Tholen - De nieuwe inzichten en ervaringen met de toepassing van Full-Led stonden centraal tijdens het kennisevent van Svensson op dinsdagavond 9 april in het World Horti Center. Er werd ingegaan op nut en noodzaak van het installeren van een tweede transparant Luxous energiescherm en/of een ClimaFlow verticaal ventilatiesysteem.
Effect energie Son-T naar Led
Het effect op de energiebalans bij de overgang van Son-T naar Led werd uitgebreid toegelicht en uitgelicht door Feije de Zwart (Researcher WUR). In verschillende grafieken gaf hij uitleg over het jaarrond effect en de uitruil tussen stroomverbruik en gasverbruik. Met het Rekenmodel KASSIM liet hij zien dat bij de vergelijking tussen Led en Son-T de warmtevraag met 4.5 m³ toeneemt per 100 kWh verlaging van het stroomverbruik. Dat geldt bij gelijk gehouden kasluchttemperatuur, lichtintensiteit en luchtvochtigheid. Daarnaast zie je dat de gewastemperatuur iets afneemt en de verdamping ook. Om het gewas toch goed in balans te houden zul je dus een wat hogere kasluchttemperatuur aan moeten houden (minstens 0.3 °C er bij). Daarom is het beter er vanuit te gaan dat 100 kWh besparing door de overstap op Led tenminste, 5 m³ extra warmtevraag levert. Omdat elektriciteit een veel kostbaardere energievorm is dan verwarming, is die besparing op stroom veel belangrijker dan de stijging van de warmtevraag.
Meet wat je wil weten
Lichtdoorlatendheid van de klimaatschermen volgens de NEN 2675-2018 normering stond centraal bij de presentatie van Bart Bakker van Svensson. Lichtdoorlatendheid is een belangrijke factor bij energieschermen – al het natuurlijke licht wat je er gratis bij krijgt, is immers mooi meegenomen. Maar om die factor goed te kunnen bepalen, moet je wel op de juiste manier meten, iets wat lang niet altijd gebeurt. De oplossing is de NEN-norm 2675-2018. Daarmee kan je schermen met elkaar vergelijken, en ook glastypes of folies. Kijkt een teler dan naar de hemisferische lichtdoorlatendheid – het 'wintergetal' – dan kan hij mooi alle schermleveranciers met elkaar vergelijken en een weloverwogen beslissing maken. De nieuwe meetmethode is zuiverder, en geeft daardoor altijd een lager doorlaatbaarheidsgetal dan vroeger met de andere manieren van meten. Dat komt doordat de meting betrouwbaarder en representatiever voor de praktijk is geworden.
Svensson geeft in haar monsterkaarten nog steeds de Svensson-waarde weer naast de nieuwe, zodat mensen appels met appels kunnen vergelijken als ze het verhaal achter de nieuwe meetmethode nog niet kennen. Bart doet een oproep aan telers en installateurs: "Vraag naar de NEN-norm."
Led en gewas
In de presentatie van Sander Hogewoning (Director Plant Lighting) ging het met name over Led in de kas en de gevolgen voor het gewas. Van Son-T naar Led : wat wordt er anders? Met name de kleurenspectra van Son-T, zonlicht en Led zijn compleet anders. Als het gaat om de gevolgen van verschillende lichtspectra van Son-T en Led wordt gekeken naar: energieverbruik (besparing van 25% tot 50% afhankelijk van de kleur Led ), fotosynthese, warmtebalans van kas en gewas, stuurlichteffecten op plantontwikkeling, en de zichtbaarheid van het gewas voor hommels en mens.
De energiebalans bepaalt de verdamping. Je kunt verdamping stimuleren o.a. door meer luchtbeweging (mits de kaslucht warmer is dan het blad), door meer te schermen afhankelijk van stralingsbalans, door meer te belichten, en met een hoger vochtdeficiet door een lagere RV en/of hogere kasluchttemperatuur. Je kunt zuiniger telen door de verdamping te beperken en goede isolatie van de kas om verlies van energie door uitstraling te beperken. Hoeveel verdamping een gewas nodig heeft? Daarover zijn nog altijd meer vragen dan antwoorden. Plant Lighting doet daar samen met WUR en Improvement Centre op dit moment onderzoek naar.
Ton Habraken van Ludvig Svensson sprak over de plantbalansen, EnergyPerfect en de voordelen van luchtbeweging met ClimaFlow verticale ventilatoren. "Door het beperken van de uitstraling kun je zorgen dat de verdamping wordt gestimuleerd. EnergyPerfect is de schermoplossing met twee schermen en een match voor Led belichte teelten. Het nieuwe volledig aluminium Obscura 9970 FR A scherm voor de nachtsituatie wordt gecombineerd met een transparant Luxous energiescherm voor de dagsituatie. EnergyPerfect geeft maximale energiebesparing in de nacht en maximaal licht tijdens de dag." Ton noemt specifiek de voordelen van het energiescherm Luxous 1147 H2no FR: "Dit klimaatscherm voorkomt condensatie in de vorm van kleine druppeltjes, wat kan leiden tot 8% extra lichtverlies, in plaats daarvan vindt condensatie plaats in de vorm van een dun transparant waterfilm waarmee al het beschikbare licht door het scherm heen gaat. Het verhaal is compleet met de voordelen van gecontroleerde luchtbeweging én ontvochtigen met het ClimaFlow System. Met ClimaFlow kunnen telers een actief klimaat maken terwijl ze hun klimaatschermen langer gesloten houden. Zo benutten ze alle voordelen van de klimaatschermen, het klimaat wordt gelijker, door convectie rondom de plant wordt het microklimaat actiever en is er ook nog de mogelijkheid om het klimaat te ontvochtigen."
Twee teeltvoorlichters van Delphy, Paul de Veld en Joop Verhoeven, deelden hun hun ervaringen met Led bij respectievelijk chrysant en tomaat. Tijdens de paneldiscussie kregen de telers Bart van Ruyven, Arcadia Chrysanten en Henri Butterman, Piko Plant het woord om over hun Led kennis en ervaring te mogen delen.
Voor meer informatie:
Bart Bakker
Ludvig Svensson bv
Tel.: +31 6 39 50 60 70
bart.bakker@ludvigsvensson.com
www.ludvigsvensson.com