Ad van Adrichem is Managing Director bij Duijvestijn Tomaten, een pionier in aardwarmtewinning in Nederland. Met aardwarmte bespaart het bedrijf per jaar tot zeven miljoen kubieke meter aardgas en twaalf kiloton CO2-uitstoot. Martin van der Hout is secretaris-generaal bij de Dutch Association of Geothermal Operators (DAGO). In dit interview delen ze hun visie op en ervaring met aardwarmte.
Hoe kwam u er acht jaar geleden toe om een aardwarmteproject te starten?
Van Adrichem: "Voor Duijvestijn Tomaten was energiebesparing altijd belangrijk, niet alleen vanwege de kosten. Onze vorige locatie was al een 'energiekenniskas', waar collega's langskwamen om over energiebesparing en technologische mogelijkheden te praten."
Hoe kwam u destijds aan de informatie?
Van Adrichem: "Vooral via internet en door een project van studenten van de TU Delft die de campus met aardwarmte wilden verwarmen. Zij hadden al data van de ondergrond van de NAM. Ook zijn we gaan kijken bij Van den Bos in Bleiswijk: zij waren de eerste in Nederland met een aardwarmteput. Uiteindelijk hebben we op strategische gronden besloten om te investeren in aardwarmte. Het zou onze kostprijs licht verhogen, maar gaf ook voordelen zoals een langdurige stabiele warmteprijs, een onafhankelijkheid van de gasprijs en we gebruiken het in communicatie naar onze klanten. Onze 'licence to produce' betekent een zo klein mogelijke footprint per tomaat."
Waar liep u destijds tegenaan?
Van Adrichem: "Onbekendheid op vele vlakken, niet alleen technisch maar ook juridisch, maatschappelijk en financieel. Het was heel erg lastig om het project gefinancierd en verzekerd te krijgen. We huurden wel specialisten in, maar die zaten in hetzelfde leertraject als wij. Daarom hebben we toen besloten om de kennisinfrastructuur te verbeteren en om DAGO op te zetten."
Van der Hout: "De tuinbouwsector is van huis uit enorm transparant en deelt kennis openlijk met elkaar. Tuinders gebruiken elkaar om te reflecteren. DAGO is hiervan het resultaat en we zijn er trots op dat alle geothermie-operators van Nederland, dus niet alleen de glastuinbouw, aangesloten zijn bij onze vereniging."
Hoe ziet u de toekomst van aardwarmte?
Van der Hout: "De eerste opschaling heeft al plaatsgevonden, projecten zijn groter geworden, kennisintensiever en gaan naar grotere dieptes. We staan voor de tweede opschaling waarbij door cascadering de warmte optimaal gebruikt kan worden met maximale uitkoeling het gehele jaar. We zitten eind dit jaar op 4,5 PJ, een eindje op weg richting de 50 PJ, wat de doelstelling voor 2030 is van het rijk.''
Van Adrichem: "Wij doen daarom onderzoek naar hoe we de verschillende temperaturen kunnen inzetten en hebben een nieuwe kas ontwikkeld die met lagere temperaturen goed functioneert. Ook optimalisatie van de infrastructuur is belangrijk. Wij kijken bijvoorbeeld met de gemeente en andere tuinders hoe we voor woningen en andere bedrijven een stabiel netwerk kunnen aanleggen."
Wat is er nodig om de ontwikkelingen in goede banen te leiden?
Van der Hout: "Eén van de belangrijkste randvoorwaarden voor versnelde groei is het ontwikkelen en behouden van draagvlak in de maatschappij, naast veiligheid, betrouwbaarheid, betaalbaarheid en passende wetgeving. De complexiteit met de omgeving wordt alleen maar groter, zeker in de bebouwde omgeving."
Welke lessen heeft u geleerd voor nieuwe projecten?
Van Adrichem: "Ga vroeg kennis en twijfels delen, stel vragen."
Van der Hout: (lachend) "Word lid van de DAGO natuurlijk… Maar serieus. DAGO werkt aan het delen van data, kennis en ervaring, industrie-standaarden en informatie over het betrekken van je omgeving. De NAM deelt nu bijvoorbeeld ook ondergronddata met individuele operators, dat waarderen wij zeer."
Uw leden zijn nu met name tuinbouwondernemers, gaat dat veranderen?
Van der Hout: "Ja, en de diversiteit neem al toe. Dat maakt het nog belangrijker om het bewustzijn van het gezamenlijk belang verder te ontwikkelen. De cultuurverschillen van leden zijn een uitdaging, maar juist daarvan leer je. Ons motto is: samen waar het kan, alleen waar het moet want een gezonde concurrentie is er altijd."
Bron: EBN, Focus. Energie in beweging 2018