van de investering dat zich niet terugverdient (de ‘onrendabele top’). Een belangrijke voorwaarde is dat het gaat om warmtenetten voor kleinverbruikersaansluitingen (huishoudens en bedrijven met soortgelijk verbruik), kleiner dan 100 kW en blokverwarmingsaansluitingen in de bestaande bouw.

Ook glastuinbouwbedrijven worden op warmtenetten aangesloten. Ook hier zijn zorgen over financiering. Deze regeling lijkt hier geen hulp bij aan te bieden. Het kabinet wil warmtenetten grotendeels in publieke handen brengen, zo werd afgelopen najaar bekend. Diverse spelers die actief zijn in de aanleg reageerden hier boos op, net als op een mogelijke CO2-norm.   

Gasprijs nog altijd hoog
Op Twitter wijst econoom en strateeg Corné van Zeijl erop dat de TTF-gasprijs nog altijd hoog ligt.

Het ontlokt een reactie van Laurens Sloot, werkzaam als hoogleraar Ondernemersschap bij de Rijksuniversiteit Groningen maar tweetend op persoonlijke titel. Hij geeft de credits voor de gezakte gasprijs aan de markt. 

Vast niet iedereen zal zich realiseren dat er nog altijd Russisch gas deze kant op stroomt. Het gas via Oekraïne is goed voor ongeveer 8% van de export voor al het geopolitieke gekonkel, laat Martien Visser zien.

CO2-prijzen
Diezelfde Visser schrijft bij EnergiePodium over de CO2-prijzen na 2030. Waar gaan die heen? “De CO2-prijzen kunnen na 2030 zomaar tot een duizelingwekkend niveau stijgen, met grote economische en sociale gevolgen. Het is niet zo bekend, maar de bron voor de black-outs in Californië in 2000 was een op hol geslagen systeem voor emissierechten. Geen fraai vooruitzicht.”

Emissierechten worden steeds duurder. Ooit kosten ze minder dan 10 euro per ton CO2, nu bijna 100 euro/ton en voor 2030 verwacht het PBL een prijs van 150 euro/ton; prijspeil 2021.

Visser is kritisch op het alternatief voor CO2-rechten: CO2-belasting. op importen uit landen met een minder ambitieus klimaatbeleid: het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). CBAM houdt de mondiale CO2-emissie niet tegen, schrijft hij. "Terwijl de ETS-deelnemers in de EU hun CO2-emissie elk jaar moeten beperken, kan buiten de EU deze emissie ten behoeve van de EU importen doorgaan." Met andere woorden: hier 'groen doen', maar buiten de EU niet. Lees hier zijn hele betoog.