Tholen - Bijna alles aan de Dendrobium Nobilé is exclusief. Er zijn maar weinig kwekers, de teelt is ingewikkeld en kostbaar, veredeling en vermeerdering is bepaald niet eenvoudig en ook het laatste stapje, hem voor een redelijke prijs de toonbank over krijgen, is geen automatisme. Als er één partij is die er als geen ander mee uit de voeten kan, dan zijn het wel vader en zoons De Hoog uit Delfgauw, die er zich nu op de kop af al 30 jaar op hebben toegelegd.
Marco, Nico en Arjan de Hoog
We spreken de gebroeders Marco en Arjan op de tuin in Delfgauw, en ook vader Nico schuift aan. Marco is verantwoordelijk voor de verkoop, Arjan voor de teelt en Nico, inmiddels een kwieke zeventiger, ‘hobbyt’ nog wat mee. Bovendien was hij 30 jaar geleden de man aan het roer, en kan hij bijvoorbeeld vertellen dat er toen geen kas vol planten uit de hemel is komen vallen.
In 1928 begon de opa van Nico al met rozen. Ook had hij anjers, en later ook Strelitzia, waar hij toen een van de allereerste mee was. Op een goed moment kwamen ook de eerste orchideeën in beeld. “Eerst hadden we snijcymbidium, later hebben we ze ook in potten geweekt. Vervolgens, via een kennis bij Floricultura, werd ik geïntroduceerd met de Dendrobium Nobile. Die teelt was hier nog praktisch onbekend en nóg exclusiever dan nu. We konden toen stekjes kopen à 5 gulden per stuk. De veredelaar was en is tot op de dag van vandaag het Japanse bedrijf Yamamoto. Deze heeft een laboratorium in Thailand, en had toen ook een vermeerderingslocatie op Hawaï, vanwaar ze enkele Noord-Amerikaanse kwekers beleverden. Daar kwam toen ook ons uitgangsmateriaal vandaan, wat het nog kostbaarder maakte. Nu gaat het anders; de planten worden middels weefselkweek vermeerderd door Floricultura, en die doet dat op een uurtje rijden van hier."
Uit de oude doos: Nico bezig met het stek
De eerste planten werden geteeld op dezelfde locatie als waar men nu zit, aan de Vrederustlaan in Delfgauw, in een breedkapper van ruim 1 hectare. Dat gebeurde eerst nog op de vloer, later kwamen er tafels en geleidelijk leerde men bij, werd de teelt professioneler en werd geïnvesteerd in betere technieken. Dat resulteerde zelfs in een wereldprimeur: De Hoog was de eerste Dendrobium Nobile kweker die ging verduisteren, wat in combinatie met belichting en koeling een jaarrond productie mogelijk maakte. In 2002 konden zij jaarrond Dendrobium Nobile produceren en in 2005 werden er een miljoen planten extra besteld om deze in de nieuwe kwekerij jaarrond te produceren we “wij hebben toen enkele gouden jaren doorgemaakt”, memoreert Nico. "Later hadden ook anderen het kunstje in de gaten en verdween deze voorsprong."
Koelkast
In 2007 investeerde De Hoog een kilometer verderop in een tweede kas van ongeveer 2.5 hectare waar de extra planten werden geproduceerd. Weer een paar jaar later, in 2012, werd aan de Vrederustlaan de buurman gekocht, waarop in 2013 beide bedrijven plat gingen en de huidige kas werd gebouwd. Een stressvolle geschiedenis, want het verplaatsen van de planten, die sowieso al weinig met zich laten sollen, was niet makkelijk. De laatste grote innovatie kwam met de koelcel met LED, een bijzondere innovatie welke ook een leuke geschiedenis kent. Arjan: “We kenden een Amerikaan, die vertelde dat zijn planten goed presteerden door ze enige tijd in de koelkast te zetten. Nu was het principe van koelen wel bekend, we deden dat zelf ook, maar 14 graden is nog geen 7 graden. Ik heb toen zelf een oude koelkast gekocht om het uit te proberen, en inderdaad, dat ging best. Vervolgens hebben we hetzelfde trucje herhaald in een ouwe zeecontainer. Daar zaten wel wat haken en ogen aan, maar toch, ook dat ging eigenlijk best goed. Al met al resulteerde dit in 2013 in het installeren van de klimaat cel met Led verlichting, waar de planten op drie lagen in enkele weken in bloei worden getrokken.”
