Vlaamse groene plantenkwekers hebben tot nu toe een goed jaar achter de rug met stijgende prijzen als gevolg van een vraagmarkt, terwijl in de snijbloemen er flinke klappen vallen in de omzet bij anjers en rozen, zo rekent de Boerenbond voor in een tussenevaluatie over de eerste zeven maanden van 2019.
In de Vlaamse sierteelt is de boomkwekerij goed 60% van de Vlaamse jaaromzet en zijn de sierplantentelers dat voor 40%, met over de verschillende deelsectoren wisselende resultaten.
In de boomkwekerijsector blijft het areaal status quo. Het aantal geproduceerde en verkochte bomen daalde door de droogte en het productietekort aan zaden. De opbrengstdaling wordt geraamd op 5%. Er was wel een prijsstijging in orde van grootte van 5%, waardoor de globale omzet stabiel blijft.
In de sierteeltsector ziet de Boerenbond verschillende ontwikkelingen tussen de deelsectoren. In de sector van de groene planten is er in 2019 zowel een productiestijging als een prijsstijging, waardoor de globale omzet toeneemt . De vraag is momenteel groter dan het aanbod. Hierdoor zitten de prijzen ietwat in de lift.
De productie van bollen en knollen kende in 2019 een stijging tegenover 2018 met zo’n 5%. Omwille van de hitte is de opbrengst lager dan normaal, maar toch hoger dan in 2018. Begonia’s vormen de voornaamste bollen teelt in Vlaanderen.
Voor snijbloemen bleven de geproduceerde hoeveelheden gelijk tegenover 2018 , terwijl de prijzen globaal met 15% terugliepen. Zo daalden de prijzen voor anjers met 5%, terwijl de prijzen van de rozen een daling met 15% moesten incasseren. Het is afwachten wat het najaar 2019 zal opleveren.
Bij bloeiende planten zijn er zeer verschillende signalen. Er wordt globaal uitgegaan van een lichte prijsstijging (+3%) , terwijl de geproduceerde hoeveelheden ook licht ( - 2%) zouden teruglopen.
Glasgroenten
De Vlaamse glasgroentetelers stevenen af op een productiestijging van 3,4%. De prijzen zijn gemiddeld genomen gelijk aan die van 2018, prijsschommelingen door productiepieken en -dalen daargelaten. In het kleinfruit valt de groei van het aantal bedrijven op, in lijn met de ingezette groeitrend.
De Boerenbond wijst bij de stijging in productie vooral naar de tomatentelers, paprikatelers en komkommertelers. In de tomaten werden 'behoorlijke' prijsstijgingen genoteerd, terwijl de prijzen van kropsla en komkommer terugliepen. De globale omzet stijgt, net als de productie, met 3,4%.
Kleinfruit
De Boerenbond noemt in de publicatie 'Jaarresultaten land- en tuinbouw 2019' ook het groeiend aantal bedrijven met kleinfruit. Er is een toenemende diversificatie in de producties (bijvoorbeeld kersen, diverse soorten bessen zoals blauwe en rode bessen, stekelbessen, braambessen, kiwibessen en frambozen) waarmee ingespeeld wordt op nieuwe consumptietrends. In 2019 herstelden de producties tegenover 2018. Zo bijvoorbeeld was 2019 een zeer goed jaar voor de kersenoogst.
Kosten
Terwijl lang niet overal de inkomsten stijgen, stijgen wel de kosten. Als kostenposten staat de Boerenbond onder meer stil bij de lonen. De betaalde lonen aan de werknemers in de land - en tuinbouw vertegenwoordigen 10 % van de directe kosten. Voor 2019 is de raming dat de personeelskosten zullen stijgen met 1,8% (geraamde inflatie). Het betreft een raming aangezien een aanzienlijk deel van de arbeid in het derde kwartaal plaatsvindt. De voorbije periode wordt ook vastgesteld dat de schaarste aan arbeidskrachten leidt tot stijgende loonkosten. Deze laatste zit weliswaar niet in de cijfers vervat.
