Tholen - De consument zal het over het algemeen een worst wezen waarvan zijn of haar ‘duurzame, recyclebare, biologisch afbreekbare of composteerbare’ verpakking gemaakt is. Het regent claims, maar PLA? Dikke kans dat de consument daar nog nooit van gehoord heeft.
Toch heeft diezelfde consument inmiddels verpakkingen van PLA, een biologisch afbreekbaar plastic gemaakt uit plantsuikers van bijvoorbeeld maïs of suikerriet, in de kast of op de keukentafel staan. En mede daardoor is nu een probleem ontstaan, want waar de vraag hard groeit, kunnen tekorten ontstaan en laat dat nu net met PLA het geval zijn…
Algemeen gegeven
‘Nee’ moeten zeggen op de vraag van klanten, het is de nachtmerrie van elke producent. Toch ontkomen bedrijven die werken met PLA als grondstof voor hun producten er inmiddels niet meer aan. Eerst ging dat nog schoorvoetend en werden klanten één-op-één ingelicht, maar inmiddels is de PLA-schaarste onder producenten een algemeen gegeven.
Aan de enorm gestegen vraag naar PLA kan niet langer worden voldaan door producenten van de biologische afbreekbare grondstof. Het zijn er slechts enkele wereldwijd. Total Corbion is een van de spelers met hoofdkantoor in Gorinchem en sinds vorig najaar de wereldwijd op twee na grootste PLA-fabriek ter wereld, goed voor 75.000 ton bio-plastic per jaar.
En de grootste partij? Dat is NatureWorks in de Verenigde Staten. Het bedrijf haalt uit een straal van dertig mijl rondom de verwerkingsfabriek industrieel geteelde maïs, vanaf 2020 volgens het bedrijf volledig ISCC-gecertificeerd en daarmee ‘ecologisch en duurzaam’, om vervolgens PLA-granulaat van te maken.
Ondertussen wordt door de Amerikanen aan een techniek gewerkt om op termijn de ‘agrarische stap met velden vol maïs’ te omzeilen en direct met behulp van micro-organismen broeikasgassen zoals CH4 en CO2 om te zetten in polymelkzuur, Nederlands voor PolyLactic Acid (PLA dus). Met die grondstof worden vervolgens onder meer AGF-verpakkingen gemaakt.
Terug naar ‘oude’ verpakkingsgrondstoffen?
Onder meer AGF-verpakkingen, want ook eerder in de keten in de teelt wordt plastic vervangen door PLA en ook steeds meer andere industrieën zijn de grondstof gaan ontdekken. Wat te denken van de opmars van 3D-printen, met PLA dus, of gebruik van PLA in de geneeskunde, bijvoorbeeld voor implantaten.
En ook allerhande verpakkingen worden inmiddels gemaakt van PLA en niet meer van op aardolie gebaseerd plastic, zoals koffiebekertjes of frietbakjes (zie de aflevering van het tv-programma ‘De Monitor’ van 10 februari waarin overigens compostering en recycling door elkaar worden gehaald). Producten die in nog veel grotere aantallen geproduceerd worden dan AGF-verpakkingen en dus is het niet ondenkbaar dat uiteindelijk de grootste partijen die een jarenlange afname van grondstoffen kunnen garanderen aan het langste eind trekken om frietbakjes of koffiebekertjes te kunnen blijven maken.
Weg verduurzaming?
‘Lekker dan, daar gaat de verduurzaming in de AGF-sector’, zou zomaar de reactie na het lezen van het bovenstaande kunnen zijn. En die gedachte, is helemaal niet zo gek. De verwachting is namelijk dat het tekort zomaar één tot drie jaar zou kunnen duren, waardoor alle naar PLA-vragende partijen het (voorlopig) met (veel) minder grondstoffen of zelfs (op termijn) helemaal geen PLA meer moeten doen. PLA was al niet goedkoop, zeker niet goedkoper dan regulier plastic en de schaarste heeft de prijzen verder doen toenemen, dat is simpelweg een economisch gegeven.
