In het Jaarverslag over 2021 van de Nederlandse Arbeidsinspectie trekt Inspecteur-generaal Rits de Boer de enigszins wrange conclusie dat Nederland geen keuzestress hoeft te hebben. Want er is niet veel te kiezen. Andere opties dan de bevolkingsomvang stabiliseren, liggen niet voor de hand.
“De keuzemogelijkheden rond arbeidsmigratie zijn beperkt. Op korte termijn, omdat huisvesting die aan de normen voldoet een harde beperkende factor is. De keuze voor meer migratie levert in toenemende mate miserabele woonsituaties op. En op langere termijn zijn de keuzes ingeperkt omdat elk van de problemen die de Nederlandse samenleving heeft (woningmarkt, ongelijkheid, CO2, stikstof enzovoort) alleen maar groter wordt als de bevolking (en dus de omvang van de economie) stijgt.” Waarbij van belang is om, volgens de inspectie, 'te realiseren dat Nederland voor vluchtelingen, zoals de situatie nu met Oekraïne onderstreept, altijd ‘migratieruimte’ zal willen en moeten reserveren.'
In het jaarverslag zoomt de inspectie in op vier onderwerpen, waaronder verdienmodellen. De inspectie hekelt dat bedrijven nog altijd op zoek zijn naar mazen in de wet om zo weinig mogelijk loon te betalen om zoveel mogelijk winst te maken. Eén van de manieren omdat te doen is 'rommelen met uren', zegt de inspectie. Dit gebeurt 'veel', 'vooral in de land- en tuinbouw', zo valt in het jaarverslag te lezen. “Bedrijven zijn verplicht uren bij te houden, maar ze geven ons vaak andere urenstaten. En werknemers hebben ook niet altijd zin om met inspecteurs te praten. Veel mensen waar we nu vaak mee te maken hebben, uit landen die vroeger achter het ‘IJzeren Gordijn’ lagen, hebben niet zoveel met de overheid. Die denken: ‘Ik heb
genoeg aan dit salaris, ik vind het prima, waarom zou ik moeilijkheden veroorzaken?’ Want ze weten: praten betekent vertrekken.”