Het gewicht van de betaalde loonkost verschilt weliswaar enorm tussen de deelsectoren. Zo doet vooral de tuinbouw beroep op externe betaalde arbeid waar, in functie van de teelt, de loonkost tot 30% van de totale kosten kan innemen.
De energieprijzen, goed voor 8% van de totale directe kosten, kenden in de eerste 8 maanden van 2019 een stabiel verloop in vergelijking met dezelfde periode van 2018 . De elektriciteitsprijzen lieten een beperkte stijging optekenen, terwijl de prijzen van gas licht daalden. Belangrijk daarbij is dat land - en tuinbouwers verder blijven inzetten op eigen (groene) energiewinning via wkk’s en zonnepanelen.
De gebruikte hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen steeg, over alle land- en tuinbouwsectoren gezien, in 2019 met 2% ten opzichte van 2018. D e ziektedruk lag in 2019 iets hoger dan in het droge jaar 2018. In 2019 stegen de prijzen van gewasbeschermingsmiddelen globaal met 2%. Gewasbeschermingsmiddelen maken 3,5 % uit van de totale directe kosten. De Boerenbond stelt daarbij vast dat er voortdurend minder gewasbeschermingsmiddelen toegelaten zijn en dat tezelfdertijd de alternatieven aanzienlijk duurder zijn.
Rentabiliteit
Om de rentabiliteit van bedrijven te monitoren, maakt de Boerenbond in de groenteteelt gebruik van de omzetgegevens van het Verbond van de Belgische Tuinbouwveilingen (VBT). Daarbij wordt naar een kort van producten gekeken, namelijk tomaten, kassla, paprika en komkommer. Er wordt eveneens gewerkt op basis van de veilingaanvoeren en gemiddelde maand - en kwartaalprijzen voor deze groenten. De directe kosten voor deze groenten zijn afkomstig van de Boerenbond Tiber boekhoudingen.
Rentabiliteitsbarometer glasgroenten
De rentabiliteit van glasgroentetelers verbetert door gunstige prijzen voor tomaten, paprika en komkommer in de zomerperiode. Deze barometer wordt naar analogie van de rent abiliteitsbarometer voor open lucht groenten becijferd voor een korf van producten, namelijk tomaten, serr esla, paprika en komkommer.
Na een stijging in het voorjaar 2018 daalde de rentabiliteitsindex in de zomermaanden van 2018 tot het gemiddelde van de periode 2014 - 2018. Verklaring is de hitte van 2018, waardoor voornamelijk het aanbod van tomaten op korte termijn zeer sterk steeg, met prijsdalingen tot gevolg.
De voorbije maanden is de rentabiliteitsindex verbeterd. De stijging wordt nagenoeg volledig verklaard door de hogere volumes en goede prijzen van tomaten in de maand en juli en augustus van 2019 . Tevens was ook de prijsvorming voor paprika, kropsla en komkommers behoorlijk .
Alle land- en tuinbouwsectoren bij elkaar
Voor 2019 wordt gewag gemaakt van een 'gemiddeld jaar' met 'grote variatie'. Enig herstel t.o.v. een moeizaam en droog 2018 is er wel. Een sectorbrede geraamde omzet van 5,3 miljard euro wordt genoteerd.
In de periode 2009 - 2019 steeg de omzet van de Vlaamse land- en tuinbouw met 16 %, terwijl de directe kosten (dus exclusief eigen arbeid en vaste kosten) toenamen met 19%. Dit betekent dat globaal de marges in de land - en tuinbouwsector onder druk staan. De verhouding bruto - omzet/directe kosten ligt in 2019 op hetzelfde niveau als in 2009. De Boerenbond stelt tegelijk vast dat de marges de voorbije 10 jaar bijzonder volatiel zijn. "Het blijft een jammere vaststelling dat de Vlaamse land- en tuinbouwsector er niet in slaagt om de stijgende kosten snel door te rekenen naar de volgende schakels in de keten. Precies daardoor houdt de druk op de marges voortdurend aan."