Harmen Spek, Plastic Soup Foundation
"Eenmalige plantentray is giga milieuprobleem"
Aan het woord is Harmen Spek van Plastic Soup Foundation (PSF). Deze milieuorganisatie vraagt aandacht voor de 'desastreuze' gevolgen van plastics in het milieu en kaart verspilling en onverschilligheid aan. De sierteelt is een grootgebruiker van plastic met zijn miljoenen single use trays. Aangezien er in deze sector sprake is van min of meer overzichtelijke (plastic)stromen, leende de vraag naar de meest duurzame tray zich voor nader onderzoek. "Het is een casus", zo vertelt Harmen, "die we twee jaar geleden gingen onderzoeken en die al snel tot interessante inzichten leidde."
beelden genomen uit de positionpaper Icoonproject Sierteelt van PSF
“We kwamen al gauw in gesprek met de producenten en met Normpack, die het keurmerk voor de eenmalige plantentrays levert. Royal FloraHolland is eigenaar van Normpack. Normpack certificeert een grote diversiteit aan eenmalige trays die bij elkaar goed zijn voor zo’n 180 miljoen trays per jaar (omgerekend zo’n 2600 kilo plastic per uur). Nieuwe trays worden vaak besteld bij- of in opdracht van FloraHolland, die de productie ervan weer uitzet naar een handjevol producenten. Vervolgens pakt de veiling een marge op elke tray, en zo is het dus een model waar iedereen aan verdient.”
Volgens de veiling zou minstens 80% van de single use trays worden gerecycled in Nederland, vervolgt Harmen, maar minstens 90% van deze trays wordt geëxporteerd. "En die trays zie je zo goed als nooit meer terug." Later kwam men op deze uitspraak terug en werd medewerking aan het onderzoek, dat men in eerste instantie afhield, toegezegd.
Position paper
Naar aanleiding van een door de PSF gepubliceerd positionpaper, dat over plastic in de sierteelt handelt, werden zelfs Kamervragen gesteld. RFH had in de tussentijd bureau Blonk Consultants ingehuurd om de een- en meermalige trays te vergelijken op duurzaamheidscriteria in een zogenaamd LCA-rapport (Life Cycle Assessment). Staatssecretaris Dijksma gaf als tijdelijk antwoord te willen wachten op de resultaten van het bewuste onderzoek, om later tot gedegen beantwoording te komen.
Toen het rapport er dan eindelijk was, “na een vertraging van bijna een jaar”, werd PSF half mei door de coöperatie uitgenodigd voor een presentatie van het rapport. “Hieruit bleek wat iedereen vermoedde: de meermalige trays staan er op praktisch alle fronten veel beter op”, aldus Harmen.
De resultaten van het onderzoek zijn door RFH echter niet openbaar gemaakt, hoewel er op de website wel een bericht staat met de strekking ‘meermalig is beter dan single’. “De eigenlijke resultaten blijven onder de pet,” denkt Harmen, “en je voelt aan alles dat RFH de discussie traineert. Wij kregen bij die presentatie nog geen sheet of samenvatting mee naar huis, met als argument dat het voor het publiek allemaal te ingewikkeld zou zijn. Onzin natuurlijk, de gepresenteerde gegevens laten weinig ruimte voor verwarring. Uit de presentatie bleek onder andere dat vooral de recycling van eenmalige trays zeer moeilijk te organiseren valt vanwege de grote verspreiding via export.”
Nuance
Nu is het, van de andere kant, een moeilijk dossier. Op de trays verdient niet alleen de veiling, maar ook de producenten en de exporteurs. De retailer is er uiteindelijk verantwoordelijk voor. Bovendien zijn trays zeker niet de enige vervuiler. Ook potten, hoezen en tal van andere zaken zijn van plastic gemaakt. En denk je dat het probleem betrekkelijk eenvoudig met zogenaamde bioplastics ondervangen kan worden, dan kom je ook bedrogen uit. “Ook dat is lastige materie, want hoe duurzaam en biologisch afbreekbaar zijn die plastics nu echt?”
Via persvoorlichter Joram Kanner laat Royal FloraHolland dan ook weten “zich niet te herkennen in het eenzijdige verhaal van Plastic Soup Foundation (PSF). Het mist de nuance die PSF ook is toegelicht door onafhankelijk onderzoeksbureau Blonk.”
“Royal FloraHolland werkt aan een toekomstbestendige sierteeltsector waarin bloemen en planten met respect voor mens en milieu worden geteeld en verhandeld. Royal FloraHolland herkent en erkent de mondiale plastic-problematiek en waardeert het doel wat de Plastic Soup Foundation nastreeft; verpakkingen maken een belangrijk deel uit van de plastic soep, en dan vooral consumentverpakkingen, zoals plastic zakken, doppen, snoepverpakkingen, flesjes, etc. Mede daarom stimuleert Royal FloraHolland kwekers en handelsbedrijven om vanuit duurzaamheid de juiste keuzes te maken en werkt de coöperatie continu aan het verduurzamen van het eigen beleid op dit thema”, aldus de verklaring.
Imago
Uit een survey van de Plastic Soup Foundation zou blijken dat veel schakels in de keten van de single use tray af willen. Het eigenlijke verwijt van PSF aan het adres van de coöperatie is dat het aldaar aan deze motivatie zou ontbreken: “Juist een invloedrijke partij als FloraHolland zou er toch groen op willen staan? Waarom dan niet openlijk communiceren, waarom niet zeggen: laten we breed inzetten op meermalige systemen en zorgen voor echte verduurzaming van plastic verbruik binnen de sector. Geef richting, neem het voortouw… doet imago er dan niet toe?”
Te goedkoop
Het achterliggende probleem bij dit alles, besluit Harmen, is dat plastic als basismateriaal stomweg te goedkoop is. "Het is gewoon te verleidelijk voor producenten om alleen maar ‘single use’ producten te maken van plastic. Het materiaal is goedkoop, licht, en de eindgebruiker kijkt maar wat hij of zij er na gebruik mee doet. De gevolgen worden echter steeds meer zichtbaar, want we kunnen wereldwijd de plastic afvalberg onmogelijk nog de baas."
Plastic is niet alleen een verpakkingsmateriaal, het zit soms in de gekste producten. Denk aan shampoos, aan mascara’s, aan verzorgings- en huishoudproducten. Deze microplastics zijn inmiddels verworden tot een vulmiddel en hier maakt PSF zich grote zorgen over. "Deze komen in de oceanen terecht, in de micro-organismen en uiteindelijk weer op ons bord. Dat overvloedig en onnodig gebruik van plastic, dat is wat moet worden teruggedrongen."
Voor meer informatie:
Plastic Soup Foundation
Harmen Spek
Van Hallstraat 52-1
1051 HH Amsterdam
T: +31 (0)85 401 6244
E: harmen@plasticsoupfoundation.org
www.plasticsoupfoundation.org