"Er was helemaal niks, nada, alleen maar bush, kippen, geiten en een hoop modder." Zo omschrijft Olav Boenders het terrein van Wagagai toen hij samen met zijn vrouw Marion in november 1999 aankwam in Oeganda om de familie De Witte te ondersteunen met het opzetten van de – toen nog – rozenkwekerij. Nu, ruim 25 jaar later, wordt Wagagai als zeer succesvol stekbedrijf in Afrika overgenomen door Selecta en ziet de toekomst er rooskleurig uit. Hoe krijg je dat voor elkaar?
Olav is een man die alles heeft meegemaakt in de tuinbouw. Het meeste twee keer. Voor zijn avontuur in Oeganda was hij al vijf jaar actief in Kenia voor Deliflor. "Mijn vader was ontwikkelingseconoom en ik had ook tropische landbouw en ontwikkelingseconomie gestudeerd", aldus Olav. "Pim en zijn vader Wim de Witte hadden in Oeganda grond geleased om Wagagai op te bouwen, maar dat bleek nogal een complexe operatie. Ze vroegen mijn vader en mij om te helpen met het organiseren van de financiën en operatie."
Geen houdbare business
En zo arriveerde Olav in 1999 op een aantal lege hectares aan Lake Victoria, een uur rijden van de hoofdstad Kampala. "Het duurde nog twee jaar voor de financiering op orde was, terwijl de kassen al besteld waren", zegt Olav met een grijns. "In januari 2000 werden de eerste rozen geëxporteerd. In de tijd dat we daar rozen teelden, ging de prijs van twaalf cent per steel naar zes cent per steel. Dat was geen houdbare business voor ons."
Al vrij snel na het opstarten van Wagagai kwam oud-werkgever Deliflor bij Olav polsen of ze ook chrysantenstek konden produceren. "Oeganda heeft echt het perfecte klimaat voor chrysantenstek, dat was al bekend", vertelt Olav. "Hoge nachttemperaturen en hoge luchtvochtigheid. Die teelt was direct een succes. Zo'n succes zelfs, dat we grond bij gingen leasen om extra capaciteit te creëren, en we ook gingen testen hoe poinsettia en begoniastek het deed. Nou, dat ging ook top."
De logische keuze werd gemaakt. Wagagai werd een stekbedrijf. "Het is stabiele handel met langetermijncontracten. Bovendien hadden we naast Deliflor ook Selecta als klant aangetrokken en kweekten we voor beide stekken op. Die strategie werkte veel beter dan telen voor de volatiele daghandel van de rozenteelt."
Nul ervaring met tuinbouw
Wagagai rolde een duidelijke visie uit voor de bestendigheid van het bedrijf. "We konden de overheadkosten verdelen over twee klanten, die we bij elkaar hadden gebracht", legt Olav uit. "We deden iets wat beiden bedrijven zelf op dat moment niet konden, namelijk op dertig tot veertig hectare stek kweken. We werken zo efficiënt mogelijk zonder aan kwaliteit in te boeten. Topkwaliteit op een zo duurzaam mogelijke manier geteeld voor een betaalbare prijs, dat was altijd het uitgangspunt."
"In Oeganda was op het moment dat wij startten geen kennis aanwezig over stekteelt, en ook geen infrastructuur", gaat Olav verder. "Nul ervaring met tuinbouw. Het internationale vliegveld had ook geen koelfaciliteiten, om maar wat te noemen. We zijn zelf mensen gaan opleiden. Een succesvolle tuinbouwonderneming in Afrika valt of staat met de kwaliteit van het lokale operationele management, dat leerden we al snel."
"Daarnaast vormden we met een twintigtal sierteeltbedrijven die actief zijn in Oeganda de Ugandan Flower Exporters Association. Oeganda is heel ondernemersvriendelijk en staat positief tegenover investeerders, dus door als bedrijven samen te werken konden we veel uitdagingen samen met de Oegandese overheid oplossen. Daarnaast bundelden we onze krachten in R&D, trials en testen, dat heeft de sector versterkt."
Sterk lokaal management
Naast het opleiden van mensen en het investeren in het ondernemersklimaat in Oeganda zorgde Wagagai ook altijd goed voor haar mensen en de community. "Vanaf het begin wilden we onze mensen empoweren", legt Olav uit. "NGO's hebben een belangrijke rol, maar met onze achtergrond in ontwikkelingseconomie wisten we ook dat ondernemingen een belangrijke rol spelen in de groei van de welvaart in een land als Oeganda. Ook toen we nog geen winst maakten, investeerden we in kinderopvang, een kleine kliniek en sociale activiteiten op de farm, Marion heeft daar een essentiële rol in gespeeld."
Vanaf 2009 ging Wagagai winst maken. Operationeel stond de onderneming goed met een sterk lokaal managementteam. Olav keerde in 2011 terug naar Nederland, Pim in 2014. "We konden alles vanuit Nederland faciliteren, ook al vlogen we nog wel zes tot acht keer per jaar terug. Toen Covid toesloeg en ook wij de transitie naar digitale communicatie maakten, merkten we dat dankzij ons sterke managementteam veel ook via online calls en mail te organiseren viel. Door zo'n crisis besef je dat je veel meer kennis en kunde in huis hebt dan je aannam."
Tropenjaren
Wat ook veranderde, is de energie die Olav en Pim na 25 jaar ondernemen nog in Wagagai konden stoppen. "Ondernemen in Afrika zijn tropenjaren", zegt Olav lachend. "En we hadden geen directe opvolging. We kwamen met YEALD in gesprek. Covid en de oorlog in Oekraïne vertraagden de processen, maar uiteindelijk hebben we in Selecta de perfecte partij gevonden om Wagagai over te nemen en er weer nieuwe energie in te stoppen."
"Ik denk dat Selecta het bedrijf op het goede moment heeft overgenomen. Ze komen met een nieuwe langetermijnvisie en strategie, waarmee Wagagai alleen nog maar meer vooruit zal gaan", aldus Olav. "Zonder YEALD was dit traject overigens nooit gelukt. We zijn echt heel blij met wat zij voor ons betekend hebben, want de verkoop van een bedrijf is toch echt een specialiteit."
Creatieve Nederlandse ondernemersdrift
En zo komt een lang Afrikaans tuinbouwavontuur langzaam ten einde voor Olav. Een man met hart en bezieling voor tuinbouw, en ook veel ervaring. "Als je internationaal opereert, is het belangrijk om een goede mix te maken tussen de creatieve Nederlandse ondernemersdrift en de lokale cultuur. Een sterk lokaal managementteam is echt onmisbaar, dat is de les die wij geleerd hebben met Wagagai. Dat betekent ook dat je als Nederlandse ondernemer soms geduld en begrip moet hebben als zaken anders aangepakt worden dan je gewend bent."
Maar dat er kansen blijven voor de Nederlandse tuinbouw, daar is Olav wel over uit. "Er komt wereldwijd een enorme druk op land en productie. De Nederlandse tuinbouwtechnologie en manier van produceren kan daarin een essentiële rol spelen. Zeer efficiënt telen, tegenwoordig ook chemie- en fossielvrij, dat is de toekomst."
Voor meer informatie:
Yeald 
[email protected]
https://yeald.nl/nl/