Gistermiddag werd bekend dat het Nederlandse GasTerra per direct geen aardgas geleverd krijgt van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom. De afgelopen weken was het even wat rustiger, voor zover je dat in crisistijd echt kunt zeggen, maar na dit bericht is de energiecrisis weer helemaal terug in het landelijke nieuws. Ook de glastuinbouw is komt hierdoor weer in beeld. In deze crisisupdate proberen we zoals gebruikelijk alle berichtgeving op een rijtje te zetten.
Na het bericht, maandagmiddag op de website van GasTerra gepubliceerd en daarna door veel media opgepakt, was minister Jetten van Klimaat en Energie er als de kippen bij om bij de NOS te zeggen dat het Russische besluit geen gevolgen gaat hebben voor huishoudens, en ook niet voor bedrijven. Energiedeskundige Lucia van Geuns zegt bij diezelfde NOS dat 2 miljard kubieke meter gas niet heel erg veel is en noemt het een 'Russische speldenprik', die wel voor onrust op de markt zorgt. Andersom verscherpen de Europese lidstaten de Russische boycot, met een nieuwe oliestap (meer hierover hieronder). Teler Rob vat het kort en bondig samen:
Ik denk niet dat wij de energie-oorlog gaan winnen.
— Rob van den Ende (@Robdeschepper) May 31, 2022
Sterkte voor iedereen en zeker zij die van gas en olie afhankelijk zijn.
Als snel kwamen er op het Haagse geluid dat er geen gevolgen zijn ook tegengeluiden, onder meer vanuit de Vereniging voor Energie, Milieu en Water. Die organisatie behartigt de belangen van grootverbruikers. Want, hoezo geen gevolgen? Minder Russisch gas in een tijd waarin de gasopslagen gevuld moeten worden, dat heeft natuurlijk wel consequenties, zo legde voorzitter Hans Grünfeld van de VEMW uit op NPO Radio 1. "Het gas moet wel ergens vandaan komen."
Het nieuws heeft sowieso gevolgen voor de gasprijs, die al maanden hevig reageert op nieuws over levering. Vanochtend opende de gasprijs op de Title Transfer Facility, het Nederlandse gashandelsplatform dat een belangrijke rol op het Europese energietoneel speelt, hoger dan waarop de prijs gisteren afsloot. De daggasprijs voor juli opende zo'n 3 euro per megawattuur hoger en schommelde vervolgens tussen 8 en 10 uur rond de 94 euro. Nog niet de pieken die we afgelopen winter zagen, maar wel een stijging bovenop al hoge prijzen.
De contractprijs voor 'winter 2022' ligt hoger dan die voor juli 2022. Ook voor 'winter 2022' kwam er (al) zo'n 3 euro per megawattuur bij en schommelde de prijs vanochtend rond de 100 euro per megawattuur, om tegen het middaguur alweer iets te zakken.
Dat de markt uiteindelijk niet echt hevig reageert, komt mogelijk omdat iedereen inmiddels redelijk lamgeslagen is van inmiddels al maandenlang onrustgevende berichten. Onder meer Polen en Finland kregen eerder al te maken met een soortgelijke Russische gasafsluiting. Dat het zomer wordt, speelt ook mee. Eenzelfde bericht in wintertijd bij een hogere gasvraag had heel anders uit kunnen pakken.
De gasprijs voor 'winter 2022' tot en met 30 mei op de Title Transfer Facility, het Nederlandse gashandelsplatform. Bekijk hier de actuele prijzen.
Wie van daggas afhankelijk is, voelt de gevolgen wel degelijk direct. Dat werd vanochtend ook bevestigd door wie je ook sprak uit de glastuinbouwsector, al reageert men ook redelijk koeltjes op het nieuws. Namens Glastuinbouw Nederland was voorzitter Adri Bom-Lemstra op NPO Radio 1 te horen om uit te leggen dat een deel van de telers, naar schatting gaat het om de helft, vanaf vandaag al de gevolgen merkt van eventueel hogere gasprijzen. De afgelopen dagen was het relatief 'koud' voor de tijd van het jaar en dan kost het (extra) geld om het kasklimaat goed te houden voor de gewassen.
