Ethiopië op weg naar nieuw kwekersrecht
De nieuwe wet kan worden gezien als een van de resultaten van het project Integrated Seed Sector Development (ISSD). Nederlandse en Ethiopische partijen die actief zijn in de zaadketen werken in dit project samen aan ontwikkeling van de sector.
Nederlandse zaadbedrijven die actief zijn of willen worden in Ethiopië zijn nauw betrokken bij het project. Het gaat om Rijk Zwaan, Bejo Zaden, East-West, Enza Zaden, Nunhems en De Groot en Slot. Deze bedrijven zien mogelijkheden om hun activiteiten in Ethiopië uit te breiden, maar worden hierin afgeremd door de ondoorzichtige en vaak onpraktische regelgeving.
WUR trekt project
Kerndoel van het ISSD-project is om kleine boeren toegang te bieden tot de aanschaf van het beste uitgangsmateriaal. Dit leidt vervolgens tot werkgelegenheid en voedselzekerheid. Het project valt onder de paraplu van het Bilateral Ethiopian Netherlands Effort for Food, Income en Trade Partnerschip (BENEFIT). De WUR is de trekker van het ISSD-project. Voor kwekersrecht speelde Naktuinbouw een belangrijke rol.
Regels blokkeren ontwikkelingen
Door de bestaande wet- en regelgeving in Ethiopië op het gebied van uitgangsmateriaal zijn er onvoldoende mogelijkheden om de land- en tuinbouwproductie op een hoger peil te brengen, zegt Joep van den Broek. Hij is als associatie consultant van de WUR werkzaam in het ISSD-project.
"Op veel fronten zijn verbeteringen mogelijk", constateert hij. "Bijvoorbeeld op het gebied van kwaliteitscontrole, registratie van nieuwe rassen, kwekersrecht en import- en exportregels. Mede door het overleg tussen Nederland en Ethiopië in ISSD-verband is er nu zicht op een aantal doorbraken."
Slechte kwaliteit zaad
In het verleden is er geregeld zaad verkocht van slechte kwaliteit. Om kleine boeren te beschermen heeft de Ethiopische overheid daarom een pakket van regels gemaakt. Van den Broek toont begrip voor de motieven van de overheid, maar constateert tegelijkertijd dat deze regelgeving niet in het belang is van zaadproducenten én boeren. "Vandaar dat aanpassing van de regels een speerpunt is van het ISSD-project. Het kan en moet eenvoudiger en vooral praktischer."
Nieuwe wet op het kwekersrecht
De aankomende nieuwe wet op het kwekersrecht is een van de resultaten. Daarover is tussen de betrokken partners jarenlang overleg gevoerd. De nieuwe richtlijn voor zogeheten 'unregistered varieties' om uitzondering te krijgen voor rassenregistratie bij 100% export van zaad, komt ook voort uit het ISSD-project. Dit betekent dat het basiszaad en de ouderlijnen makkelijker geïmporteerd kunnen worden, en dat bij volledige export van de geproduceerde zaden geen rassenregistratie hoeft plaats te vinden. Door deze richtlijn wordt het voor Nederlandse zaadbedrijven aantrekkelijker om productielocaties in Ethiopië op te zetten. Dat biedt veel werkgelegenheid aan bewoners in de omgeving van die locaties.
Productie van teff
Bilaterale werkgroep
Tijdens een recent bezoek van een Ethiopische delegatie aan Nederland onder leiding van landbouwminister Eyasu Abraha zijn de knelpunten die Nederlandse zaadbedrijven in Ethiopië ervaren, uitgebreid besproken. Er is besloten om een bilaterale werkgroep op te richten onder voorzitterschap van de landbouwminister. Vertegenwoordigers van Nederlandse zaadbedrijven krijgen een plek in de werkgroep. Landbouwraad Niek Bosmans speelt ook een actieve rol.
Van den Broek heeft hoge verwachtingen van de werkgroep: "De directe betrokkenheid van de landbouwminister geeft aan dat Ethiopië nu echt stappen wil zetten om ook andere problemen in de zaadketen op te lossen."
Begeleiding van zaadcoöperaties
Het ISSD-project richt zich overigens niet alleen op verbetering van de regelgeving. Een belangrijke andere actie is de begeleiding van coöperaties van kleine boeren die tarwe-, mais-, gerst- en teff-zaad produceren. Vanuit ISSD zijn afgelopen jaren meer dan driehonderd van dergelijke zaadcoöperaties begeleid op het gebied van teelttechniek, rassenkeuze, financieel management en marketing.
De totale productie van deze coöperaties is sinds 2010 meer dan vertienvoudigd. Van den Broek: "De inkomenspositie van de leden van deze coöperaties is verbeterd. En misschien nog belangrijker, veel meer kleine boeren in Ethiopië kunnen nu goed zaaizaad kopen."
Voor meer informatie:
Joep van den Broek, associatie consultant WUR, joep.vandenbroek@wur.nl
Niek Bosmans, landbouwraad in Ethiopië, niek.bosmans@minbuza.nl