"Betrek de maatschappij bij veredelingsprogramma"

Consumenten verlangen naar veiligheid en geborgenheid. Het is niet aan de wetenschappers en multinationals om de maatschappij vooruitgang op te dringen. Dat stuit op weerstand. Veredelaars zullen daar wel degelijk rekening mee moeten houden. Dit geluid overheerste op het symposium ter gelegenheid van het afscheid van Kees van Ettekoven op 20 januari.

Ontwikkelingslanden
In ontwikkelingslanden zijn het de boeren zelf die zaden selecteren en produceren, ruilen en verhandelen. Bram de Jonge van Oxfam/Novib begeleidt jonge telers in Afrika met Farmer School trainingen. Deze boeren worden als eerste geconfronteerd met klimaatsveranderingen, zoals extreme droogte en overstromingen. Hun gewassen moeten daartegen bestand zijn. Uit onderzoek blijkt dat in deze landen meer dan 80% van het zaad afkomstig is van lokale bronnen. Een groot nadeel daarvan is dat de zaden vaak ziekten meedragen. Gecertificeerd zaad is voor deze telers bijna onbereikbaar.

Betere, hybride zaden komen ook beschikbaar. Heleen Bos van Rijk Zwaan legt uit dat haar bedrijf samen met East West Seeds een veredelingsstation (Afrisem) beheert in Arusha, Tanzania. De eerste producten uit het veredelingsprogramma komen inmiddels beschikbaar, maar er staan nog veel gewassen op een wachtlijst. De veredelaar kiest voor hybride rassen, omdat daar relatief snel resistenties kunnen worden ingekruist. Bovendien kunnen de boeren de zaden niet doortelen. Dergelijke zaden zijn kostbaar, maar de gewassen zijn minder ziektegevoelig en productiever. Boeren die daar voor kiezen, worden ook geholpen bij de financiering.

De wetgeving over het verhandelen van zaden is vastgelegd in de UPOV-regelgeving. Erg duidelijk is die niet. De Jonge benadrukt dat het tijd is om daarover betere afspraken te maken. Dan neemt onrechtmatige vermeerdering af, maar blijft eigen selectie mogelijk.

Eerlijk verhaal
Burgers verdienen een eerlijk verhaal, vindt NRC columniste Rosanne Hertzberger. Dat eerlijke verhaal is niet het doorweven romantische verhaal van de boer die met twee handen in de aarde uien oogst. Uienrassen zijn volgens haar met evenveel technologie ontwikkeld als een smartphone. Er komt een moment dat burgers daar doorheen prikken. Vroeg of laat gaat dat wringen. Het is aan de land- en tuinbouwsector en de veredelaars om het echte verhaal te vertellen. Maar willen consumenten wel reageerbuisgewassen, zoals dat lijkt? Volgens Hertzberger zitten zij daar niet op te wachten. Zij willen een vertrouwd en veilig gevoel. Of dat nu ambachtelijk moet heten is maar de vraag.

Jan Staman, oud-directeurs Rathenau Instituut, gaat daarin mee. Het gaat hem niet alleen om de inhoud van het verhaal, maar ook de richting die de veredeling moet inslaan. Wetenschappers hebben de neiging om vooral door te slaan in technologische vooruitgang, maar dat kan voorbij gaan aan de wensen van de maatschappij. Hij vraagt zich af of de veredelaars die verbinding kunnen vinden. Dat kan door het ontwikkelen van duurzame producten, die gezond en veilig zijn. Eigenlijk kun je er niet omheen om samen met burgers de onderzoeksagenda op te stellen.
Afscheid

Kees van Ettekoven neemt na 41 jaar trouwe dienst afscheid van Naktuinbouw. Op 1 november 2016 droeg hij zijn functie als hoofd Rassenonderzoek over aan Bert Scholte.

bron: Naktuinbouw