Tholen - De geïntegreerde gewasbescherming, het combineren van gewasbeschermingsmiddelen en natuurlijke vijanden, heeft jarenlang gezorgd voor een balans waarin telers een antwoord konden vinden op verschillende ziektes en plagen in de kas. Maar onder druk van diverse factoren, resulterend in steeds minder beschikbare middelen, dreigt dit evenwicht uit balans te vallen. Het antwoord daarop is volgens Royal Brinkman te vinden in Integrated Crop Management. Diverse specialisten, waaronder Thomas Kern van Royal Brinkman, vertelden er gisteren op een bijeenkomst in Tomatoworld meer over.
Gewasbescherming
Lelietelers die niet meer 'zomaar met gif' mogen spuiten, maar moeten bewijzen waarom het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen nodig is, Klaas Knot die de uitdagingen rond arbeid, energie en milieu koppelde aan de tuinbouw, een bosje bloemen dat gelijk gesteld wordt vol gif. Pesticidevrij is een groot onderwerp in en rond de tuinbouw. En het gaat verder dan praten: in 2019 zijn voor het laatst chemische stoffen toegelaten voor de Nederlandse glastuinbouw. Een simulatie van Glastuinbouw Nederland toont de beschikbare middelen tegen veelvoorkomende plagen in diverse teelten. Die zijn de afgelopen jaren al flink verminderd en – spoiler alert – dat worden er de komende jaren alleen nog maar minder. Er zijn voor sommige teelten enkel nog geïntegreerde stoffen beschikbaar, maar de keuze in bijvoorbeeld groeiregulatiemiddelen in de sierteelt gaat, zo lang de herregistratie niet goedgekeurd wordt, momenteel van zeer beperkt naar helemaal niets.
Biocontrol agents worden wel mondjesmaat toegestaan, toonde Thomas Kern van Royal Brinkman gisteren. "Maar dat zijn veelal vergelijkbare producten. Er gaat een industrie ontstaan, maar we zijn er nog niet." En het gat waar telers mee te maken hebben, dat is zeer lastig. De druk op gewasbeschermingsmiddelen groeit bovendien verder: vanuit de maatschappij, vanuit beleidsdruk en regelgeving, en doordat de efficiëntie van middelen door veranderde teeltsystemen en klimatologische omstandigheden ook nog afneemt. En dan is er nog de retail die eisen omtrent MRL's oplegt, wat naast de groententeelt ook steeds meer de sierteelt bereikt. "Dit is de realiteit waar we mee om moeten gaan", constateerde Thomas.
Andere manier van telen
Deze ontwikkelingen vragen om een andere manier van telen, en dat is waarom Royal Brinkman spreekt over de overstap naar Integrated Crop Management. Hierin worden de diverse domeinen met invloed op de plant bekeken. Uitgangsmateriaal, bemestingsstrategieën, biostimulanten, biologische middelen, water, bemesting, waarschuwingssystemen. In totaal formuleerde Royal Brinkman 15 domeinen met invloed op de teelt. Het bedrijf werkt er hard aan de afstemming tussen de vakspecialisten zodanig te krijgen dat de diverse partijen samenwerken, zich om de teler verzamelen om vraagstukken te antwoorden. "Als middel X tegen wittevlieg er niet meer is, en er geen middel Y meer beschikbaar is, is het van belang een stap terug te zetten en naar het probleem als geheel te kijken", gaf Thomas als voorbeeld. "Hoe kun je wittevlieg voorkomen? Zijn er teeltmaatregelen, bemestingsstrategieën, monitoringsoplossingen waarmee het probleem toch voorkomen of bestreden kan worden?"
De middag in Tomatoworld bracht kennis bijeen over verschillende manieren die kunnen bijdragen aan een toekomstbestendige teelt. Zo sprak Liesanne Wieleman van Glastuinbouw Nederland over de onderzoeken waarmee gestreefd wordt in de toekomst in harmonie met de omgeving te telen. Doelen als circulair, klimaatneutraal (gesteld voor 2040), en zelfs vrijwel autonoom (20250) te telen vragen om tussenstappen zoals energiebesparing, en gebruik van hernieuwbare energie. Met publicaties als de Energiemonitor, onderzoeken als Agros, en oplossingen als het gebruik van WKO met middel- en hoge temperatuuropslag dragen hieraan bij. "De onderzoeken komen steeds dichter bij elkaar te liggen: energie hangt steeds meer samen met plantgezondheid."
Ontvochtigen
Dat toonde ook het verhaal van Hans Belt, die bij Royal Brinkman het DryGair stokje van de afzwaaiende Eef Zwinkels overneemt. Hij vertelde hoe de ontvochtigingsoplossingen niet alleen zorgen voor energiebesparing, maar ook bijdragen aan plantgezondheid. In integrated crop management komt ontvochtiging en luchtcirculatie terug om te sturen op het klimaat, maar ook in de mechanische preventie, omdat het verlagen van de luchtvochtigheid bijdraagt aan het verminderen van schimmelziekten en het verbeteren van de gewaskwaliteit. Naast de bekende DG12 en het kleinere model DG3 wordt er ook getest met een nieuw model waarmee ook in koude teelten ontvochtigd kan worden.
Het nut van ontvochtigen was daarvoor al uiteengezet door Jouke Campen van de WUR, die aan de hand van de KasEnergiewijzer diverse simulaties toonde om de effecten van energiebesparende maatregelen in een specifiek gewas en teelt inzichtelijk te maken. "Verdamping is een grote warmtevrager, wat in het licht van de energietransitie een belangrijke reden kan zijn om te gaan ontvochtigen. Er zijn verschillende manieren waarop, maar de warmtepomp lijkt de meest logische keuze ten opzichte van hydroscopische materialen. De keuze en capaciteit worden bepaald door het gewastype en de belichtingsintensiteit", liet hij zien.
Volledig fossielvrij te worden vraagt zware investeringen, waaronder bijvoorbeeld de installatie van warmteopslag in een aquifer, maar met mechanische ontvochtiging zijn er stappen te zetten die niet alleen resulteren in een energiebesparing, maar in het licht van de veranderende energieprijzen ook in enkele jaren terug te verdienen zijn.
Digitalisering
Maar het is natuurlijk niet alleen het klimaat. Thomas sprak al over het gebruik van nieuwe oplossingen in de teelt om data te integreren. Zo zijn er producten die plaagdruk in de kas inzichtelijk en toepasbaar in de teeltstrategie maken, als MyScout, RobCam, PATS, Scandr, ViewNetic en Optiscout. Zo wordt precisietoepassing van plaagbestrijding ook mogelijk.
Het gebruik van data werd ook toegelicht door Leo van Uffelen en Sara Doelman van Koningsrust. Zij vertelden over het systeem dat ze ontwikkelden door op basis van data uit de kas telers te ontzorgen op het gebied van klimaatsturen. Op basis van de temperatuur en de instraling in de kas wordt de RTR (radiation to temperature ration) vastgesteld, die bepaalt hoeveel de temperatuur mag stijgen bij een bepaalde lichtinstraling. En waarbij het in eerste instantie vooral lijkt op een klimatologische oplossing, is ook dit iets dat kan bijdragen aan Integrated Crop Management. "Potplanten gaan lengte maken als de temperatuur en het licht niet goed afgestemd zijn. Met steeds minder remmiddelen beschikbaar, moet je terug in de temperatuur als er weinig licht is", gaf Leo als voorbeeld.
De middag werd afgesloten met het afscheid van Eef Zwinkels, die bijna met pensioen gaat. Daar lees je hier meer over.