Op een warme, windstille dag kan een lommerrijke buurt 10 tot 15°C koeler aanvoelen dan een stedelijke omgeving die meer aan de zon is blootgesteld. Bomen spelen daarbij een belangrijke rol. Onderzoekers van TU Delft gingen daarom op zoek naar de vraag wat de koelste boom is.
"Hoewel we al veel begrijpen over de prestaties van boomsoorten in de gebouwde omgeving, is er weinig empirische kennis over hun koelvermogen", zegt onderzoeker Lotte Dijkstra. Om te bepalen hoe fysische eigenschappen als de stam- en kroonvorm en de bladkenmerken de lokale luchttemperatuur beïnvloeden, ontwierp en bouwde het onderzoeksteam speciale 'klimaatarboreta' met sensoren die in elk van de 75 boomsoorten zijn geïnstalleerd. Er zijn tijdelijke opstellingen in Nederlandse parken en plantsoenen met gangbare boomsoorten gemaakt.
Het team identificeerde drieënvijftig basismodellen of typen. “Onze rangschikking zie je terug op het plein bij de faculteit Bouwkunde in Delft: de opstelling gaat van lang en smalle kronen naar kort en brede kronen, een van de vier eigenschappen waarmee de boomtypen zijn gedefinieerd.”
De opstelling blijft drie jaar staan. Ook in Almere, Dordrecht en Barendrecht zijn opstellingen geplaatst.
Het onderzoek in de arboreta gaat duidelijk maken wat het verkoelend vermogen van verschillende boomvormen is. “Als de ene boomtype een halve graad Celsius minder koelt dan de andere maakt het niet zoveel uit welke je plant. Maar bedraagt het verschil 4 of zelfs 8°C dan kun je in je stedelijke inrichting heel gericht gaan sturen op plekken in wijken die verkoeling bieden tijdens al te hete zomers. Misschien blijkt dat bepaalde typen bomen vanuit het oogpunt van klimaatadaptatie beter helemaal niet meer kunnen worden aangeplant.”
Nog interessanter wordt het volgens de onderzoekers wanneer je binnen de goed koelende typen vervolgens een soort kunt kiezen die tegen droogte kan of vanwege een klein wortelstelsel weinig bodemruimte in beslag neemt. “Dan sla je twee vliegen in één klap.”
Verschillende gemeenten hebben bovendien al belangstelling getoond voor het concept van een vrij eenvoudig te realiseren tijdelijk stadsbosje. “In een wijk in aanbouw kun je met ons bouwpakket prima een mobiele groenvoorziening creëren die koelte biedt én de leefbaarheid ten goede komt. Waarom niet? Is de wijk bijna klaar dan plant je de bomen alsnog.”