Door innovatie, schaalvergroting en optimalisatie van bedrijfsprocessen zijn we in de glastuinbouw in staat steeds meer rendement uit onze bedrijven te halen. Vaak betekent dat ook dat er meer arbeid nodig is. Tegelijkertijd wordt het steeds lastiger om aan goede werknemers te komen, al dan niet flexibel, en stijgen daarbij de kosten significant. Data en robots worden genoemd als mogelijke oplossingen voor deze uitdaging. Zorgen deze innovaties inderdaad voor de noodzakelijke veerkracht op het gebied van arbeid?
Als het gaat om arbeid, begint Walter van den Berg van Bergcamp perkgoed in De Lier niet meteen over de nieuwe robots in zijn kas. Nee, hij begint over arbeidsvreugde. “We werken met een breed spectrum aan vaste krachten”, vertelt de teler enthousiast. “Wie wil, krijgt veel vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. Dit is een familiebedrijf, we willen dat het werk leuk is. Dus nemen we iedereen in het bedrijf mee in onze bedrijfsdoelstellingen: kwalitatief bij de top drie in onze productgroepen horen, plezier in het werk en een zelfsturend team. Onze medewerkers zijn met elkaar veel slimmer dan de directie, dus focussen we op goede communicatie en persoonlijke groei. Dan kun je met een kleiner team veel meer bereiken.”
Technologie ondersteunt kwaliteitscontrole
Ook bij SV.CO draaien de teams op de verschillende locaties steeds meer gedecentraliseerd. “We zetten veel in op procesverbetering en lean methodes”, aldus Jelle Strijbis, één van de drie directeuren van de potplantenkwekerij. “Eén van de belangrijkste lessen die we hebben geleerd de afgelopen jaren, is dat het belangrijk is om werknemers mee te nemen in je visie. Door zelfsturend te werken, de processen te optimaliseren en inzicht te creëren met behulp van arbeidsregistratie kunnen we ondanks de omvang van het bedrijf altijd ‘ja’ blijven zeggen tegen de klant en in alle producten een leidende positie in de markt behouden.”
Naast investeren in de mensen wordt er ook geïnvesteerd in nieuwe innovaties. Bijvoorbeeld bij rozenkweker Porta Nova in Waddinxveen, die samenwerkt met GearBox op het gebied van kwaliteitscontrole. “Technologie wordt steeds betrouwbaarder”, aldus algemeen directeur Stefan van Vuuren. “Op dit moment zorgt vision en kunstmatige intelligentie vooral voor optimalisatie. De GearRover helpt onze werknemers om de juiste rozen te knippen en is voor de directie dus een tool om kwaliteit te garanderen. Ook in de schuur gaan we met behulp van camera’s en intelligente software een kwaliteitscontrole toepassen. Het vervangen van mensenwerk, bijvoorbeeld met oogstrobots, dat is nu nog te lastig in de rozen. Maar door technologie in te zetten als slim hulpmiddel voor de mens kunnen we de manuren reduceren zonder kwaliteit te verliezen.”
Stapsgewijs invoeren robotica
Bij SV.CO draaien inmiddels flink wat robots mee in de productie. “We telen grotendeels op rolcontainers en op één locatie op de grond, de logistiek doen we met behulp van lopende banden”, legt Jelle Strijbis uit. “Daar draaien inmiddels twee neerzetrobots. Vroeger gebeurde het uitzetten met vorken, dat was behoorlijk arbeidsintensief. Ook hebben we op de hoofdlocatie steksteekrobots. Dit project wordt nog verder geoptimaliseerd, samen met ISO. Als dit project geoptimaliseerd is, zien we ook kansen op de andere locaties. Aan de andere kant van de lijn staat weer een automatische hoesmachine. De toekomst zit hem in vision. Bijvoorbeeld camera’s op een spuitrobot die de groei constant monitoren. Ook camerasortering is iets waar we in investeren.”
