Tholen – De voorgestelde Brexitdeal van premier Theresa May is gisteren met duidelijke cijfers weggestemd door het parlement. Daarmee is een ding duidelijk: onzekerheid blijft troef.
“De chaos is wat mij betreft nu helemaal compleet”, reageert directeur van de VGB Matthijs Mesken. “Het zou allicht het beste zijn als Engeland uitstel kan vragen voor 29 maart. Daarmee is de onzekerheid niet weg, maar is wel tijd gewonnen. Lang niet iedereen heeft zich voorbereid en meer tijd geeft de mogelijkheid ook de achterblijvers en de kleinere bedrijfjes mee te krijgen. Maar hoe dan ook, no deal is voor niemand goed en gaat echt enorme chaos geven.”
Het devies blijft dan ook onveranderd. Ga met je klanten praten; meld je bij de douane, het KCB, de NVWA; weet hoe je zendingen digitaal kunt aanmelden; zorg voor de juiste software en weet hoe je daarmee moet werken; en houdt rekening met allerhande logistieke hobbels.
Praat met je klant
Met name over het eerste punt heeft Mesken zorgen. Zo heeft de overheid in het VK eisen opgesteld, waaraan de import moet voldoen in geval van no-deal. “Jouw klanten moeten zich aanmelden, er kunnen controles plaatsvinden, men moet aan condities voldoen. Maar afgelopen week sprak ik met een Engelse groothandelsmarkt die bloemisten belevert, en toen ik ze hierover vertelde keken ze me glazig aan. Dat is wonderlijk.”
Bij no-deal kunnen zij die zich niet goed voorbereid hebben de boel verstoren voor zij die dat wel gedaan hebben. “Ons ultieme doel is dat als je bij de haven komt en digitaal alles goed hebt ingevuld, dat dan de slagboom direct open gaat. Wat wij de Green Lane of de Fast Lane noemen. Dat kun je nu voor een heel eind nu al regelen. Maar er gaat één weg naar Hoek van Holland en als je in de file staat omdat er zijn de de boel niet op orde hebben, heeft iedereen daar last van.”
Onzekerheid ook aan de overkant
In Engeland heerst onzekerheid. “Onwetend
heid is het grote probleem en het raakt iedereen”, zegt Michael Dodd van Sunflora, een Britse importeur van bloemen. Hoewel de uiteindelijke Brexit geen directe gevolgen hebben voor hun bedrijf – ze importeren voornamelijk uit Zuid America - merken ze nu wel dat de Brit terughoudender is. “Januari is al een rustige maand in de bloemen, maar we hebben nu het gevoel dat het extra rustig is. Men zit nu extra op de centen en wacht af totdat er meer zekerheid komt.”
De mogelijke daling van de pond is volgens Dodd de grootste angst. “Wanneer deze omlaag gaat zullen onze bloemen duurder worden.”
Daling pond?
Ook Britse importeur Adam Porges van All S
easons Flowers ziet de daling van de pond als een mogelijk probleem. De meeste bloemen van deze importeur komen ook uit Zuid-America en slechts een klein gedeelte uit Europa, dus de koers van de valuta is altijd van groot belang. “Sinds de aankondiging van de Brexit zagen we al een daling in de waarde van de pond en deze is niet meer echt gestegen. Sindsdien kopen we niet meer zoveel bloemen op voorhand. En wanneer Engeland daadwerkelijk uit de EU stapt kan de Britse valuta wederom dalen."
Voor wat betreft de bloemen die uit Zuid-Amerika komen, voorziet Porges geen problemen, alleen voor wat betreft import en tarieven vanuit Europa tasten ze in het duister. “We kunnen geen plannen maken voor zolang we niet weten wat de uitkomsten zijn.”