Zorgelijker nog is wat dit meest recente nieuws voor komend najaar en komende winter betekent. De huidige hoge energieprijzen, want niet alleen gas is duur, zorgen voor stijgende kosten en kan de teler die wel doorberekend krijgen? Op NPO Radio 1 gaf Bom-Lemstra dinsdagochtend aan dat de energiecrisis slachtoffers maakt in de sector. Als we niet oppassen niet alleen bij bedrijven die 'op het randje' opereren, maar ook bij bedrijven die 'normaal de energietransitie goed kunnen doormaken', maar die 'nu toch in de problemen kunnen komen'. Herhaaldelijk heeft de belangenbehartiger opgeroepen vooral de sector in staat te stellen die transitie te maken. Plannen voor gebruik van restwarmte en aardwarmte om aardgasgebruik te reduceren liggen er en, zo gaf Bom-Lemstra aan, die plannen kunnen binnen vijf jaar gerealiseerd worden. Als ... de overheid een beetje meewerkt.
GasTerra, dat dus weigert aan de Russische roebeleis te voldoen, geeft aan dat op 1 oktober het contract met Gazprom sowieso afliep. Ongeveer 2 miljard m3 aan gecontracteerd gas gaat niet geleverd worden nu. GasTerra zegt hierop geanticipeerd te hebben door elders gas in te kopen. Iedereen snapt dat dit gas ook een prijs heeft. Minister Jetten wil er bij de NOS niets over zeggen.
Nederland zet volop in op het binnenhalen van vloeibaar LNG als alternatief voor Russisch pijpleidinggas. Dit gas is duur en is niet te koop voor de 18 eurocent per kuub, waarvoor gas tot vorig jaar zomer te krijgen was. Omdat Europese landen een vulverplichting hebben om hun gasvoorraden voor de winter te vullen, betekent het Russische besluit dat het vullen van de voorraden, die 80% gevuld moeten zijn voordat het winter wordt, lastiger wordt, zegt minister Jetten bij de NOS. Hij hoopt dat de opslagen op tijd gevuld zijn en rekent daarbij op vloeibaar gas uit andere landen (lees o.a. de VS en Qatar). Bij de NOS zegt hij binnenkort hier meer duidelijkheid over te geven.
Na het nieuws van gistermiddag is er onder meer in de Telegraaf aandacht voor een glastuinbouwgeluid vanuit belangenbehartiger Glastuinbouw Nederland en verder ook reactie van werkgeversorganisatie VNO-NCW.
Ook over olie is er nieuws. De EU-lidstaten hebben een politiek akkoord bereikt over een invoerverbod van Russische aardolie die over zee naar de EU wordt aangevoerd, meldt onder meer RTL Nieuws. De boycot vanwege de Russische invasie van Oekraïne betreft meer dan twee derde van alle olie die Rusland naar de EU exporteert. Nu worden nog details uitgewerkt. Wanneer de boycot ingaat, is bijvoorbeeld nog niet bekend. In het Financieele Dagblad staat de olieprijs opnieuw door de grens van 120 dollar per vat is geschoten.
Die olieprijs heeft gevolgen voor de prijs aan de pomp. Tankstationhouders op de grens met Duitsland vrezen de gevolgen van de accijnsverlaging die Duitsland morgen invoert. De brandstof wordt er daarmee 30 eurocent lager en dus wordt het voor Nederlanders interessant om over de grens te gaan tanken. Onder meer Omroep Brabant schrijft erover. Nu.nl tempert het enthousiasme en kwam erachter dat sommige tankstations nog niet direct brandstof tegen lagere prijzen aanbieden.
België en Nederland kwamen ook met nieuwe inflatiecijfers. In België kwam in april de inflatie uit op 9,3 procent. Dat heeft het Europese statistiekbureau Eurostat bekendgemaakt, meldt de VRT. Ook in maart bedroeg de inflatie 9,3 procent. In mei stijgt de inflatie van 8,31 procent naar 8,97procent, geeft Statbel aan. In Nederland viel de inflatie lager uit in mei dan in april: volgens de Europese cijfers was het 10,2 procent in mei, tegen 11,2 procent in april. Het CBS schrijft erover.