Frank Kempkes op OVTO-avond
Nieuwe strategie nodig voor meten condens op diffuus glas
Jan Janse midden in zijn verhaal.
Silke Hemming
Diffuus glas: de basis en de gevolgen
De thema-avond werd door de jubilerende, 30 jaar bestaande Organisatie van Tuinbouwadviseurs en Onderzoekers (OVTO) georganiseerd en de avond werd druk bezocht. Leden en niet-leden, telers en kassenbouwers - in elk geval allemaal mensen die links- of rechtsom in de tuinbouw werkzaam zijn, lieten zich bijpraten over de nieuwste bevindingen op het gebied van glas. Diffuus glas wel te verstaan – en daar, zo bleek, kan men inderdaad beter even voor gaan zitten.
In hoofdlijnen werd er in de lezingen antwoord gegeven op drie vragen: wat betekent diffuus glas voor het gewas, wat is diffuus glas eigenlijk en wat doet condens op het glas met de transmissie van licht.
Frank Kempkes over de ingewikkelde relaties tussen diffuus glas, transmissie en condens
Volle zaal uiteraard bij dit onderwerp
Meer productie en snellere teelt
Uit het verhaal van gewasonderzoeker Jan Janse blijkt dat diffuus licht resulteert in meer en snellere productie. Dat doet zijn verhaal echter tekort, want hij vertelde in detail over de onderzoeksresultaten met diffuus glas bij verschillende gewassen en omstandigheden. Maar onder de streep is het antwoord, in praktisch alle gewassen en onder praktisch alle omstandigheden dat diffuus glas zorgt voor een betere verdeling van het licht in het gewas. Daardoor vindt ook onderin meer fotosynthese plaats en wordt een plant generatiever.
Silke Hemming, ook onderzoeker aan Universiteit van Wageningen, ging in op de natuurkundige kant van de zaak. "Wanneer licht op een ruit valt, gebeurt er met de straal drie dingen. Een deel gaat er rechtstreeks doorheen, een deel wordt weerkaatst en een deel wordt geabsorbeerd. Door te sleutelen aan de bestanddelen en de vorm van het glas en door het glas op bepaalde manieren te behandelen, kan minder reflectie en absorptie gerealiseerd worden. Zo is met een anti-reflectie coating tot enkele procenten meer transmissie te behalen. Datzelfde geldt voor ruiten die, t.o.v. standaard glas, weinig ijzer bevatten. Tot slot kan de vorm van het glasoppervlak beïnvloed worden, waardoor een lage of hoge haze – de mate waarin licht diffuus gemaakt wordt – gerealiseerd wordt."
Er vondook een rondleiding plaats langs enkele van de onderzoeken waar men momenteelmee bezig is. Zo vertelde hier Frank Kempkes over de Energy2Save kas, alwaarmet een bijzonder type folie onder het glasdek geëxperimenteerd wordt.
Anja Dieleman over een proef met tomaat onder verrood licht én diffuus kasdek.
Jan Janse over smaak en vitamine C in aarbeien onder LED verlichting.
Condens
Allemaal waar en leuk en aardig, leek Frank Kempkes daarop te willen zeggen, maar dan zien we over het hoofd dat in de praktijk glas zelden droog is. "Wanneer glas getest wordt, gebeurt dat onder laboratoriumomstandigheden. In de praktijk zijn die altijd anders, en zeker met het oog op vocht is dat meer dan een kanttekening. Condensatie verandert de transmissie. Dat kan doordat diffuus glas, al dan niet gecoat, niet langer 'neutraal' is als een standaard ruit, maar ofwel hydrofiel, ofwel hydrofoob is. Dat wil zeggen: je krijgt ofwel meer druppelvorming, ofwel een condensvorming die meer lijkt op een spiegel."
Kempkes is druk met zijn onderzoek naar het effect van condens op diffuus glas voor de lichttransmissie, maar geeft toe dat het niet meevalt. "De praktijk is zoveel weerbarstiger dan het laboratorium. Er zijn te veel variabelen, te veel wisselende omstandigheden en domweg teveel factoren, dat wij een misschien pijnlijke, maar onvermijdelijke conclusie moeten trekken: dit model werkt niet. Er zijn verbanden en er zijn zinnige dingen over te melden, maar de juiste methode waarop dit nauwkeurig onderzocht kan worden, ontbreekt. Het is daarom zaak een nieuw protocol, een nieuw model te vinden."
Arie de Gelder over een proef waarbij verschillende hoeveelheden blad bij tomaat gesneden wordt en vervolgens wordt gekeken hoe dit de generatieve groei beïnvloedt.
Smakelijk hapje tussendoor