Bij de oogst gaat een groot deel van alle gewasplanten verloren - en daarmee ook kostbare eiwitten, vetten, vezels en andere hoogwaardige componenten. Dat moet anders, vindt Luisa Trindade. “De wereld heeft planten nodig die tot het laatste molecuul te gebruiken zijn.”
“De gewassen, zoals we die kennen, zijn niet ontwikkeld om volledig gebruikt te worden”, legt Luisa Trindade, persoonlijk hoogleraar Plantenveredeling, uit: “Neem bijvoorbeeld stengels van tomatenplanten. Die bevatten allerlei interessante bouwstenen. In theorie kun je de vezels in deze stengels gebruiken als grondstof voor spijkerbroeken, maar door hoe ze nu in de plant zitten, zijn deze vezels er niet economisch rendabel uit te halen. De tomatenplant moet mooie, smaakvolle tomaten opbrengen en de rest van de plant hebben veredelaars nooit interessant gevonden.”
foto: WUR
Miscanthus
Trindade wil de waarde van niet-gebruikte zijstromen van landbouwgewassen verbeteren. Volgens haar is het cruciaal om vooraf te bedenken waarvoor je waardevolle componenten in planten precies wilt gebruiken. Momenteel richt ze een groot deel van haar onderzoek op vezelgewassen, waaronder miscanthus. Deze grassoort dient als grondstof voor allerlei producten. Zo wordt de cellulose uit de plant gebruikt voor papier en bioplastics, terwijl de vezels als lichtgewicht vulstof worden verwerkt in beton. Trindade: “We willen via veredeling variëteiten ontwikkelen die gebruikt kunnen worden voor verschillende toepassingen. Daarnaast willen we dat deze variëteiten robuust zijn en dat ze in verschillende omgevingen hoge opbrengsten opleveren én van goede kwaliteit zijn.”
Gunstige genencombinaties opsporen
De onderzoeksgroep van Luisa Trindade heeft acht potentiële nieuwe rassen van miscanthus ontwikkeld. Deze nakomelingen, elk genetisch nét wat anders, zijn op tien verschillende locaties in Europa uitgezet. “Het kan zijn dat het ene gewas het heel goed in Nederland doet, terwijl een ander juist beter presteert in Rusland. Maar het kan ook zijn dat één ras het overal goed doet. En precies dát ras is interessant. Dankzij nieuwe DNA-technieken kunnen we gunstige genetische combinaties razendsnel opsporen en inzetten in het vervolg van het veredelingsprogramma. Op deze manier willen we gewassen stap voor stap steeds effectiever kunnen gebruiken, niet alleen op landbouwgrond, maar zeker ook op marginale gronden.”
Veel CO2 opgevangen
Miscanthus heeft daarbij een aantal interessante kenmerken. Zo produceert de plant veel biomassa. Dit is goed voor de biodiversiteit, omdat dieren de plant graag als schuilplaats gebruiken. Bovendien betekent veel biomassa dat er veel CO2 wordt opgevangen. Omdat miscanthus een meerjarige plant is, blijft dit CO2 via de wortels ook voor langere tijd in de bodem opgeslagen, wat goed is voor de bodemkwaliteit. Trindade: “Dat het een meerjarige plant is, betekent wel dat de landbouw het voor wat langere tijd als wisselgewas in rotatie moet nemen. Miscanthus past bijvoorbeeld heel goed in percelen met gemengde gewassen.”
Bijkomend voordeel is dat de plant vrijwel volledig uit hetzelfde plantenmateriaal bestaat en dus ook makkelijker is aan te passen. Bij, pakweg, een tomatenplant is de opgave complexer, erkent Trindade: “Als veredelaar is mijn doel dat we uiteindelijk alles van de plant kunnen gebruiken. Ik voorspel dat we uiteindelijk tomatenrassen gaan kweken waarvan we ook componenten in de stengels en de blaadjes kunnen gebruiken in voedsel.”
In de tijd dat de wereldbevolking explosief groeit en de vraag naar voedsel stijgt, is het volgens Trindade noodzakelijk om het maximale uit biomassa te halen. Dit vraagt om andere gewassen, aldus de hoogleraar: “Deels zullen dat nieuwe gewassen zijn, deels varianten van bestaande wassen. Maar het zullen allemaal planten moeten zijn die we tot de laatste vezel of het laatste eiwit kunnen gebruiken.”
bron: Wageningen UR