Het bestuur van het NWO-domein Exacte en Natuurwetenschappen heeft acht aanvragen goedgekeurd in het programma Graduate School Groene Topsectoren. Vijf projecten vallen binnen de topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, en drie projecten binnen de topsector Agrifood. Excellente masterstudenten krijgen in samenwerking met kennisinstellingen en bedrijven de kans om een promotieonderzoek te doen naar in dit geval teelt- en veredelingsaspecten van planten.
Binnen de topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen gaat het om:
Hoe een universele moleculaire rem in planten groeiaanpassingen aan hitte en kou controleert
Dr. ing. M. van Zanten, Aio kandidaat Myrthe Praat, UU
Omgevingstemperatuur controleert de groei van planten. De moleculaire processen die dit aansturen zijn grotendeels onbekend. Recent hebben wij gevonden dat het signaaltransductie eiwit MPK6 de groei van planten remt bij zowel hoge als lage opkweektemperatuur. Dit project onderzoekt welke moleculaire factoren onder controle staan van MPK6 in de modelplant Arabidopsis thaliana, de gewassen sla en tomaat en de snijbloem chrysant. Dit is van belang voor de ontwikkeling van hitte- en koudetolerante gewassen met een hoge opbrengst en kwaliteit, onafhankelijk van de omgevingstemperatuur.
Gebruik van schimmeleiwitten in de veredeling van lelie tegen 'vuur'
Dr. J.A.L. van Kan, Aio kandidaat Michele Malvestiti, WUR
De schimmel Botrytis elliptica veroorzaakt grote schade in lelies, die de telers 'vuur' noemen. Er worden veel bestrijdingsmiddelen ingezet en veredeling van lelie op resistentie tegen vuur is moeizaam. Dit project onderzoekt het gebruik van eiwitten van de schimmel Botrytis in veredeling om resistente rassen te selecteren en vervolgens versneld te ontwikkelen. Dit kan in de toekomst het gebruik van bestrijdingsmiddelen beperken en economische schade verminderen.
Hoe de schimmel Fusarium oxysporum planten manipuleert en ziekte veroorzaakt
Dr. ing. F.L.W. Takken, Aio kandidaat Thomas Aalders, UvA
Jaarlijks gaat 20 procent van onze potentiƫle oogst verloren aan plantenziekten. Ziekteverwekkers bespelen hun gastheren voor eigen gewin. Als we begrijpen hoe ziekteverwekkers dit doen, dan kunnen we planten minder vatbaar maken en onze afhankelijkheid van bestrijdingsmiddelgebruik sterk verminderen. De onderzoekers gaan bepalen hoe de schimmel Fusarium, veroorzaker van vele verwelkingsziekten bijvoorbeeld bij tomaat, zijn gastheer bespeelt. Daartoe bestuderen we een recent ontdekt schimmeleiwit, SIX8, dat de vatbaarheid van planten voor deze ziekte verhoogt door genexpressie in zijn gastheer te verstoren op een alsnog onbekende wijze.
Designer planten
Prof. dr. D. Weijers, Aio kandidaat Juriaan Rienstra, WUR
De opbrengst van gewassen zou enorm verbeteren als we de vorm van planten zouden kunnen sturen, bijvoorbeeld om tomatenplanten machinaal te oogsten. Het plantenhormoon auxine heeft hiervoor enorme potentie omdat het de groei en uiteindelijke vorm van de plant aanstuurt, maar aanpassingen van de hoeveelheid auxine heeft negatieve bijeffecten. Is het mogelijk om de reacties van de plant op zijn eigen auxine, en daarmee de groei en vorm, aan te passen? Met deze kennis zouden we planten rationeel kunnen veredelen, op basis van een ontwerp waarin de plantvorm geoptimaliseerd is voor de groeicondities.
Precieze plantenveredeling met 'genome editing'
Prof. dr. R.G.F. Visser, Aio kandidaat William de Martines, WUR
Een bijzondere toepassing van 'genome editing' is genen precies vervangen door betere varianten. In de humane genetica wordt dit als veelbelovende techniek gezien om erfelijke ziekten te repareren. Wij willen deze vorm van 'genome editing' toepassen in de plantenveredeling, maar het onderliggende biologische mechanisme verloopt in planten zeer inefficiƫnt. We ontwikkelen daarom een verbeterde 'genome editing' methode voor het gericht vervangen van genen in de modelplant Arabidopsis. Daarna passen we de methode toe in aardappel om een niet-functioneel Phytophthora resistentiegen te vervangen door een natuurlijke, functionele variant. Dat maakt de aardappelplant resistent tegen Phytophthora.
Bron: NWO