Ook al kan de Brexit mogelijk negatieve gevolgen hebben voor deze importeurs, het kan ook in hun voordeel werken. “Als de bloemen uit Europa duurder worden, zal er meer vraag voor onze producten komen," weet Dodd. Daarnaast ziet hij de Brexit ook als kans voor de Britse groothandel. "Op dit moment betalen de bloemisten 20% BTW over de bloemen die zij bij de groothandel kopen en maar 6% over de bloemen die zij uit Nederland importeren. Als het VK uit Europa gaat, zal ook de BTW over de Nederlandse producten omhoog gaan en worden de Nederlandse bloemen minder interessant voor de bloemisten. Voor dezelfde prijs kunnen de bloemisten dan Britse bloemen kopen, welke misschien zelfs wel verser zijn."
Kassenbouw
“Als ze het daar niet weten, is het voor ons ook koffiedik kijken”, vat John Meijer van Bom Group de huidige situatie samen. Bom Group levert wereldwijd high-tech tuinbouwprojecten. “Momenteel zijn we met een aantal grote deals bezig in Engeland: Dan stel je contracten op met clausules van voor en voor na de Brexit. Zo proberen wij ons als bedrijf voor te bereiden – maar het blijft onzeker wat er precies gaat gebeuren met de kassen die we exporteren.”
Hij vervolgt: “Komt er een handelsovereenkomst, dan zullen de voorwaarden voor export naar een ‘derde land’ duidelijk worden. Dan gaat het erom of onderdelen onder de huidige of vergelijkbare papieren het land in komen. Net als alle kassenbouwers importeren we glas soms van binnen en soms van buiten Europa, maar ook onderdelen als staal en aluminium moeten we in Engeland zien te krijgen. Op zich moet dat geen probleem zijn – we doen zaken met verschillende ‘derde landen’ - maar er speelt natuurlijk meer. We zitten in Hoek van Holland en kijken op de ferry’s. Je vraagt je wel af hoe dat na de 29e zal lopen. Als er urenlange files staan, of we maanden moeten wachten voor je de boot op kunt… Dat soort zaken zijn voor ons relevant, maar ook voor onze klanten in de productie en handel van groenten en fruit. En daarbuiten ook voor de hele BV Nederland.”
Sinds de aankondiging van de Brexit merkt John dat er vanuit Engeland meer interesse is in het opzetten van glastuinbouwprojecten. “Er zijn zeker investeerders en bedrijven die kansen zien om de lokale productie te verhogen. Van een explosieve stijging, als na de Russische boycot, is geen sprake, maar we zien wel dat een aantal grote projecten hier mede door gestimuleerd worden.” Bang voor lokale concurrentie in diezelfde de kassenbouw is hij in ieder geval niet. “De Nederlandse tuinbouwtechniek is wereldwijd bekend en de relaties die we hebben gaan al jaren terug. In onze sector gaan kennis en techniek hand in hand. De techniek is misschien wel door een lokale partij te maken, maar daarmee vergaar je nog geen kennis. De expertise over het hele proces van zaadje tot supermarkt, dat is kennis die de Nederlandse sector uniek maakt.”
Ondanks de onduidelijkheid is John daarom redelijk nuchter over de potentiële gevolgen voor de export van Bom Group - ook al staat het VK in de top 10 exportlanden van het bedrijf. “Dit soort situaties zijn inherent aan het zijn van een exportbedrijf – er is altijd wel wat. Mede daarom proberen we onze projecten geografisch te spreiden: je bent niet afhankelijk van een land. Als kassenbouwers exporteren we al tientallen jaren naar politiek stabiele en instabiele landen. We hebben al andere stormen gehad. Dit is geen kleine, maar dit hoort bij erbij. Wordt het lastig? Ja. Kost het geld? Ja. Maar ook hier komen we uit.”
Biologische gewasbescherming 
Ook bij Royal Brinkman zijn de voorbereidingen op de Brexit getroffen. “De scenario’s zijn doorgesproken, de risico’s geanalyseerd – maar uiteindelijk weten we nu natuurlijk nog niets”, vat Jan Schuttrups, directeur van de internationale tak van de tuinbouwtoeleverancier, samen. “Als er een harde Brexit komt en we naar het VK moeten exporteren, dan zijn we daar klaar voor. Ook voor de producten die we uit Engeland halen, zien we geen probleem. We weten hoe we moeten exporteren, hoe om te gaan met documentatie. Dat doen we wereldwijd al, dat is de uitdaging niet.”
