Marjolein Bezemer, IntoGreen
Hoe planten floreren: de voordelen van gezond bodemleven in potgrond
Symbiose tussen planten en bodemleven
In een theelepel bosgrond zit wel een kilometer aan schimmeldraden. De bodem van een gezond bos is een zelfvoorzienend, levend ecosysteem. De schimmels rond de wortels van planten en bomen worden mycorrhiza genoemd. Zij leven in symbiose in de rhizosfeer (de ruimte rondom de plantwortels) samen met de rhizobacteriën. De wortels van planten kunnen zelf niet alle voedingstoffen (water en mineralen) bereiken die in de bodem beschikbaar zijn. De schimmels en bacteriën helpen de wortels om bij die voedingstoffen te komen en ze op te nemen. Ook zijn zij in staat fosfaat beschikbaar te maken voor de plant. Maar dat doen ze niet voor niets. Planten geven de micro-organismen daarvoor suikers (glucose) terug. Zo ontstaat er een symbiose. Rhizobacteriën en mycorrhiza helpen een plant niet alleen om water en mineralen op te nemen. Ze beschermen de plant daarnaast ook tegen ziekteverwekkers, vervuiling en droogte. Deze symbiose is te vergelijken met een verstandshuwelijk. Als de plant voedingsstoffen uit mest kan halen, dan laat hij gelijk de uitruil met de schimmels los.
Bodemleven in potgrond
Binnenplanten staan ook met hun wortels in grond. Maar deze potgrond is verhit om ziekteverwekkende bacteriën te verwijderen. Daardoor zijn ook de meeste goede bacteriën en schimmels verdwenen die een plant normaal gesproken beschermen en helpen. Welke voordelen zou het opleveren om mycorrhizaschimmels en rhizobacteriën aan potgrond toe te voegen?
Onderzoek naar de voordelen van toegevoegde micro-organismen bij potplanten
Dr. Ir. Joeke Postma onderzocht in 2014 aan Wageningen Plant Research de voordelen van mycorrhiza voor aardbeien in potten. Aardbeien zijn vatbaar voor stengelbasisrot (Phytophthora cactorum). Postma onderzocht of de toevoeging van een bepaalde mycorrhizaschimmel (soort Rhizophagus irregularis) de plant kon beschermen tegen deze ziekte. En ze ontdekte dat dat inderdaad zo was. Deze soort schimmel bleek in staat om de infectie van stengelbasisrot bij de aardbeien met 50% te verminderen.
Postma stelt dat gezond bodemleven essentieel is voor gezonde plantengroei. “Vooral bij planten die niet in de volle grond staan (maar bijvoorbeeld in potgrond, steenwol of hydrocultuur) ontbreken de plant-specifieke micro-organismen in de rhizosfeer. Als je deze nuttige bacteriën of schimmels toevoegt, kan het de plantengroei ondersteunen en planten beschermen tegen infecties.” Maar, let wel: het is maatwerk. Niet alle schimmels of bacteriën zijn even nuttig voor verschillende planten.
Postma onderzocht in een ander, vergelijkbaar onderzoek ook de voordelen van bepaalde toegevoegde bacteriën bij tomatenplanten in potgrond. Ze koos voor de bacterie Pseudomonas chlororaphis strain 4.4.1 vanwege zijn vermogen om schimmelgroei te remmen en fosfor in de bodem beschikbaar te maken voor de plant. Het aantal gezonde planten steeg met 30 tot 105% in vergelijking met de controlegroep in drie onafhankelijke kasexperimenten.
Pius Floris: “We moeten mycorrhiza niet zien als bestrijdingsmiddel”
Pius Floris is bodemspecialist. Hij kent het onderzoek van Postma naar myccorhiza bij aardbeien. “Het is mooi dat er een bepaalde mycorrhiza stengelbasisrot bij aardbeien kan verminderen. Maar we moeten mycorrhizaschimmels en bacteriën niet zien als bestrijdingsmiddelen; ze zijn niet tégen iets”, zegt hij aan de telefoon. “Mycorrhiza hoort net zo goed bij de plant als het bladgroen. Er is een natuurlijke verbinding tussen schimmels, bacteriën en de plant. Het probleem van wetenschappelijk onderzoek is dat het vaak een antwoord geeft op een zeer beperkte onderzoeksvraag. Er wordt niet vaak naar het geheel gekeken, naar het hele plantenecosysteem. Ik zie mycorrhiza als natuurlijke stressmanager. Binnenplanten zijn soms te nat, soms te droog. Als de symbiose tussen schimmels, bacteriën en planten in balans is, is de plant veel beter bestand tegen te veel of te weinig water. En waar myccorhiza leven, kan geen andere, ziekteverwekkende schimmel groeien.”
“Kunstmest maakt de bodem dood en de planten ziek”
Floris’ stelling is duidelijk: een gezonde bodem levert gezonde planten. En dat geldt ook voor de potgrond van binnenplanten. Hij ontwikkelt met zijn team van Plant Health Cure bodembacteriën en bodemschimmels voor de duurzame teelt van gewassen in de land- en tuinbouw en voor kwekerijen. Floris: “In de plantenteelt worden binnenplanten vaak gekweekt op hydrocultuur: kleikorrels met water en kunstmest. Dat zou handig zijn omdat je anders de potgrond elk jaar moet vervangen. Maar kunstmest is heel zout en verzilting is niet goed voor planten. Simpel gezegd maakt kunstmest de bodem dood en de planten ziek. Voeg je mycorrhiza en bacteriën toe aan de potgrond, dan hoef je minder of niet te bestrijden en je hebt minder water nodig.”
De toepassing is heel simpel, vertelt Floris: “Mycorrhiza toevoegen aan de potgrond hoef je maar één keer te doen. Je prikt gaatjes in de potgrond, lengt het mengsel van mycorrhiza en bacteriën aan met water en dan giet je het in de gaatjes. Zo wordt je plant weerbaarder en hoef je de potgrond niet meer te vervangen. Helaas moeten we potplanten wel blijven bijmesten omdat de mineralen in een pot nu eenmaal worden verbruikt in de groei. Dit in tegenstelling tot tuinplanten, die veel meer groeiruimte en dus mineralen binnen bereik hebben. Bijmesten is dus essentieel. Maar gebruik dan wel biologische vloeibare meststof. De bacteriën en mycorrhiza zorgen wel voor de omzetting en opname.”
bron: IntoGreen