Het beschermen van planten tegen ziekten en plagen op een biologische manier is lang niet altijd even eenvoudig. In een project keken onderzoekers van de BU Glastuinbouw van Wageningen University & Research (WUR) naar natuurlijke bestrijding van een schimmel (Fusarium) in de teelt van komkommer op steenwol en lisianthus in grond. Een van de belangrijkste bevindingen is dat het manipuleren van natuurlijke microbiële populaties rond de wortels de meest robuuste resultaten geeft als het gaat om het voorkomen van ziektesymptomen in de twee onderzochte teeltsystemen.
Om schade aan het milieu en de menselijke gezondheid te voorkomen, zijn bij het beschermen van planten steeds minder chemische middelen toegestaan. Daarom moeten telers op zoek naar alternatieven, zoals biologische gewasbescherming. De opties hiervoor zijn alleen nog relatief beperkt, zegt Marta Streminska, onderzoeker Microbiële ecologie bij WUR. "Voor lang niet elk chemisch middel is een goed alternatief, telers zijn echt nog zoekende. Een van de mogelijkheden is het inzetten van biorationals. Dat is de benaming voor een breed scala aan producten met een natuurlijke oorsprong, waaronder micro-organismen. Deze middelen kun je inzetten om ziekten te voorkomen, maar ook om de weerbaarheid van de plant zelf te vergroten."
Wortelziekten door schimmel
In een project deden Streminska en haar collega's van de BU Glastuinbouw onderzoek naar het effectief gebruik van biorationals bij het vorkomen van infecties van Fusarium, een schimmel die wortelziekten veroorzaakt. "We hebben gekozen voor twee teeltsystemen: komkommer op steenwol en lisianthus – een snijbloem – in de bodem. Voor de teelt van beide planten vormt Fusarium een grote bedreiging, alleen zijn er grote verschillen als het gaat om bijvoorbeeld het groeimedium (de ondergrond waarin de plant groeit), omgevingstemperatuur en manier van watergeven. Ook is het soort Fusarium anders. De komkommer heeft vooral last van Fusarium oxysporum f.sp. radicis-cucumerinum en lisianthus van Fusarium f.sp. eustomae en Fusarium solani."
Toevoegen van micro-organismen
De onderzoekers begonnen met het voorkomen van de infectie met middelen op basis van micro-organismen, zegt Streminska. "Het idee is dat je deze toevoegt in de hoop dat ze zich gaan vestigen in het systeem rond de wortels, de rhizosfeer, en zo de plant beschermen. Bij lisianthus werkt dat redelijk goed voor sommige biofungiciden, maar bij komkommer minder. De micro-organismen van de biofungiciden komen namelijk van nature vaak niet voor in steenwol en hadden waarschijnlijk meer moeite om zich te vestigen in een waterrijke omgeving met relatief weinig organische stof. Daarom hebben we ook nog gekeken naar het versterken en manipuleren van de micro-organismen die van nature wel al aanwezig zijn rond de wortels in waterrijke teelsystemen."
Grotere weerbaarheid door champostthee
Streminska legt uit hoe ze dat hebben gedaan. "We hebben onder meer champostthee toegevoegd aan plantenvoeding. Deze champostthee zorgt ervoor dat bepaalde groepen van nuttige micro-organismen rond de wortel sterker en dominant worden en zo de schimmelinfecties voorkomen. Deze methode blijkt heel goed te werken voor komkommer. Het is voor het eerst dat in een teeltproef is aangetoond dat je in een steenwolsysteem de weerbaarheid tegen wortelziekten kunt verhogen door het natuurlijke microbioom te manipuleren, bijvoorbeeld met champostthee. Dat inzicht is heel waardevol voor de ontwikkeling van weerbare teeltsystemen."
Basis voor verder onderzoek
Volgens Streminska weten we dankzij het onderzoeksproject nu veel meer over de rol van micro-organismen in het voorkomen van Fusarium-infecties in teeltsystemen in de glastuinbouw. "We hebben nog maar een beperkt aantal toevoegingen getest, maar waarschijnlijk zijn er veel meer mogelijkheden voor het sturen van het natuurlijke microbioom in een groeimedium voor verhoogde weerbaarheid tegen wortelziektes. Waar we nog meer naar kunnen kijken, is wat zich precies afspeelt in de recirculerende teelsystemen en of geteste toevoegingen effect hebben op ziekten in andere, waaronder organische, groeimedia die gebruikt worden voor de teelt van vruchtgroenten."
Het onderzoeksproject is voortgekomen uit een voorstel van de Club van 100, een samenwerkingsverband tussen Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw en toeleveranciers in de glastuinbouw. Het project is mede gefinancierd door Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen.
Bron: WUR