Dat CO2 bijdraagt aan een goed groeiend gewas, is alom bekend. Ook bekend is dat NOx, een gas dat ontstaat bij verbranding zoals in WKK's, schadelijk is voor het gewas. Maar, zo blijkt nu uit onderzoek, kleine hoeveelheden NOx kunnen de opbrengst juist verhogen.
Een opvallende conclusie, zo vertelt Jacco Besuijen van telersvereniging Prominent. Hij is energiemanager bij telersvereniging Prominent, goed voor 420 hectare trostomatenteelt op 54 locaties. Prominent nam deel in onderzoek uitgevoerd door Environmental Monitoring Systems en Hoogendoorn Growth Management omdat de tomatentelers op het merendeel van de locaties met 'snuffelpalen' van EMS, de de MACView Greenhouse Gas Analyzer werken.
Eerder onderzoek toont aan dat te hoge concentraties NOx in CO2-dosering kan leiden tot wel 6% opbrengstverlies. In dit nieuwe onderzoek is 500 dagen lang gedoseerd met voornamelijk WKK.
Te hoge NOx-concentraties doen CO2 te niet
In een kas met tomatenteelt zijn naast de bekende parameters ook ethyleen, NOx en fotosynthese gemeten en zijn weegschalen geplaatst om de gewichtstoename in 24 uur waar te nemen. Uit de data-analyse kwam duidelijk naar voren dat te hoge NOx concentraties leiden tot afname van het elektronentransport. Dit terwijl er juist op die momenten hogere CO2-concentraties in de kas aanwezig waren.
"Voor telers is het daarom belangrijk te weten dat je meent meer CO2 in te brengen en verwacht dat daarmee ook de groei gestimuleerd wordt", vertelt Jan-Kees Boerman van EMS. "Onderzoek laat echter zien dat te hoge NOx-concentraties leiden tot een duidelijke afname van elektronentransport, en daarmee een afname aan biomassa omzetting (groei) en dus oogst.
De te hoge NOx concentraties doen eigenlijk de hogere CO2-concentraties te niet. Dit is o.a. ook weer een reden om niet te hoge CO2-setpoints in te zetten, zeker in geval van donker weer, of bij gesloten ramen."
Hogere opbrengsten haalbaar met juiste dosering
Het onderzoek laat zien dat bij lagere CO2-concentraties en een juiste NOx-concentratie nog heel hoge opbrengsten zijn te realiseren, wat uiteraard samenhangt met het elektronentransport. "In zeker zin kun je zeggen dat te hoge NOx-concentraties in de tijd geleidelijk aan leiden tot vergiftiging van het gewas", vertelt Jan-Kees.
Dat is overigens niet uiterlijk zichtbaar. "Afbraak van NOx in de plant kost energie, dat zien we terug in de afname van het elektronentransport en leidt tot significante afname van groei."
Optimum NOx-concentratie
Andersom is waargenomen dat NOx in lage concentraties leidt tot iets meer opbrengst dan wanneer er geen NOx in de kas aanwezig zou zijn. "Dit gaat in de praktijk om relatief lage concentraties", weet Jan-Kees. "NOx splitst zich in stikstof alsook zuurstof uit en deze stoffen kunnen planten gebruiken als bouwsteen. Dit effect draagt bij aan groei, en wordt ook wel het 'Plant Vitalisatie Effect' genoemd. Dit effect is van toepassing voor de meeste gewassoorten."
Er ontstaat met deze kennis dus een soort optimum NOx-concentratie voor gewassen. "Het is daarom een kans voor telers om naast de CO2 ook de NOx te regelen, wat in sommige kassen ook al gebeurd", is de ervaring van Jan-Kees. "Het onderzoek laat zien dat er een hogere gewasopbrengst ontstaat door het juiste gebruik en sturing van de NOx-concentraties die vrijkomen in de kas.
Dit Plant Vitalisatie Effect is een mogelijkheid om de teelt verder te optimaliseren op CO2-dosering", besluit Jan-Kees. De analyzers van EMS meten in kassen met verschillende CO2-bronnen: WKK/RGR, ketel CO2, OCAP CO2 en vloeibare CO2.