Kijk er dus de komende tijd niet raar vanop als toch weer teruggegrepen wordt op andere grondstoffen zoals bijvoorbeeld papier of karton om verse groenten en fruit toch te kunnen verpakken om bederf tegen te gaan en ook om een product onderscheidend te maken. Volgens een internationale verpakkingsproducent die over het PLA-tekort communiceert, is papier of karton namelijk altijd beter dan terugkeren naar op olie gebaseerd plastic.
PLA niet enige bio-plastic
Al hoeft er natuurlijk niet rigoureus in één keer helemaal teruggaan worden naar ‘oude’ grondstoffen, laat staan naar op olie gebaseerd plastic. Ook in de grondstoffenmarkt gelden economische principes en waar er veel vraag is, komt er, binnen de grenzen van het mogelijke, ook nieuw, extra aanbod.
Een nieuwe fabriek bouwen is voor grote PLA-partijen geen probleem, zolang zij er maar van op aan kunnen dat er jarenlang een stabiele, significante vraag naar de grondstof is. En die vraag zal er zijn, zeker nu op olie gebaseerd plastic alsmaar meer onder vuur komt te liggen.
Ondertussen dienen zich ook alweer nieuwe ‘interessante biobased kunststoffen’ aan, eveneens uit de bio-plastichoek. Wat te denken van eveneens fraaie afkortingen zoals PBS (PolyButylene Succinate) gebaseerd op bio-barnsteenzuur en PHA’s (PolyHydroxyAlkanoaten) gemaakt door micro-organismen. Grondstoffen met weer andere eigenschappen trouwens dan PLA, al is voor zowel PLA, PBS als PHA biomassa nodig en dat kan maïs, suikerriet maar bijvoorbeeld ook cassave, hout van bomen of zelfs AGF-afval zijn.
Voordat die stoffen praktijkrijp zijn, is nog wel heel wat onderzoek nodig. Bij PBS en PHA, populaire PLA-alternatieven, is het vervolgens ook al zo dat de vraag groter begint te worden dan de productiecapaciteit. Bij de marktintroductie van elk ‘nieuw’ materiaal matchen productiecapaciteit en vraag nooit helemaal, dus tekorten mogen eigenlijk niet verbazen.
Composteren
Wat wel verbazing wekte of in ieder geval tegen de verwachting van menig afvalverwerker indruiste, was de uitkomst van composteringsonderzoek met PLA-producten. Begin februari kwam Wageningen Food & Biobased Research naar buiten met positieve resultaten over de composteerbaarheid van PLA-producten. Composteerbare plastics ‘breken snel genoeg af in de huidige Nederlandse GFT-afvalverwerking’ was de conclusie.
Over die composteerbaarheid bestond bij afvalverwerkers, die industrieel composteren, nogal wat twijfel. Na één composteercyclus van 11 dagen bleek in het onderzoek bij een Nederlandse afvalverwerker dat composteerbare producten van PLA sneller afbraken dan bijvoorbeeld papier en sinaasappelschillen in GFT-afval. De snelle compostering gold overigens niet alleen voor dunne theezakjes in de test, maar ook voor dikkere plantenpotten.
Geduld
Op basis van alle bevindingen concluderen de onderzoekers dat composteerbare bio-plastics die voldoen aan de Europese norm EN13432 snel genoeg afbreken in de Nederlandse GFT-afvalverwerking. Wel is het zaak om de aanwezigheid van conventionele, fossiele plastics in GFT te voorkomen, want zodra die soorten plastics in het afval zitten, is compostering niet meer mogelijk.
Het devies is dus: geduld hebben en niet direct in PLA-paniek raken, want in dit geval geldt eerder ‘U vraagt, wij draaien’ dan ‘Zij die vragen, worden overgeslagen’.
Dit artikel verscheen eerder in editie 3, 34e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.