Tholen - De bananenkas van het Icelandic Horticultural College is misschien wel waar de onderwijsinstelling het meest bekend om staat, maar er gebeurt zo veel meer op de campus in Hveragerdi, zo'n 40 kilometer ten zuidoosten van Reykjavik. Omdat IJsland qua voedsel meer zelfvoorzienend wil worden, wordt er onderzoek gedaan naar telen onder LEDs, met optimaal gebruik van CO2. Tijdens een bedrijfsuitje van Fresh Publishers leidde Guðríður Helgadóttir (Gudridur Helgadottir) het team van GroentenNieuws en hun collega's rond.
De tomaten-, komkommer- en paprikaplanten groeiden eind juni nog steeds in de onderzoekskas van de Icelandic Horticultural College, maar Gudridur vertelt dat de studenten al vertrokken zijn voor de zomervakantie. De studenten vormen overigens een opmerkelijke smeltkroes. Terwijl IJslandse tieners over het algemeen niet zo dol zijn op tuinbouw, mogelijk vanwege het barre klimaat, ziet de instelling een groeiende interesse onder jongvolwassenen en mensen van middelbare leeftijd.
"De meeste studenten zijn rond de 30, maar we hebben er evengoed van 20 of 60 en zelfs tot 70", legt ze uit. "Velen doen dit als een tweede studie. We hebben voormalige advocaten, computeranalisten en zelfs voormalige congresleden of ook loodgieters. De opwarming van de aarde en het belang van lokale voedselproductie moedigt mensen aan om ons gebied te verkennen."
Momenteel is IJsland zelfvoorzienend in komkommers en exporteert het zelfs een beetje naar Denemarken, de Faeröer en Groenland. De zelfvoorzieningsgraad van tomaten is gedaald van 70% naar 55-60%, omdat telers te maken hebben met virusdruk en kiezen voor kleinere tomaten om aan de marktvraag te voldoen. Omdat paprika's moeilijker te telen zijn in de wintermaanden, wordt maar voor 20-30% aan de binnenlandse marktvraag voldaan.
Van sla en kruiden groeit het areaal. Nieuwe gewassen zijn onder meer aardbeien en zelfs wasabi. "Met onze aardappelen en andere knolgewassen kunnen we over ongeveer een jaar zelfvoorzienend zijn, maar dit jaar heeft de vollegrondsteelt te lijden gehad onder kou en stormen."
Hoofdpijn
Telen in IJsland betekent omgaan met harde omstandigheden. Zelfs als de gewassen worden beschermd door een kas, moet nog steeds een antwoord worden gevonden op hoge lichtniveaus in de zomer en korte dagen in de winter, maar ook op temperatuurschommelingen, sneeuw en stormen.
"Door de opwarming van de aarde worstelen we met het intense weer", zegt Gudridur. "De grootste kostenfactor voor telers is elektriciteit, aangezien we onze gewassen van oktober tot eind maart moeten belichten, en zelfs in de zomer op bewolkte dagen. Hoewel de verwarmingskosten laag zijn omdat we aardwarmte kunnen gebruiken, en de energiekosten niet zo hoog zijn als in Europa, is dit nog steeds een belangrijke factor."
De meeste telers in IJsland gebruiken hybride installaties, zodat ze in de koudere maanden de warmte van de HPS-lampen kunnen gebruiken. Gudridur voegt eraan toe dat ze ook kijken naar lichtspectra in de teelt. "Onze onderzoekers klagen over hoofdpijn na 40 of 50 minuten werken onder LED-belichting, dus we moeten kijken hoe we de werkomstandigheden kunnen verbeteren. We weten niet of het langetermijneffecten heeft, maar we willen voorzichtig zijn met het blootstellen van onze werknemers aan mogelijk schadelijke omstandigheden. Want wie wil er nu zijn ogen opgeven voor onderzoek?"
Ook kosten van arbeid en CO2 zijn een punt van zorg. "We moeten concurreren met de bier- en frisdrankfabrieken voor de lokaal geproduceerde CO2, dus een onderzoeksgebied is hoe we CO2 op de meest efficiënte manier kunnen gebruiken."
Geïntegreerde gewasbescherming is ook een belangrijk onderwerp, zowel in de kassen van de onderwijsinstelling als in de IJslandse tuinbouw. "We leren onze studenten alles over IPM, daarom is de kas ook open. Ze leren omgaan met uitbraken zonder te spuiten. Maar doordat IJsland zo afgelegen ligt, hebben we toch minder plagen en ziektes dan andere landen." Last but not least worden substraatproeven gedaan met puimsteen, een IJslands materiaal dat een beetje op perliet lijkt maar afkomstig is van de vulkaan Hekla.
Humeurige tiener
Het enthousiasme voor de tuinbouw groeit misschien in IJsland, maar het Horticultural College heeft moeite om de kosten de baas te kunnen. Dit komt deels door een verschuiving in de overheidsfinanciering en deels door andere factoren. Schade aan de faciliteit na een aardbeving in 2008, de economische ineenstorting van IJsland in de daaropvolgende jaren en een vulkaanuitbarsting spelen allemaal een rol waarom de renovatie van de faciliteit langer heeft geduurd dan verwacht.
De campus wordt verwarmd met stoom van 110-130 graden Celsius afkomstig van hete bronnen. Een deel van de kassen is uitgerust met een warmtewisselinstallatie, maar de stoom stroomt rechtstreeks in de leidingen van een ander deel van de faciliteit. Het mineraalrijke water beschadigt en verstopt de leidingen en soms is perslucht nodig om de stoom weer op gang te krijgen.
"Het kan een hele opgave zijn om onze kassen op een constante temperatuur te houden", zegt Gudridur. "In de bananenkas streven we ernaar om de temperatuur boven de 20 graden Celsius te houden, maar de aardwarmte fluctueert en daarmee ook de temperatuur en druk. Het is als een humeurige tiener."
Cacao
Hoe zit het dan met die bananen? Nou, dat is ook een best cool verhaal. Al sinds de jaren vijftig worden ze op de campus geteeld. Banaan was een van de gewassen die IJslandse telers uitprobeerden om erachter te komen welke rassen het beste werken in hun kassen. Omdat de telers er al snel achterkwamen dat bananen niet zo geschikt waren als de eenjarige gewassen als tomaten en komkommers, werden de planten aan de tuinbouwschool gegeven en ondertussen staan er nu al zo'n 70 jaar bananen in de kas. Naast een oefenfaciliteit voor de studenten, groeide de kas ook uit tot een attractie voor vele anderen, waaronder lokale scholen.
De kas bevat andere interessante tropische planten, zowel vaste planten als voedingsgewassen zoals vijgen, koffie en citrus. En onlangs werd na 11 jaar de eerste vrucht aan de cacaoboom aangetroffen. Als ze erin slagen om ook vanille te telen, wat hoog op hun lijstje staat, zou een IJslandse ijskoffie of een IJslandse bananensplit op het menu kunnen staan voor het 100-jarig jubileum van de professionele glastuinbouw in het land, dat volgend jaar plaatsvindt.
Voor meer informatie:
Gudridur Helgadottir
University of Iceland
Tel: +354 433 5000
gurryhelgadottir@gmail.com
