Op 7 juni 2018 om 16:00u verdedigt Hanne Denaeghel haar doctoraat “Geavanceerde veredelingstechnieken voor het induceren van variatie in houtachtige siergewassen.” De verdediging gaat door in zaal E 1.015 aan de Campus Coupure, Coupure Links 653, 9000 Gent. Promotoren zijn Prof. dr. ir. Marie-Christine Van Labeke, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, Universiteit Gent en Dr. ir. Katrijn Van Laere van ILVO.
Sarcococca, ook wel gekend als vleesbes, is een wintergroene heester met geurende bloemen in de winter. Ook Escallonia is een groenblijvendeheester, met een lange bloeitijd. De namen klinken wellicht niet zeer bekend, maar daar kan snel verandering in komen: de telers van BestSelect CVBA, een samenwerkingsverband van Vlaamse siertelers, zien namelijk veel potentieel in deze struiken voor toepassing in kleine tuintjes. Want naarmate de tuinen steeds kleiner worden, neemt de vraag naar nieuwe varianten van compacte sierplanten toe. Maar daar wringt het schoentje: veredeling van deze houtachtige siergewassen gebeurde tot nu toe niet of nauwelijks. Dankzij het onderzoek van Hanne Denaeghel kan daar nu snel verandering in komen: zij paste voor het eerst moleculaire en in vitro methoden toe op deze sierstruiken en reikt daarmee nieuwe varianten aan voor verdere ontwikkeling door telers.
hairy rootsDit onderzoek toont duidelijk aan dat er in houtachtige gewassen heel wat mogelijkheden zijn voor de toepassing van polyploïdisatie, een vermeerdering van het aantal chromosomen. Zo werden tetraploïde Escallonia genotypes ontwikkeld, waarbij variatie ontstond in compactheid, grootte van de bloemen en koudetolerantie. Ook de introductie van rol-genen, dat zijn genen afkomstig van de bodembacterie Agrobacterium, bleek potentieel te hebben. Introductie van deze genen veroorzaakt de groei van “hairy roots” op de plaats van infectie. Het regenereren van nieuwe planten uit deze hairy roots is de verdere uitdaging. Ten slotte bleek ook de techniek van interspecifieke hybridisatie succesvol bij Sarcococca. Bij deze techniek worden verschillende soorten met elkaar gekruist, een proces dat ook in de natuur in zekere mate voorkomt, maar dat nu gericht gebeurt met op voorhand genetisch gescreende ouderplanten. De zaailingen van de eerste generatie worden nu op het veld verder geëvalueerd als veredelingsmateriaal en potentiële nieuwe cultivars.
Alle bestaande en nieuwe varianten worden grondig gescreend op hun kenmerken. Om dat op een gestandaardiseerde manier te doen voor een groot aantal planten, ontwikkelde Hanne Denaeghel een nieuw beeldanalysesysteem. Beeldanalyse wordt frequent toegepast in grotere gewassen zoals rijst en maïs, maar slechts zelden bij de veredeling van houtachtigen. Dit komt onder andere door de hoge aanschafkosten van de op de markt beschikbare apparatuur, en de grote variabiliteit binnen het gamma siergewassen. Daardoor is de apparatuur slechts zelden geschikt voor meerdere genera. De op ILVO ontwikkelde tool is echter eenvoudig, goedkoop en breed toepasbaar: met een witte kamer, een fototoestel en een computer voor het analyseren van de foto’s kan men direct aan de slag. “Met dit systeem kunnen we op een heel objectieve manier morfologische eigenschappen in cijfers weergeven. We kunnen nu dus bijvoorbeeld een waarde toekennen aan de gevuldheid van de plant. Vooral voor parameters die met plantarchitectuur te maken hebben is dit een enorme meerwaarde bij de evaluatie van planten en cultivars”, verduidelijkt Hanne Denaeghel.
Fotoanalyse van tetraploïde Escallonia rubra, 11 weken na stekken
Dit onderzoek kwam tot stand naar aanleiding van een vraag vanuit de boomkwekerijsector naar vernieuwing en uitbreiding van het huidige assortiment compacte sierheesters in het algemeen, en Sarcococca en Escallonia in het bijzonder. De planten uit dit onderzoek met een goede combinatie van kenmerken (compactheid, gezondheid, koudetolerantie, enz.) zullen door de telers van BestSelect CVBA gecommercialiseerd worden. Introductie van nieuwigheden wordt binnen 4 à 6 jaar verwacht.
De succesvolle toepassing van de gebruikte geavanceerde veredelingstechnieken en de ontwikkeling van het nieuwe beeldanalysesysteem openen daarenboven perspectieven voor verdere veredeling in andere houtachtige siergewassen.
Bron: ILVO