Mogelijke risico’s hebben vooral te maken met de douane en de fytosanitaire diensten. “Als er ophopingen aan de grens ontstaan, dan wordt het voor ons ook lastiger de materialen binnen te krijgen. We kunnen de lokale voorraden vergroten en zullen in dat geval meer lokaal gaan uitleveren, maar zeker voor biologische gewasbescherming kunnen wachttijden bij de grens een probleem vormen.” Nuttige insecten moeten immers geconditioneerd vervoerd worden en binnen een bepaalde periode afgeleverd zijn. Extra controles of onduidelijkheid kunnen dat traject verstoren. “Sommige moeten binnen een dag geleverd zijn, voor anderen maakt een week niet uit. In het uiterste geval zullen telers weer terug moeten overstappen naar chemie.”
Bovendien is eind maart, wanneer de Brexit doorgang moet vinden, ook de tijd van de bestuiving in de aardbeien. “Tomaten kun je eventueel nog trillen, maar voor de bestuiving van aardbeien zijn hommels nodig. Dat is voor ons het grootste risico: als de douane of de fytosanitaire diensten te maken krijgen met capaciteitsproblemen.” Als tweede uitdaging speelt er nog de mogelijke devaluatie van de pond. “Als alles duur wordt wat in Europa gekocht wordt, krijgen consumenten, maar ook telers daarmee te maken. Er is wat lokale productie van bepaalde tuinbouwbenodigdheden, maar er wordt toch veel geïmporteerd. Dan zullen telers op zoek gaan naar een lokaal alternatief.”
LTO
LTO reageert in een persbericht en benadrukt het belang van de handel. De zorgen nemen voor Nederlandse boeren en tuinders toe, zo schrijft de brancheorganisatie. Het VK is de derde afzetmarkt, goed voor 8 miljard euro aan land- en tuinbouwproducten. “Het is daarom cruciaal dat de handel ook na 29 maart ongehinderd door kan gaan. LTO Nederland benadrukt bij haar leden het belang van een goede voorbereiding, maar verwacht ook van de Nederlandse regering dat er praktische oplossingen worden geboden.”
Hoewel de sector zich voorbereidt op een Brexit en er afspraken gemaakt worden tussen bedrijven om de pijn over de keten te verspreiden, benadrukt LTO dat de sector dit niet alleen kan. “Een harde Brexit is geen normaal ondernemersrisico", weet LTO. Om bedrijven, die met grote gevolgen van de Brexit geconfronteerd worden, te helpen, pleit LTO voor het inzetten van het budget dat de overheid gereserveerd heeft ter voorbereiding op de Brexit. Het gaat om 651 miljoen euro die het kabinet in de Voorjaarsnota voor dit doel reserveerde voor de periode 2018-2023.
Lees hier meer reactie uit de groenten & AGF handel
En nu?
Direct na de uitslag diende oppositieleider Corbyn een motie van wantrouwen in. Daar wordt vandaag over gedebatteerd en gestemd. Als premier May die stemming overleeft, heeft ze drie dagen om met een nieuw Brexitvoorstel te komen. Dat ze een dergelijk voorstel zal kunnen brengen is onwaarschijnlijk, in nieuwe onderhandelingen hebben de Europese onderhandelaars geen trek. Komt die er toch, dan volgt daar een nieuwe stemming over. Als het de premier niet lukt om het vertrouwen van het parlement te houden, valt de regering en volgen nieuwe verkiezingen. In dat geval zou men kunnen besluiten de hele Brexit voor een slechte grap te houden, oftewel, het gaat niet door. Uitstel aanvragen lijkt kortom het enige voorlopige alternatief om de officiële uittreding uit de EU, op 29 maart as, onder de huidige non-condities te voorkomen. Dat is vandaag op de kop af 72 dagen.