Het aanbieden van elektrisch vermogen op de markt voor noodvermogen is inmiddels gemeengoed in de tuinbouw. Maar doordat steeds meer ondernemers beschikken over LED-belichting, e-boilers en zonnepanelen wordt ook de tuinbouw interessant voor de sector. Met deze assets is het namelijk eenvoudiger om te voldoen aan de technische eisen die op deze energiemarkt worden gesteld. AgroEnergy werkt er daarom aan om de regelvermogenmarkt te ontsluiten voor tuinders. Dit kan ondernemers veel financieel voordeel opleveren, aldus de energie-experts.
Het elektriciteitsnet dient zoveel mogelijk in balans te blijven, wat betekent dat vraag en aanbod met elkaar moeten ‘matchen’. “De netfrequentie moet daarbij uitkomen tussen de 49,8 en 50,2 Hertz”, vertelt Chris Feijen, Hoofd Energiemanagement bij AgroEnergy. “De meeste elektrische apparaten en systemen zijn afgestemd op deze frequentie. Wijkt de netfrequentie te veel af, dan ontstaan er storingen en werken elektrische systemen en apparaten niet meer naar behoren.”
Het in balans houden van het elektriciteitsnet wordt een steeds grotere uitdaging. Dit heeft ermee maken dat steeds meer elektriciteit wordt opgewekt uit wind en zon. “Bij deze energiebronnen is namelijk minder nauwkeurig te voorspellen hoeveel vermogen je precies kunt opwekken, de afwijking op de voorspelling is groter. Het waait immers vaak harder of minder hard dan verwacht, en ook de precieze hoeveelheid zon is dikwijls lastig te voorzien.”
Drie regelmarkten
TenneT heeft verschillende ‘tools’ in handen om onbalans op het elektriciteitsnet te herstellen. Het gaat hierbij concreet om drie verschillende regel- c.q. balanceringsmarkten, waarop partijen actief zijn die op afroep extra elektrisch vermogen beschikbaar stellen of afnemen. Op die manier wordt het elektriciteitsnet weer in evenwicht gebracht. “Is er sprake van onbalans, dan doet TenneT als eerste een beroep op partijen op de FCR-markt”, legt Feijen uit. TenneT heeft in totaal 100 MW aan FCR-vermogen gecontracteerd.
Daarnaast is er de markt voor regelvermogen, de aFRR-markt. Hier heeft TenneT circa 300 MW aan elektrisch vermogen gecontracteerd. “Wanneer het niet lukt om het net weer in balans te brengen via de FCR-markt, wordt een beroep gedaan op de regelvermogenmarkt.”
De markt voor regelvermogen is volgens Feijen vooral bedoeld om ‘kleine rimpelingen’ te corrigeren. “Het gaat om kleine verstoringen in de balans van het elektriciteitsnet, die doorgaans ook niet lang duren. Is er sprake van grotere en langere verstoringen – bijvoorbeeld doordat een elektriciteitscentrale uitvalt – dan wordt noodvermogen afgeroepen. TenneT heeft in totaal 900 MW aan elektrisch vermogen gecontracteerd op deze derde markt voor regelvermogen. Bij elektriciteitscentrales, partijen met windmolen en zonnepanelen, maar ook bij tuinders. Zij bieden via hun WKK en/of belichting elektrisch vermogen aan op de markt voor noodvermogen.”
Flexpool voor noodvermogen
AgroEnergy biedt haar klanten al langer de mogelijkheid om actief te zijn op de markt voor noodvermogen, en op die manier extra inkomsten te genereren met hun WKK-vermogen en/of belichting. “Hiervoor lanceerden we vijf jaar geleden een speciale flexpool voor noodvermogen. Hierbij kunnen telers hun vermogen beschikbaar stellen op dagen die hen goed passen. Wij bundelen het vermogen van de telers in de pool en bieden dit gezamenlijk aan op de markt voor noodvermogen.”
Hoge eisen op regelvermogenmarkt
Tuinders, en ook AgroEnergy, waren tot voor kort niet actief op de regelvermogenmarkt. Dit had er volgens Feijen vooral mee te maken dat hoge technische eisen worden gesteld aan het meedraaien op deze markt. “Je moet, bij een afroep van TenneT bijvoorbeeld heel snel reageren en vermogen kunnen op- en afschakelen. WKK’s en SON-T-belichting lenen zich hier niet voor. Dat bleek ook uit een pilot die we vijf jaar geleden uitvoerden op de markt voor regelvermogen. Daaruit concludeerden we toen dat de markt voor regelvermogen niet interessant was voor de tuinbouw.”
