Tholen – Sinds vorig jaar juli is een nieuwe meststof van kalisalpeter met jodium op de Nederlandse markt geïntroduceerd. Het gaat om Ultrasol®ine K Plus van producent SQM.
Voor veel telers is jodium een nieuwe micronutriënt, terwijl al in de jaren zestig jodium als nutriënt voor planten werd benoemd door het Laboratorium voor bemestingsonderzoek van de landbouwkundige dienst in Wageningen. Jodium zat oorspronkelijk in chilisalpeter. Na verloop van tijd verdween jodium toch weer naar de achtergrond.
Proeven met Ultrasol®ine K Plus in de tomatenteelt in Marokko in december en januari. Toevoeging van jodium liet beter ontwikkelde koppen zien en meer en meer uniforme vruchten per tros. De teler in kwestie kon 9% meer vruchten van exportkwaliteit leveren. Op de foto: Roy Cornelis, SQM sales manager North, East and West Africa
Reden voor SQM om zich opnieuw hard te maken voor jodium dat sinds 2022 internationaal als ‘nuttig micronutriënt’ in hetzelfde rijtje is geplaatst als onder meer ook selenium en silicium. In Royal Brinkman voor Nederland en in Anorel voor België, vond men een distributeur van Ultrasoline K Plus.
Jodium wordt gewonnen na het oplossen van mineralen uit caliche-sediment. Dit is dezelfde bron waar ook het nitraatgedeelte van kalisalpeter vandaan komt. Het nitraat - zonder jodium – wordt daarna gezuiverd van andere elementen, en gekoppeld aan kalium uit zoutbronnen, om kalium nitraat (kalisalpeter) te vormen.
Veruit het meeste jodium dat SQM wint, gaat naar de industrie, bijvoorbeeld om contrastmedia te maken. Slechts 3% gaat naar voeding voor mensen. De kalisalpeter gaat naar telers in meer dan 110 landen. Dankzij 9 productielocaties wereldwijd kunnen ook wateroplosbare NPK-recepten op de lokale markten worden afgestemd.
Zoutpannen waarin kalium of nitraat worden gekristalliseerd met behulp van de zon in de Atacama-woestijn in Chili.
Dogma
Een wetenschappelijke publicatie uit 2021 bracht de boel weer in beweging. Katja Hora, Research Manager Nitrates and Potassium Business Unit bij SQM International, en Harmen Tjalling Holwerda, Senior Director Business Development, waren co- auteurs van die publicatie in Frontiers in Plant Science. In het onderzoek, uitgevoerd door onderzoekers van PlantLab in het Italiaanse Pisa, is met nieuwe technieken aangetoond hoe jodium in de plant werkt.
“Jodium wordt wereldwijd van essentieel belang geacht voor onder meer mensen, dieren, microben en schimmels, maar niet voor gewassen”, legt Katja de reden voor het onderzoek uit. “Bij SQM betwisten wij dat dogma.”
Tien jaar lang werd er onderzoek naar de rol van jodium in plantenvoeding gedaan. Het resulteerde in 2021 in een wetenschappelijke publicatie, gevolgd door nog één in 2022 (Evidences for a Nutritional Role of Iodine in Plants, Kiferle et al, 2021; 2022). Zelf deed SQM ook eigen onderzoek, met in 2021 nog een publicatie (Examples of iodine as micronutrient in plants, for improvement of the main commercial greenhouse crops cultivation, je Hora en Holwerda, 2021) tot gevolg.
Procesversneller
De studies laten zien wat jodium met gewassen doet. Gewassen groeien sneller, meeropbrengsten worden gerealiseerd, de kwaliteit neemt toe en ook blijkt jodium positief bij te dragen aan de weerbaarheid van gewassen tegen biotische en abiotische stress. Wel is het voor wetenschappers nog niet honderd procent duidelijk hoe jodium precies acteert.
“We zien dat de plant jodium kan binden aan veel hele essentiële eiwitten. In de wortel zijn die eiwitten vooral betrokken bij wortelgroei, in blad vooral bij fotosynthese. Jodium laat processen in de plant efficiënter verlopen en lijkt vooral betrokken bij de communicatie binnen de plant, tussen cellen en plantorganen, en tussen de plant en de omgeving. Dat resulteert erin dat planten sneller op signalen van buitenaf reageren.”
Cirkeldiagrammen uit onderzoek Kiferle et al 2021. Onderzoek met zandraket
Niet los, maar met kalisalpeter
De marktintroductie van Ultrasoline K Plus betekent voor telers een eerste bewuste kennismaking met jodium. Jodium is namelijk van nature in zeer lage concentraties altijd wel aanwezig in de lucht, in de grond en in water. Jodium meten, dat was vaak nog niet aan de orde en is dat nog altijd niet echt.
Is zo’n jodiumtekort voor planten een probleem? Dat is de vraag waarop wetenschappers inmiddels steeds harder ‘ja’ durven te antwoorden. Onderzoeken hebben meermaals aangetoond dat planten jodium goed kunnen gebruiken. Schrikken doen planten er sowieso niet van. “Planten herkennen jodium snel, binnen 48 uur na gift. Stress geeft dat niet. De effecten van de toevoeging van jodium zijn positief.”
