“Het lijkt alsof er nooit een crisis is geweest”

Tholen - Natuurlijk is het fijn dat de glastuinbouw twee betere jaren achter de rug heeft, maar de winstgevendheid van de tuinbouw is nog steeds te laag. Ruud van der Vliet van Rabobank Westland ziet bovendien dat groenten- en fruittelers mogelijkheden laten liggen om daar iets aan te doen. "Er ligt 120 miljoen euro GMO-subsidie klaar. Dat laten we gewoon liggen." En dat is niet het enige waar de sector mee aan de slag kan. "Toen we in de crisis zaten, was de bereidheid om samen te werken veel groter."

GMO
Deze week is de nieuwe GMO-verordening gepubliceerd. Dat betekent dat de producentenverenigingen aan de slag kunnen met hun operationele programma's en hun meerjarenplannen. Vorig jaar wisten ze zo nog bijna 40 miljoen euro binnen te slepen. Dit jaar zal dat al flink minder zijn: Van Nature, Veiling Zaltbommel en Coforta besloten dit jaar vanwege de ingewikkelde en onduidelijke regelgeving geen gebruik van de subsidie te maken.

Zelfs met 40 miljoen euro subsidie maakt Nederland volgens Ruud van der Vliet, directeur bedrijven bij Rabobank Westland nog maar weinig gebruik van de potentie van de GMO-subsidie. "Er is een pot van 120 miljoen euro ter beschikking gesteld. De marge in de groente en fruit is maar een paar procent. Met dit geld kun je iets meer dan 4 procent van je omzet binnenhalen – dat is vaak al de marge van een tuinbouwbedrijf. En toch gebruiken we het GMO-geld niet of nauwelijks."

Claim en angst
'Vind je het gek', zullen een aantal telers denken. Er hangt nog claim van ettelijke miljoenen boven de sector. GMO is een besmet woord geworden en wie er op feestjes over begint, zal snel alleen staan. Bovendien wordt er flink geklaagd over de regels die alleen maar ingewikkelder en lastiger worden. "Dat snap ik", vindt Ruud. "Het is ook lastig. Maar om SDE-subsidie te verkrijgen moet je ook aan allerlei eisen voldoen – en toch doen we er met geothermieprojecten massaal aan mee. Het is tijd om wakker te worden in de grotemensenwereld. Zo'n bedrag zomaar opzij schuiven, is gewoon jammer. Het gaat om financiële ruimte die we als sector heel goed kunnen gebruiken. Als je bovendien ziet dat telers in Spanje en België het wel gebruiken, dan creëer je ongelijkheid in de markt."

Waarom lukt het in België en Spanje wel? Dat komt volgens Ruud de marktstructuur. "Uiteindelijk hebben we allemaal te maken met nagenoeg dezelfde, Europese regels. In België en Spanje is één grote, coöperatieve structuur die namens de telers optreedt. De organisatie staat los van consumenten." Maar telers moeten zich toch juist meer op de consument, op de eindklant richten? Het een hoeft het ander volgens Ruud niet uit te sluiten. "Als je dit organiseert, moet je je wel aan de regels houden. Ik kan me een bestuur voorstellen dat verwant is met de productiebedrijven en een structuur met dedicated marketing- en verkoopmensen."

Samenwerking
Samenwerking is volgens Ruud bovendien niet alleen een vereiste voor GMO-subsidie, maar ook een belangrijk onderdeel van de toekomst van de tuinbouw. "Gemiddeld zijn alle producenten MKB+-bedrijven. De grootste afzetorganisatie van Nederland heeft nog geen miljard euro omzet. De afzet gaat in toenemende mate naar de retail. Partijen met tientallen miljarden omzet. En kijk naar de overname van Amazon - door schaalvergroting en clustering worden dit soort partijen alleen maar groter", wijst Ruud. "Iedereen weet dat de hoogste marge op AGF wordt gerealiseerd in de retail. De tuinbouw kan nu geen vuist maken tegen dit soort partijen. We laten ons in het nauw drijven en realiseren niet de marge die we nodig hebben voor de sector. En als je aan de producentenkant klein blijft, houd je de onevenwichtige marktpositie in stand."

Kwaliteit
In sommige kanalen is Nederland zeker wel dominant, ziet Ruud. "We kunnen als een van de weinige landen jaarrond kwalitatieve grove trostomaten leveren aan de retail – iets dat anderen maar gedeeltelijk kunnen. We hebben bedrijven die het heel goed doen. We leveren superieur product. Maar we zijn niet dominerend in de sector. De glasgroentenmarkt is een Europese markt. Nederland produceert nog geen tien procent van Europa. Laten we geen grotere broek aantrekken dan ons past."

Ondanks deze cijfers lijkt de wil voor samenwerking te ontbreken. "Toen we in de crisis zaten, was de bereidheid om samen te werken veel groter. De noodzaak werd gevoeld om bijvoorbeeld Coalitie HOT in het leven te roepen. Nu wordt de pijn minder gevoeld en verdwijnt de noodzaak om samen te werken en GMO beter te benutten. De samenwerking gaat lang niet snel genoeg. Het lijkt alsof er nooit een crisis heeft bestaan. Maar zonder samen te werken heb je op de lange termijn geen toekomst – zeker als klein bedrijf in de bulkproductie niet Daar zullen de grootste problemen ontstaan", voorspelt Ruud. "Specialties zijn weggelegd voor enkele bedrijven. In de bulk moet je samenwerken en de top qua kostprijs realiseren. Daarbij moet je hulpmiddelen als GMO-subsidie benutten", vindt Ruud. "Als je kijkt naar de kapitaalintensiviteit van de glastuinbouw is de winstgevendheid van de sector ondanks twee best wel aardige jaren nog steeds laag. GMO-subsidie is geld dat klaarligt, dat we zelf als belastinggeld hebben opgebracht en dat we prima kunnen gebruiken om de sector gezonder te maken. Maar het gebeurt niet. We zijn een dief van onze eigen portemonnee."

Voor meer informatie:
Rabobank Westland
Communicatie.Westland@rabobank.nl
www.rabobank.nl

Eerder stond abusievelijk in dit artikel dat Best of Four een pauzejaar inlast. Dat is niet juist - de coöperatie neemt geen pauzejaar.