Tholen – ‘Ondernemers van de 
bovenste plank’ noemt Harm Maters de kassenbouwers en techniekbedrijven die hij de afgelopen zestien jaar vertegenwoordigde als voorzitter van AVAG. In deze club verenigt zich een sector waarin de concurrentie goed voelbaar is. Hoe kijkt hij terug op zijn voorzittersperiode?
Als tuinderszoon is Harm altijd betrokken geweest bij de sector. Hij volgde de hogere tuinbouwschool en studeerde vervolgens economie en bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit. Zestien jaar werkte hij bij Royal FloraHolland in diverse functies, voordat hij aan de slag ging bij Alcoa, een Amerikaanse aluminiumproducent. Daar werd de verbinding met kassenbouw gelegd, de sector die hij vervolgens 16 jaar zou vertegenwoordigen.
Gemeenschappelijk belang
“Concurreren doen we allemaal, dat is alleen maar gezond. Toch moet je af en toe een niveautje hoger denken en je afvragen: wat is in het belang van ons allemaal?” Dat doen de samenwerkende bedrijven al sinds de oprichting van AVAG in 1963. De branchevereniging ontstond met het doel om de gemeenschappelijke belangen van kassenbouwers te vertegenwoordigen. Later kwamen daar de leveranciers van onder meer schermen, belichting en water- en energiesystemen bij. Meest recent is daar nog logistiek en oogst aan toegevoegd. “We vertegenwoordigen hun belangen bij de overheid en zetten de sectorstrategie uit op de domeinen kwaliteit, internationaal en innovatie. Daarom zijn we bijvoorbeeld lid van VNO NCW en de Greenports en zitten we regelmatig met het ministerie van Economische Zaken om tafel.”
Internationalisering
De AVAG-leden maakten dankzij de programma’s van het ministerie van Economische Zaken een reeks reizen naar onder meer Turkije, China, Korea, México, Kenia en Zuid-Afrika. “We hebben mooie resultaten geboekt. In Turkije werd bijvoorbeeld door 20 ondernemers voor 25 miljoen aan opdrachten opgeschreven. In 2010 werd er al een project op geothermie aangesloten. Dat stond in Nederland toen nog in de kinderschoenen.”
De opening van een project in Turkije in 2012.
Schaalvergroting en totaaloplossing
“Toen ik begon in 2003 werd er in Nederland een behoorlijke oppervlakte gebouwd. In de groenteteelt was er een enorme schaalvergroting gaande. De kwekerijen gingen van gemiddeld vijf hectare naar tien, twintig of dertig hectare. Daarnaast kwam er door de jaren steeds meer aandacht voor alle equipment in de kas, de logistiek en de gewasbescherming. Er worden steeds meer instrumenten ingezet voor klimaat, luchtbehandeling en energiebesparing. Semi-gesloten kassen deden hun intrede, net als Het Nieuwe Telen, met steeds meer waterhergebruik en emissieloos telen. Dat leidde ertoe dat er niet meer gesproken werd van een kas op zich, maar van een totaaloplossing. We praten nu over een integrated growing system.”
Internationalisering
In de crisisjaren, zo tussen 2010 en 2014 ging de blik van de AVAG steeds meer over de grens. Dat is niet toevallig. “Er is bewust gekozen om de wereldmarkt op te gaan en daarin samen op te trekken. Een aantal leden hadden al wat export activiteiten. Buiten Europa nam de vraag naar goede groeisystemen toe. Het is altijd goed om een wereldwijde markt te hebben als je in één kolom van de tuinbouwsector zit.” De internationalisering was noodzakelijk om het hoofd boven water te houden. “De crisis was goed voelbaar. De vraag in Nederland nam met zeventig procent af. Onze klanten, de tuinders, hadden niet alleen een economische crisis te verwerken, er was ook een EHEC-uitbraak met alle gevolgen van dien.”
Van de naar schatting 130 technische tuinbouwtoeleveranciers in Nederland zijn er 70 aangesloten bij AVAG. Opvallend is er hiervan gedurende de crisis relatief weinig failliet zijn gegaan. “Sterke bedrijven organiseren zich”, concludeert Harm.
Harm aan het woord tijdens Expo AgroAlimentaria in Mexico in 2013.
Kwaliteitscertificaat
In diezelfde tijd werd het kwaliteitslabel HortiQ ontwikkeld. “Misschien niet de beste tijd om zulke dingen te ontwikkelen, maar het werd een goed fundament om transparante kwaliteit te waarborgen. Dat bleek essentieel voor de steeds groter wordende projecten. De opdrachtgevers verschuiven van tuinders naar investeerders en die vragen om een certificaat.”
Innovatie
In 2015 werd Stichting Hortivation opgezet. Hieruit worden de licenties voor de rekentool CASTA/kassenbouw verleend en vooral veel nieuws onderzocht, vaak in samenwerking met TNO en Wageningen University. Eerder dit jaar werd het startsein gegeven voor de doorontwikkeling van het Systeem Integratie en Optimalisatie Model (SIOM), een softwareapplicatie waarin de economische haalbaarheid van een project wordt berekend. “Een investeerder wil weten hoeveel kilo tomaten de te bouwen kas hem oplevert. Dat kunnen we berekenen. Deze tool maakt het ook mogelijk om precies te adviseren over welk type kas en teeltsysteem in het klimaat past.” Als SIOM klaar is, krijgen de deelnemers gebruiksrechten in ruil voor hun investering. “Voor de sector is het belangrijk om goede normen te werken. Daar doe je zowel de Nederlandse toeleverancier als een teler, waar ook ter wereld, plezier mee.”
Een wereld te winnen
Harm is positief gestemd over de toekomst van de sector. “Kansen voor de groententeelt zitten in de toename van wereldbevolking en voor sierteelt geldt dat door verstedelijking meer behoefte zal zijn aan ‘greening the city’. De inkomens nemen eerst toe in bovenste lagen van de samenleving. Daaruit is vraag naar een breder assortiment. Fresh food is helemaal ‘in’ en het gezondheidsaspect speelt een grote rol. Een duurzame teelt, dat heeft de toekomst en daar zijn onze systemen perfect voor geschikt. We zijn actief in meer dan honderd landen, maar dit geldt overal. We moeten er hard aan werken om ons aan te passen aan de lokale omstandigheden. We zitten in een hele goeie markt, maar we moeten blijven denken en ontwikkelen. Er is letterlijk een wereld te winnen."
Hoewel Harm de voorzittershamer van AVAG aan Annie van de Riet heeft overgedragen, blijft hij als adviseur nog wel betrokken bij de brancheorganisatie, HortiQ en Hortivation. Daarnaast heeft hij zijn eigen adviesbureau en is hij commissaris bij Ridder. “Ik ga me in elk geval niet vervelen.”
