Nu de oorlog in Oekraïne langer duurt en het einde ervan nog niet in zicht lijkt, zijn de gevolgen voor de Nederlandse tuinbouwketen steeds meer voelbaar. De kostenstijgingen, de energievoorziening en het dalende consumentenvertrouwen leiden tot een negatievere stemming in de tuinbouw, zo constateert Rabobank bij een inventarisatie.
Stemming in de sector loopt terug
De Rabo Barometer is het tweede kwartaal van 2022 sterk gedaald, namelijk met bijna een vol punt naar 5,9 (zie figuur 1). Met deze barometer geven we de financiële ontwikkeling in de tuinbouw weer in een cijfer van 0 tot 10.
Vooral de stemming in de glastuinbouw is omgeslagen. Daarbij lijken de gevolgen van de oorlog voor de sierteelt onder glas negatiever dan die voor de groente onder glas. In de fruitteelt zorgt de onzekerheid voor onrust op de markt voor appels en peren. Ook voor de bollenteelt en boomkwekerij is het sentiment wat aan het dalen. In alle sub-sectoren worden kostprijsstijgingen geconstateerd. Soms heeft het wegvallen van Oekraïne, Rusland en/of Wit-Rusland directe gevolgen voor de afzet. In andere gevallen is het effect dat andere landen die normaal gesproken leverden aan die landen nu op zoek zijn naar alternatieven.
Uiteenlopende reacties op de afzetmarkten
Als reactie op de oorlog in Oekraïne heeft de Europese Unie (EU) sancties ingesteld tegen Rusland. Daardoor is voor bepaalde productgroepen de vraag afgenomen. Dit heeft in maart al invloed gehad op de chrysantenteelt in aanloop naar de Russische Vrouwendag. In 2020 bedroeg de export van chrysantenboeketten naar Rusland nog bijna 90 miljoen euro. Ook voor de tulpensector heeft het directe gevolgen. Ongeveer 5% van de Nederlandse tulpen werden in de afgelopen jaren in Rusland verkocht. De sancties hebben zeker vanaf begin maart een prijsdrukkend effect gehad op de tulpen die niet via contract waren verkocht.
Ook voor het komende exportseizoen van tulpenbollen hebben de sancties gevolgen: Ongeveer 5% van de export van tulpenbollen gaat in een normaal jaar naar Rusland voor lokale bedrijven die er bloemen van telen. Het lijkt erop dat hiervoor wel alternatieve markten voor gevonden kunnen worden. De Nederlandse boomteeltsector exporteerde tot voorheen vooral fruitbomen naar de oorlogsregio. De indirecte effecten van de oorlog kunnen nog veel meer producten raken. Een voorbeeld: als de export van rozen uit Ecuador naar Rusland stilvalt, zullen de rozentelers daar een nieuwe afzetmarkt zoeken. Dat raakt ook de rozentelers in Kenia, Ethiopië en Nederland.
Verder in deze Update: het al dan niet kunnen doorberekenen van kosten, de manier waarop de energietransitie ondernemers voor het blok zet en de gevolgen van een dalende koopkracht. Lees het hier op de website van Rabobank.