"Het draait om de balans tussen continuïteit van de onderneming en harmonie in de familie"

Tholen - Familiebedrijven staan volop in de belangstelling. De kracht van het familiebedrijf en het belang voor onze economie wordt alom geprezen. Het familiebedrijf is een succes. Maar hoe zit het 'achter de schermen' van al deze succesverhalen? Wat is 'het andere verhaal'? Want waar mensen werken, zijn emoties. Het lijkt dat binnen familiebedrijven de emotionele factor een zwaardere rol speelt dan in een niet-familiebedrijf. Emoties kunnen een bron van kracht, maar ook een bron van conflicten vormen. Waarom is de ene bedrijfsfamilie in staat emoties te hanteren en gaat de andere bedrijfsfamilie ten onder aan emoties? Kortom: wat is de psychologie achter het familiebedrijf? Joost Vat, partner Familiebedrijven bij BDO, geeft alvast een schot voor de boeg, in aanloop naar het BDO Familiebedrijvencongres van 13 oktober in Theater de Kom in Nieuwegein.

"Landelijk gezien is 60% van de bedrijven een familiebedrijf en in de tuinbouwsector ligt dat percentage op een nog hoger niveau. BDO bestaat 80 jaar en is voor een belangrijk deel op familiebedrijven gericht", steekt Joost van wal. "We kunnen natuurlijk de vraagstukken die binnen familiebedrijven spelen op een zeer inhoudelijke en technische manier aanpakken, maar als we ons daar alleen op zouden richten, zouden we de plank misslaan. Dan ga je namelijk voorbij aan de dynamiek in een familiebedrijf met haar familiaire band en de emoties. Daarom is het altijd de kunst als je met familiebedrijven werkt om de balans te vinden tussen de continuïteit van de onderneming en de harmonie in de familie."

"Kenmerkend voor een familiebedrijf is dat het niet kijkt naar de volgende kwartaalcijfers, maar naar de volgende generaties. Dat maakt dat men anders kijkt naar zaken als grondposities en investeringen. Anderzijds zie je bij veel familiebedrijven dat men zegt te kijken naar de lange termijn, maar dat men bijvoorbeeld niet over de opvolging praat. In de praktijk staat het vaak net te laat op de agenda. Dat kan zijn omdat men het nog veel te leuk vindt om er over na te denken, met soms als gevolg dat opvolging bij gezondheidsproblemen actueel wordt. Of er wordt zo veel over opvolging gesproken dat kinderen ervoor passen of juist zo weinig, dat kinderen er geen gevoel meer bij hebben", somt Joost op.

"De situatie dat de opvolger niet capabel geacht wordt, is ook zo'n klassiek voorbeeld. Dat zijn hele lastige zaken, waarbij het rolconflict tussen de directeur van de onderneming en de vader van de zoon of dochter om de hoek komt kijken", vervolgt Joost. "Ook partners spelen vaak een belangrijke rol in een familiebedrijf. Zij hebben geen bloedband, kunnen soms andere dingen belangrijker vinden en worden ook wel als onruststokers gezien. Tegelijkertijd moet de familie ook beseffen dat partners niet alleen lastig zijn. Als de kinderen de toekomst in handen hebben, zijn dat tenslotte ook de kinderen van de partners."

"Wij adviseren altijd om zulke moeilijke zaken in elk geval bespreekbaar te maken en een standpunt te vormen. Dit kan bijvoorbeeld met een familiestatuut of visiedocument op de onderneming en de relatie tussen de familie en het bedrijf. Hierin kan omschreven worden hoe de familie bijvoorbeeld aankijkt tegen verkoop of de rol van familieleden in het bedrijf. Als de situatie zich dan voordoet, kun je terugvallen op het statuut, in plaats van in de emotie van het moment tot een beslissing te komen."

"Onze rol is hierin niet dat we kunnen zeggen wat er moet gebeuren, maar we willen wel een proces op gang brengen, zodat er een bepaalde ontwikkeling in het proces komt. Wij kunnen daarbij een bepaalde objectiviteit aanbrengen in de vraag wat de onderneming nodig heeft en of dat ontwikkelbaar is. Dat kunnen soms pijnlijke vragen zijn. De trend is dat er tegenwoordig veel meer familiegecontroleerde ondernemingen ontstaan, waarbij de familie wel eigenaar is, maar niet zelf de directie voert, in plaats van de familiegeleide onderneming, zoals je die vroeger eigenlijk altijd zag. Maar ook dat brengt nieuwe vraagstukken met zich mee."

"Tijdens het BDO Familiebedrijvencongres op 13 oktober - gericht op alle familiebedrijven, de familie erachter en bestuurders van familiebedrijven - gaan we het niet over technische of fiscale vraagstukken hebben, maar juist over dergelijke gevoeligheden. Aan het woord komen Koos van Oord van baggerbedrijf Van Oord en Risco Balkenende (niet-familielid) van het bedrijf Breman. Dit zijn twee prachtige voorbeelden van familiebedrijven die een duidelijke visie hebben doorvertaald naar structuur en afspraken, resulterend in rust en duidelijkheid", vertelt Joost, enthousiast. "Vorig jaar hebben we een boek uitgegeven over de oudste familiebedrijven van Nederland, die al tien tot twaalf keer in staat zijn geweest het stokje over te dragen naar de volgende generatie. Dit jaar geven we een tweede boek uit over het DNA van de grootste familiebedrijven en dat wordt tijdens het congres gepresenteerd.

Aanmelden voor het BDO Familiebedrijvencongres kan nog via www.bdofamiliebedrijvencongres.nl. Daar staat ook meer informatie over het complete programma en de sprekers.

Voor meer informatie:
Joost Vat
BDO
Partner
Organisatie Advies/ Adviesgroep Familiebedrijven
Tel: +31 (0)30 284 99 60
Joost.Vat@bdo.nl