Eind 2024 publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) cijfers waaruit bleek dat de arbeidsproductiviteit in Nederland stagneert. Dat leidde tot brede media-aandacht en politieke discussies over hoeveel ruimte sectoren met een lage arbeidsproductiviteit in Nederland moeten krijgen. Ook de (glas)tuinbouw kwam daarbij ter sprake. Een recente analyse van RaboResearch laat zien dat de arbeidsproductiviteit in de Nederlandse glastuinbouw inderdaad stagneert. Met stijgende arbeidskosten en bijkomende uitdagingen zoals huisvesting, wordt investeren in automatisering voor een hogere productiviteit steeds noodzakelijker.
RaboResearch analyseerde de arbeidsproductiviteit op twee manieren. Eerst is gekeken naar het aantal arbeidsuren dat per vierkante meter kas wordt ingezet. Dit is omgerekend naar de hoeveelheid 'glas' die één arbeidsjaar (2.000 uren) kan onderhouden. Daarnaast is arbeidsproductiviteit economisch gedefinieerd: als de netto toegevoegde waarde per arbeidsjaar. Die netto toegevoegde waarde is de omzet minus de kosten van de ingekochte goederen en afschrijvingen. Wat resteert zijn de kosten voor betaalde arbeid, de kosten voor kapitaal (rente/pacht) en de beloning voor ondernemerschap/risico (netto-bedrijfsresultaat).
Ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit in de Nederlandse glastuinbouw stagneert
Bron: Agrimatie en CBS, bewerking RaboResearch, 2025
Uit de technische analyse blijkt per hectare glas nog steeds evenveel arbeidsuren nodig zijn als vijftien jaar geleden. Dat kan wijzen op een gelijkblijvende arbeidsproductiviteit, maar ook op veranderingen in de teelt. De oogstkosten kunnen zijn gestegen, bijvoorbeeld door de teelt van kleinere vruchten zoals cherrytomaten in plaats van grove trostomaten. Ook kunnen er meer stelen per hectare moeten worden geoogst vanwege een verzwaring van de belichting. Daarnaast voeren bedrijven vaker bewerkingen na de oogst uit, zoals verpakken van tomaten, samenstellen van eindboeketten of afleveren van potplanten voor binnen en buiten.
Bij de economische analyse zien de analisten van RaboResearch dat de toegevoegde waarde per arbeidsjaar tussen 2013 en 2016 steeg door het verbeterde rendement in de glastuinbouw, maar daarna afnam of stabiliseerde. Juist omdat de arbeidskosten (loon, sociale lasten, huisvesting) de komende jaren naar verwachting verder stijgen is verdere automatisering en robotisering essentieel om de arbeidsproductiviteit te verhogen en het rendement in de glastuinbouw op peil te houden.
Bron: Rabobank