Elke zomer staat de kas van bollenteler Sam Ruijter uit Slootdorp leeg. Met de ramen gesloten kan het binnen wel vijftig of zestig graden worden. Warmte die ’s winters prima te gebruiken is voor de verwarming van de kas. Maar hoe sla je die warmte op? Het opblaasbare zwembadje van zijn dochter bracht hem op een eenvoudig, maar lumineus idee.
Ruijter Bloembollen is een teelt- en broeierijbedrijf voor tulpenbollen en gladiolen. "Van oktober tot april broeien wij in onze kassen zo’n 10 miljoen tulpen. In de herfst worden de tulpen in bakken geplant en in de kassen opgekweekt tot ze tussen december en april worden gebost en bij mensen in de vaas terecht komen. Van mei tot en met oktober staan de kassen leeg of worden ze gebruikt voor opslag. In de warmste periode van het jaar doen wij eigenlijk niets met de kas, terwijl we in de wintermaanden veel warmte nodig hebben om de tulpen in bloei te trekken," legt Ruijter uit. De oplossing voor het opslaan van de warmte vond hij bij het zwembadje in de tuin. "Ik ontdekte matten die gebruikt konden worden om het water te verwarmen. Het water loopt door de matten en de zon verwarmt het. Daar was mijn eureka-moment. Zouden we dat principe ook kunnen gebruiken om de warmte uit de kas op te slaan?"
Experimenteren
De afgelopen twee jaar is Ruijter volop aan het experimenteren gegaan. In samenwerking met TNO en Wilms Installatietechniek uit Den Helder bedacht hij een systeem waarmee in de kassen warmte kan worden geoogst en opslagen in water. Na een aantal succesvolle testen gaat de teler het deze zomer voor het eerst toepassen op grote schaal, met behulp van een subsidie van de Universiteit Wageningen. Het systeem is verrassend simpel en goedkoop, vertelt Ruijter. "Zomers staat de kas vol met lege kratten waarin we de tulpen in het najaar en winter telen. Die hebben we op z’n kop op de roltafels geplaatst, waardoor als het ware grote bekkens ontstaan. Op de omgekeerde kratten leggen we een dubbele laag folie, waar we water tussendoor laten stromen. De zon verwarmt het water tot 40 graden. Het warme water slaan we vervolgens op in een grote silo van 350 kuub voor direct gebruik. Wat overblijft slaan we op in de bodem en pompen we in het najaar terug omhoog om de kassen te verwarmen. Ook de warmte, die vrijkomt bij het koelen van de cellen, slaan we in het water op. Zo besparen we enorm veel energie."
Trots
Het doel van Ruijter is om zijn bedrijf energieneutraal te maken, maar de voordelen reiken verder. "Door dit te doen gaan we betere bollen telen. In de toekomst is energie voor ons geen issue meer. Die wordt bijna gratis voor ons, dus hoeven we niet te marchanderen. Dat komt de kwaliteit van ons product ten goede." Met trots kijkt hij naar zijn installatie. "Het is mooi hoe een idee dat eerst alleen in je hoofd zat en wat nog nooit iemand anders heeft bedacht, nu werkelijkheid is."
Boetekleed
Het besparen van energie en verminderen van de CO2-uitstoot past voor Ruijter in een breder plaatje van verduurzaming van zijn bedrijf. "Dan doel ik bijvoorbeeld op duurzaam bodembeheer en beperking van het gebruik van bestrijdingsmiddelen, wat ik heel belangrijk vind. Dat aardgas steeds duurder wordt, vind ik ook prima. Het mag ons als tuinders best moeilijker worden gemaakt. Dan is de noodzaak om te innoveren namelijk groter. Ik vind dat wij als ondernemers een verantwoordelijkheid hebben. De landbouw heeft nu eenmaal een groot aandeel in de steeds slechtere kwaliteit van het milieu. We hebben de natuur veel schade aangedaan. Er zijn minder insecten, het aantal vlinders holt achteruit, vogels hebben het moeilijk. De landbouw zou best het boetekleed mogen aantrekken. Ik stoor me af en toe aan de calimero-houding van onze sector. Maar ook de consument speelt daarin een rol. Duurzaam telen is nu eenmaal iets duurder."
Impact
Ruijter is zich enorm bewust van de impact die zijn bedrijf heeft. "Ik probeer daar mijn bedrijfsvoering op af te stemmen. Op mijn eigen erf krijgt de natuur de vrije loop. Ineens zitten er veel egels en vlinders en komen er steeds meer vogels, zoals koolmezen en putters. Ik kan enorm genieten van mijn dochter die achter de vlinders aanrent." Ook in zijn product zet Ruijter duurzaamheid voorop. "Mijn streven is om bij de mensen thuis een bos tulpen op tafel te zetten met een zo laag mogelijke CO2-footprint. Die bloemen verkopen we onder de naam ‘Tulpen van Sam’. Onder dat label proberen we ons duurzame verhaal te verkopen naar voorbeeld van Tony Chocolonely en de melk van Arla."
Goed voor de sector
Ruijter hoopt dat zijn pilot snel wordt overgenomen door de enkele honderden collega-bedrijven uit de branche. "Vrijwel alle tulpenkassen staan in de zomer leeg. Voor de hele sector is dit een goede ontwikkeling. Hiermee kunnen we als tulpentelers op het gebied van CO2-uitstoot en duurzaamheid een enorme slag maken. We moeten wel. De huidige manier van bollen telen is op den duur niet meer vol te houden."
Tekst & foto's: Greenport NoordHollandNoord