SQM heeft er bewust voor gekozen om jodium niet als los product aan te bieden, maar in combinatie met kalisalpeter vanuit Chili. “Dat maakt het toepassen voor telers makkelijk en is het meest kostenefficiënt ten opzichte van het aanbieden en toedienen van jodium als los product. Ze hoeven geen veranderingen te maken in hun voedingsoplossing, maar alleen onze kalisalpeter met jodium te gebruiken, in plaats van de kalisalpeter zonder jodium.”
Uit de wetenschappelijke literatuur is bekend wat de grenswaarden zijn. In de in-vitro teelt van planten wordt bijvoorbeeld standaard 5 micromol/L jodium in het medium gemengd in de zogenaamde Murashige-Skoog micronutrientenmix. “Telers die tussen de 5 en 10 micromol/L blijven, zitten goed. Het gewas kan dergelijke niveaus goed gebruiken.”
Geen ‘natriumgevaar’
Bang voor oplopende natriumgehaltes of EC hoeven telers ook niet te zijn. “Mijn persoonlijke overtuiging is dat die natriumlimieten hier vaak nog te strak gehanteerd worden. Maar los daarvan, zie je dat toevoeging van Ultrasoline K Plus niets doet met het natriumgehalte. Er zit altijd een beetje natrium in alle soorten kalisalpeter, ook zonder jodiumtoevoeging. We voegen het jodium toe als kaliumzout. Daar zit geen extra natrium bij. Irrigatiewater is meestal de voornaamste bron van natrium.”
Cherrytomaten zonder (links) en met (rechts) toevoeging van extra jodium in een proef in Spanje
Rol van substraat
Helemaal vrij van jodium is een teelt eigenlijk nooit. “In hele lage concentraties kom je jodium wel tegen. Waarschijnlijk op een niveau dat voldoende hoog is om planten in leven te houden, maar niet hoog genoeg om de optimale behoefte van de plant in te vullen.”
Een verandering van substraat bijvoorbeeld van steenwol naar kokos, kan de vraag oproepen bij telers wat dat met jodiumniveaus doet. Zit er jodium in andere substraten, en is er een risico op overdosering van jodium in organisch substraat?
Katja zegt van niet. Hoewel zij weet dat telers jodium vaak niet meten, en ook bij laboratoria jodium niet standaard in het testpakket zit, hoeven telers ook hier geen zorgen te hebben. “In natuursubstraten zoals kokos zit jodium, maar in een erg gebonden vorm. De jodium zit hier vast in de organische verbindingen en komt niet zomaar vrij voor de plant, tenzij je het product gaat verbranden.”
Proeven met Ultrasoline K Plus in Mexico en Hongarije, in tomaat- en paprikateelten op kokos, bevestigden dat. In het drainwater is er geen verhoging gezien van eventueel uit substraat afkomstig jodium, los van de bewust via Ultrasoline K Plus toegevoegde niveaus.
Proeven in aardbei in Californië. Jodium toepassen als micronutriënt leidt niet tot een significante verhoging van jodiumgehaltes in de vrucht, is de ervaring van SQM.
Kilo’s, kwaliteit en weerbaarheid
In meer dan twintig landen wereldwijd en bij meer dan honderd telers werden de afgelopen jaren proeven gedaan met het toevoegen van kalisalpeter met jodium. In de meeste gevallen leverde dat in gewassen, waaronder tomaat, gemiddeld een meeropbrengst op van 10 procent. Katja draait het ook om, om aan te geven wat een plant mist bij gebrek aan jodium. “Dat kost gemiddeld 9% productie, zo bleek uit de proeven.”
Nu draait het zeker niet altijd alleen om kilo’s. Jodium toevoegen blijkt ook bij te dragen aan de productkwaliteit, zoals bewaarbaarheid, vruchtgrootte, °Brixgehalte en uniformiteit van de vruchten aan een tros, of lengte en dikte van stelen bij snijbloemen. “Telers melden minder misvormende vruchten bij gebruik van Ultrasoline K Plus. Ook kan een betere kwaliteit ervoor zorgen dat een teler zijn product opeens wel kan exporteren, terwijl dat eerst niet kon vanwege een mindere kwaliteit.”
In een proef kwam verder naar voren dat er in tomaat en paprika minder neusrot optrad. “Neusrot is een gebreksverschijnsel. Voor mij is minder neusrot vooral een teken dat de plant beter calcium kan opnemen, bijvoorbeeld door een groter wortelstelsel.”
Grote sla en betere wortelontwikkeling na toepassing van Ultrasol®ine K Plus (foto rechts) in een proef in Brazilië
Jodium apart meten
De marktintroductie in Europa kwam later op gang dan in andere regio’s. Dat had te maken met nieuwe Europese meststoffenregelgeving. SQM koos ervoor te wachten met de implementatie van de nieuwste regelgeving om dan in één keer met de juiste labels de markt op te gaan. Op dit moment kan Eurofins Agro al jodium meten in voedingsoplossingen, water, drain en gewas, weet Katja.
De focus qua onderzoek ligt niet op Nederland. De reden hiervoor is simpel. “Buiten Nederland is er nog veel meer winst te boeken met gerichte voeding, al is ook hier jodium ook weer geen wondermiddel. Met jodium werkt het zo dat je een gebrek niet direct ziet, maar dat je bij extra toevoegen de voordelen gaat zien.”
Voor meer informatie:
Katja Hora
SQM
Tel. nr. +32 3 203 9737
Mob. +32 476 88 33 51
katja.hora@sqm.com
www.sqmnutrition.com