Nieuwe situatie
Inmiddels is de situatie echter veranderd, geeft Feijen aan. Enerzijds doordat TenneT de eisen om actief te zijn op de regelvermogenmarkt heeft versoepeld. Tegelijkertijd beschikken steeds meer tuinbouwbedrijven over assets die wel passen binnen de technische eisen van deze balanceringsmarkt. “Denk bijvoorbeeld aan LED-lampen, e-boilers en zonnepanelen. Hierbij is het snel op- of afschakelen van elektrisch vermogen wel mogelijk. Regelvermogen moet namelijk binnen vijf minuten beschikbaar zijn na een afroep van TenneT, bij noodvermogen is dat binnen een kwartier. Daarnaast kent de regelvermogenmarkt iedere vier seconden een nieuw setpoint, waarbij opnieuw wordt bepaald hoeveel vermogen de diverse partijen moeten leveren. Dus wanneer eerst 1 MW wordt afgeroepen, kan dat vier seconden later al 2 MW zijn. En je moet binnen dertig seconden reageren op een nieuw setpoint en binnen vijf minuten het gevraagde vermogen op- of afregelen. Dat is met WKK’s en SON-T niet mogelijk, maar met LED-lampen, e-boilers en zonnepanelen wel.”
Onderzoek naar regelvermogen-product
Vanwege deze veranderende situatie werkt AgroEnergy momenteel aan een nieuw product c.q. dienst, waarmee tuinders actief kunnen zijn op de markt voor regelvermogen. “We zijn volop aan het onderzoeken hoe we het beste kunnen acteren op de regelvermogenmarkt”, zegt Feijen. “We denken nu aan een soortgelijke pool als bij noodvermogen, waarbij tuinders per dag kunnen bepalen of ze elektrisch vermogen willen inzetten op de regelvermogenmarkt en hoeveel. Als AgroEnergy zullen we dit vermogen bundelen en gezamenlijk aanbieden op de markt.”
Telers die gaan meedraaien hebben de keuze om vermogen aan te bieden voor op- of voor afregelen. “Opregelen betekent dat je zorgt voor extra vermogen op het net, door bijvoorbeeld je LED-belichting uit te zetten. Kies je voor afregelen, dan ga je juist extra elektriciteit afnemen of minder produceren om de balans op het net te herstellen.”
Hogere vergoedingen
De markt voor regelvermogen is om diverse redenen interessant voor tuinders, geeft Feijen aan. Zo wordt regelvermogen vaker afgeroepen dan noodvermogen. “Zoals aangegeven is noodvermogen een laatste redmiddel, terwijl regelvermogen al bij kleine verstoringen wordt afgeroepen. Dit is eigenlijk de hele dag door wel aan de orde, waardoor er meer mogelijkheden zijn om hier financieel voordeel mee te behalen.”
Een plus is ook dat het aanbieden van elektrisch vermogen als regelvermogen duidelijk meer oplevert. “De vergoedingen liggen vier tot zes keer hoger dan bij noodvermogen. Dit maakt het heel interessant om actief te zijn op de markt voor regelvermogen. Zeker wanneer je als tuinder elektrisch vermogen over hebt – bijvoorbeeld op momenten dat je LED-lampen uitstaan. Maar de vergoedingen zijn ook dusdanig hoog dat het soms wellicht acceptabel is om concessies te doen in de teelt.”
Grotere bijdragen aan energietransitie
Het is nog niet duidelijk wanneer het regelvermogen-product van AgroEnergy precies geïntroduceerd zal worden. “We hopen in het derde of vierde kwartaal van 2023, maar dat is onder voorbehoud. Feit is echter dat de regelmarkt volop kansen biedt om het verdienvermogen van tuinders te verbeteren. Ook kan de tuinbouw, via deze weg en door flexibel te zijn in het op- of afschakelen van elektrisch vermogen, een nóg grotere bijdrage leveren aan de verduurzamingstransitie in ons land.”
Bron: AgroEnergy