Tholen - We zijn op bezoek bij de makelaars van AAB. Sinds 1 juli zitten ze in een nieuw pand in Maasdijk. René van Kester, afdelingsmanager Makelaardij vertelt: "Het is nooit saai in de wereld van het vastgoed. We zien dat er de afgelopen 7 jaar een positieve wind waaide in glastuinbouwland. De transactieprijzen hebben zich na de crisis van 2009 hersteld in 2015 en zijn redelijk stabiel tot licht stijgend geweest de afgelopen 7 jaar. De toekomst laat zich moeilijk voorspellen, maar de seinen staan nu wel op rood."
Hij vervolgt: "De energiecrisis houdt de gemoederen bezig. In Q1 van 2022 dacht iedereen dat het wel over zou waaien. In Q2 kwam het besef dat het toch wel eens langer kan duren. Nu wordt gedacht aan een soort nieuwe realiteit. We denken allemaal de toekomst te kunnen voorspellen, maar niemand die het echt weet. Een wijsheid van onze voormalige directeur: één ding is zeker, alles verandert. En zo is het."
Door de hoge energieprijzen, de hoge inflatie, de oorlog en de stijgende rente zijn de vooruitzichten niet positief. De vooruitzichten worden echter door iedereen anders geïnterpreteerd. De een geeft aan dat het crisis is en de ander verwacht dat het crisis wordt. Ook zijn er positief ingestelde personen die stellen dat economisch herstel niet lang op zich zal laten wachten.
De makelaars van AAB: Ad van den Berg, Reinier Ebskamp, René van Kester en Jacques van der Knaap
Positiviteit
Uiteindelijk heeft de positief ingestelde persoon gelijk, de termijn kan hij echter onmogelijk juist inschatten. Er zal na groei altijd weer afkoeling volgen en na een recessie altijd weer herstel. De vraag is alleen wanneer is het omslagpunt en hoe lang duurt de periode van groei respectievelijk afkoeling? Het omslagpunt is alleen achteraf vast te stellen. Zoals gezegd: niemand kan in de toekomst kijken.
Het is als ondernemer wel belangrijk om na te denken over de toekomst en te denken in scenario’s. Wat als de energiemarkt de komende jaren op het huidige niveau blijft, wat betekent dit voor mijn bedrijfsvoering? Wat als ik de exploitatie stop; kan ik dan een rentree maken over 1 of 2 jaar? Als ik de exploitatie stop zijn de vaste kosten te hoog om het onroerend goed aan te houden; is verkoop of verhuur van het o.g. momenteel mogelijk? Kan ik mijn energieposities verzilveren als ik de exploitatie stop of verkoop?
"Het zijn allemaal vragen die zeer actueel zijn," zo vertelt Jacques van der Knaap, makelaar bij AAB. Samen met zijn collega’s hebben ze het er druk mee. "We helpen ondernemers te denken in scenario’s. De basis is een inschatting van de verkoopopbrengst middels taxatie of prijsadvies. Er vinden momenteel veel gesprekken plaats met ondernemers op strategisch niveau over stoppen of doorgaan."
Samen op met de collega’s van Energie
René vervolgt: ”In het verleden maakten we bij een aan- of verkoop veel gebruik van de expertise van onze collega’s van vergunningen en techniek over bouwmogelijkheden of bestemmingsplanbeperkingen. Nu sparren we veel met onze collega’s van Energie. Dat is toch wel een groot voordeel voor onze klanten om ook direct de kennis in huis te hebben op energiegebied. De mogelijkheden bij een aan- of verkoop op het gebied van energie kunnen direct meegenomen worden in de scenario’s."
AAB begeleidt ruim 35 jaar glastuinbouwondernemers bij de aan- en verkoop van glastuinbouwbedrijven en de geschiedenis herhaalt zich steeds. In tijden van economische groei zijn er veel kopers en een beperkt aantal verkopers, terwijl in tijden van economische teruggang of recessie het tegenovergestelde de realiteit is.
Versterken of kansen benutten
Er is of lijkt nu een periode van teruggang aangebroken, hoelang deze periode duurt, is onzeker en weet niemand. Voor glastuinbouw-ondernemingen met een sterke positie in de markt en een dito financiële positie ontstaan er kansen. Als er goede energieposities zijn, ziet 2023 en verder er redelijk positief uit. Voor deze ondernemingen ontstaan er nu mogelijkheden om hun positie verder te versterken. Na een jarenlang tekort aan aanbod van glastuinbouwbedrijven is het aanbod weer ruimer en ontstaan er mogelijkheden voor schaalvergroting om marktaandeel te vergroten.
Anderzijds zijn er ook mogelijkheden voor stoppers, zo weet Ad van den Berg, makelaar bij AAB, te vertellen. "De trend van schaalvergroting is nog steeds actueel. Ook zijn er mogelijkheden voor herontwikkeling naar woningbouw of verkoop voor de realisatie van een PV-zonnepark. Zeker als er redelijke energieposities zijn, kan stoppen of verkopen met de huidige energieprijzen een goede keuze zijn. Wij geven dan ook vaak in overweging bij kwekers zonder opvolging, plan je exit."
Geconcludeerd kan worden, zo geeft Reinier Ebskamp aan, dat het een zeer dynamische tijd is voor glastuinbouwondernemers met bedreigingen, maar ook zeker kansen.
Voor meer informatie:
René van Kester
AAB Nederland
Honderdland 1040
2676 LV Maasdijk
+31 (0) 174 637 637
+31 (0) 613 916 899
r.vankester@aabnl.nl
www.AABnl.nl