Geen makkie
Die teelt is dan ook moeilijk. Maak je een ‘fout’ in de opkweek, dan stopt hij met groeien. Hij scheidt er gewoon mee uit. Na enige tijd begint hij dan opnieuw, met een nieuwe scheut, maar dan ben je weken verder. Daarnaast duurt een teeltronde lang, luistert het spel van licht en donker en warmte en koeling nauw, is een goede knopzetting en gelijkmatige bloei alles behalve vanzelfsprekend, en zijn er relatief sterkere soorten (in het bijzonder de witte Apollon maar kunnen vooral de kleurtjes moeilijk tegen een stootje. Bovendien zit er bij de Dendrobium Nobile een kortere tijd tussen de eerste bloei en de laatste bloem open waardoor je niet makkelijk kunt “schuiven “ met de partijen. Dit is makkelijker te realiseren bij bijvoorbeeld de Phalaenopsis.
Behalve het klimaat is ook een goed substraat erg belangrijk. “Vroeger stond alles op bark, maar omdat je meer water moet geven dan bij andere orchideeën hadden we veel last van potworm”, vertelt Arjan. We hebben wel meer dan 40 uiteenlopende substraten bedacht om de potworm te weren. Uiteindelijk zijn wij uitgekomen bij een heel fijne bark met wat kokos, waarin die worm, die eigenlijk een soort mini-larfje is, niet kan doordringen. “Toch blijft dit een uitdaging net als trips een uitdaging is en de spint komt ook geregeld terug. Deze zijn biologisch goed te bestrijden met natuurlijke vijanden, met het biologisch bestrijden komt de laatste tijd ook ineens de mosmijt, waarvan we het bestaan vergeten waren, weer tevoorschijn.”
Uit de oude doos: vader en zoons aan het werk in de kas
Exclusief
Hét grote voordeel van dit alles is dat de concurrentie dun gezaaid is. In Nederland zijn ze met z’n drieën, daarbuiten is het zoeken met een vergrootglas. Grote telers zijn er niet; in het verre oosten wordt wat geproduceerd, een beetje in Italië, een paar kleintjes in Noord-Amerika, en waar je ze tegenkomt betreft het meestal hobbykwekers met enkele exemplaren. De Hoog kent verschillende voorbeelden van kwekers die met plannen rondliepen en zelfs serieuze pogingen gewaagd hebben, maar die vroeg of laat dan toch bedankten.
Een beetje slimmer
Dat betekent natuurlijk ook dat het aanbod beperkt is; de Nederlandse kwekers zetten jaarlijks gezamenlijk zo’n 5 miljoen planten op de markt, waarvan bijna de helft bij De Hoog vandaan komt. Toch zijn het geen gouden eieren, of in elk geval niet meer zoals toen twee decennia geleden. Marco: “Het punt is dat de overige orchideeën en hier met name de Dendrobium Nobile, in het tuincentrum, de bouwmarkt en elders vaak een hogere opslag heeft als de Phalaenopsis. Hoewel de kostprijs nauwelijks hoger is - door wat meer handwerk is hij gemiddeld misschien een tikkeltje duurder - staat hij naast die Phalaenopsis voor anderhalf keer het geld. Dan gaat de consument, die misschien best een keer wat anders had gekozen, toch voor safe en voor de portemonnee. Zou hij echter dezelfde behandeling krijgen als de Phalaenopsis, dan zou hij, denken wij, veel sneller weglopen en moet een veel beter rendement haalbaar zijn.”
Uit de oude doos: de vroegere breedkapper, waarin de planten nog gewoon op de grond stonden
Voor de toekomst liggen er een aantal plannen. “We willen een beter kleurenpallet”, zo vullen de heren elkaar tot besluit aan. “Nu is ongeveer 50% wit en 50% gekleurd. In de nabije toekomst gaan we ook wat terug in soorten, van 10 - 12 nu naar een stuk of 6 – 7. We willen echt inzetten op sterke en betere soorten. Hiertoe doen we ook een stukje eigen veredeling, waar we binnenkort de eerste vruchten van hopen te plukken. Daarnaast willen we nog iets meer gaan verkopen op bestelling, hoewel een stukje klok zeker moet blijven. En tot slot is het zaak op alle fronten goed bij te blijven. We willen verder verduurzamen en op de steeds scherpere eisen qua energie, milieu en arbeid ook morgen nog een goed antwoord hebben. We timmeren wat dat betreft hard aan de weg; zo hebben we afgelopen jaar 5000 verticale en horizontale zonnepanelen geplaatst. In de zomer leveren die de elektra voor de warmtepomp, waarmee we de cel kunnen koelen. De warmte die daarbij vrij komt wordt gebruikt om de andere kas te verwarmen, en wat we niet nodig hebben slaan we op in de grond, om in de winter weer omhoog te pompen om de kassen te verwarmen (wko). Het is zaak naar de toekomst toe voor dit soort innovaties open te blijven staan en te handelen.
Voor meer informatie:
De Hoog Orchids
T: (015) 2620429
E: verkoop@dehoogorchids.com
www.dehoogorchids.com