Mensen effectiever inzetten
Ook Bergcamp investeert in robotica, waardoor de processen in het bedrijf geoptimaliseerd worden. “Door een oppot- en neerzetrobot aan te schaffen gingen we voor die specifieke arbeid van 4fte naar 1fte, waardoor je de mensen effectiever in kan zetten elders in het bedrijf”, aldus Walter van den Berg. “We hebben Oppotlijn 3.0 opgesteld, waarbij we de automatisering zo eenvoudig en hufterproof mogelijk organiseren. Dan kan elk betrokken personeelslid ermee werken, wat ons als organisatie flexibel en krachtig maakt. Nu is ons oppot- en uitzetproces geautomatiseerd, in 2026 willen we ook een afleversysteem inrichten waarmee we voor dertig procent besparen op arbeid. Dan kan er meer tijd naar de mensen en de doelen die we hebben en ben je in staat met een klein team hoge kwaliteit en kwantiteit te leveren.”
Ook bij Duijvestijn Tomaten vinden ze het belangrijk dat werknemers het naar hun zin hebben en dat talenten zo veel mogelijk worden benut. Daar wordt ook veel in geïnvesteerd, maar dat alleen is niet voldoende. Sinds een jaar wordt er in de kas getest met een robot voor de oogst van trostomaten. “Op de korte en middellange termijn zal de inzet van robots nog niet de menselijke arbeid volledig kunnen vervangen, en hebben we zowel voor het oogsten als voor alle andere gewashandelingen ook zeker nog mensen nodig”, geeft Ad van Adrichem aan. “Maar de techniek wordt steeds beter en verfijnder, dus de verwachting is wel dat we voor steeds meer gewashandelingen op de lange termijn geen mensen meer nodig hebben. Hun talenten kunnen we dan elders binnen het bedrijf inzetten of op een andere manier. Er zijn tenslotte ook mensen nodig die deze nieuwe technologie beheersen.”
Een ondernemer overziet zowel de dagelijkse operatie als de lange termijn strategie, onder andere op het gebied van arbeid. “We zijn groot genoeg voor de komende vijf jaar”, geeft Jelle Strijbis aan. “Dit is een markt van consolidaties, maar in plaats van schaalvergroting kunnen dat ook samenwerkingen zijn. De organisatie moet daarbij professionaliseren, zodat de directie minder operationeel hoeft te zijn. Vandaar dat we investeren in zelfsturende teams en externe expertise binnenhalen. En natuurlijk altijd elkaar opzoeken en de mogelijkheden vinden, crisis of geen crisis.”
Bergcamp kijkt ook naar een toekomst waarin mens en machine steeds meer samenwerken. “Je zoekt naar het ultieme logistieke proces in je bedrijf”, aldus Walter van den Berg. “In de toekomst zullen er steeds minder vaak mensen in de kas komen. Hoe minder je de planten hoeft beet te pakken, hoe beter, dus we gaan echt naar het zogenaamde handsfree telen. Automatisering wordt ook steeds simpeler en plantvriendelijker, bijvoorbeeld door het gebruik van servomotoren. Die motoren zorgen voor rust en nauwkeurigheid van het product en het proces.”
Een hybride vorm van geoptimaliseerde processen dankzij innovatieve robots, real time data en werknemers die zeer autonoom kunnen handelen, dat is het toekomstbeeld van de telers die Yeald spreekt. Communicatie wordt daarin steeds belangrijker: tussen mensen, tussen softwarepakketten en tussen mens en robot. Ook het verleggen van de verantwoordelijkheid naar een steeds professioneler team houdt de glastuinbouw veerkrachtig en zal zorgen voor efficiënte inzet van schaarse arbeid, zodat we kunnen blijven doen waar we goed in zijn: in hightech bedrijven hoogwaardige en gezonde producten telen.
Bovenstaande artikel is overgenomen uit Yeald Neaws, een uitgave van Yeald. Het hele magazine leest u hier.
Voor meer informatie:
Yeald
info@yeald.nl
www.yeald.nl