"Voor Nederlandse leveranciers is in Japan nog veel te winnen"
Wie wel eens in een Japanse supermarkt is geweest, is onder de indruk van de veelzijdigheid en kwaliteit van het vers segment van groenten en fruit. Smaakvolle tomaten, paprika’s, verse vis en lekker gemarmerd vlees, alles mooi gepositioneerd in handzame verpakkingen. De Japanse consument is bereid hoge prijzen voor voedsel te betalen.
Het kwalitatief hoogstaande aanbod staat echter in schril contrast met de presentaties van de Japanse landbouwsector die veelal kleinschalig (met uitzondering van de veehouderijsector, zie hieronder) en vergrijsd is. De Japanse landbouw wordt beschermd door hoge subsidies en importtarieven. De gemiddelde leeftijd van de Japanse boer ligt ver boven de 65 jaar. Japan heeft een zelfvoorzieningsgraad van slechts 39%. Met 1,5 miljoen boeren op 4,5 miljoen hectare en waar de boeren een sterke voorkeur voor Japans uitgangsmateriaal hebben, lijkt hier op het eerste oog weinig mogelijkheden te liggen voor het hoogwaardige Nederlandse uitgangsmateriaal. Niets is echter minder waar. Japan en Nederland hebben elkaar veel te bieden.
Het Japanse kabinet heeft de ambitie om de landbouwproductie fors verhogen. Hervorming van de landbouw is mede ingegeven door de onderhandelingen die Japan voert over meer vrije handel, zoals het vrijhandelsakkoord met de Europese Unie. Om te voorkomen dat de eigen landbouwsector dan wordt weggevaagd, is een omslag van denken nodig. Het land probeert daarom jongeren, maar ook externe investeerders (zoals Toyota, Fuji en Mitsubishi) met subsidies naar de agrarische sector te trekken met als doel de sector nieuw leven in te blazen. Een groep professionele boeren kiest daarom meer en meer voor smart agriculture met hoogwaardig uitgangsmateriaal.
Bloembollen, en chrysanten en rozen
De afgelopen decennia was Japan eigenlijk alleen interessant voor de Nederlandse bloemensector. Vooral de bloembollenhandel bereikte grote hoogte; Japan was een van de belangrijkste afzetmarkten buiten de EU. De afgelopen jaren is hier de klad wat ingekomen, omdat de Japanse tulpentelers geen opvolgers meer kunnen vinden en het areaal tulpen jaarlijks krimpt. Deze markt lijkt zich echter wat te stabiliseren, maar een nieuw elan aan de vraagkant lijkt nodig om dit tij te keren.
Nederlands export (in €1.000) van bloembollen (HS 0601) naar Japan, 1988-2016 (Bron: Eurostat)
In de sierteeltproductie is met name de chrysanten productie in Japan groot. Ca. 60.000 kleine en grote telers produceren voor yen 373,2 mld. tegenover 40,8 mld yen import snijbloemen. Voornamelijk uit Maleisië en China (elk 22%), China (12%) en Vietnam (9%). Nederland is met een exportwaarde van $5,8 miljoen (1,7%) maar een kleine speler.
Binnenlandse productie blijft belangrijk. Ook hier verschuift voor Nederland het accent van snijbloemen naar uitgangsmateriaal, voornamelijk aan de professionele teler. Bedrijven als Dekker Chrysanten, Royal Van Zanten en Floritec leveren het uitgangsmateriaal voor de professionele Japanse teler van Chrysanten en tuinanjers – de populairste rassen in Japan. Ook aan royalty’s wordt verdiend. Een voorbeeld van zo’n professionele kas is Kunieda Rose Farm, met 1,9 hectare de grootste rozenteler in Japan, waaraan Dümmen Orange de stekken leverde. Een fotoverslag is hier.
Harry Kloppenburg (Dümmen Orange) en Evert Jan Krajenbrink (LBR) bij de officiële opening Kunieda Roses
Takii Europe breidt bloemenveredeling uit
Takii Europe heeft begin 2017 haar Nederlandse veredelingslocatie voor pot- en perkplanten verplaatst van Honselersdijk naar Kudelstaart. Hiervoor wordt momenteel een veredelingskas aan de Mijnsherenweg volledig opnieuw ingericht. De kasoppervlakte wordt verdubbeld naar ruim 1 ha. Bovendien worden het teelt- en veredelingsteam verder uitgebreid. In 2007 werd Takii in de veredeling van pot- en perkplanten in Nederland actief met de overname van SAHIN, Zaden B.V. Takii is mede-eigenaar van Keygene.
Kansen
De afgelopen jaren was met name de export van bloembollen het belangrijkste product naar Japan. Maar door vergrijzing van de Japanse tulpenboeren en veranderende consumentengedrag zit hier al een aantal jaren de klad in. Het accent van de snijbloemenexport verschuift al sinds jaren richting het uitgangsmateriaal van bloemen en de daaraan verbonden royalty’s. Vanwege strenge veterinaire en fytosanitaire marktoegangseisen en een gefragmenteerde landbouwsector bleef de export van overig Nederland uitgangsmateriaal naar Japan gering.
In de komende jaren gaan ook andere producten een positie op de markt verwerven. Nederland heeft de afgelopen tijd op tal van terreinen afspraken weten te maken met de Japanse overheid, waardoor uitgangsmateriaal meer toegang heeft gekregen tot de Japanse markt (o.m. lelies, rozen en chrysanten). Daarnaast neemt de vraag vanuit de markt naar hoogwaardig uitgangsmateriaal toe. De tuinbouwsector professionaliseert en grote, professionele non-agrobedrijven doen hun intrede in de sector. De reden voor deze ontwikkelingen zijn de handelsliberalisatieverdragen (TPP ex VS, FTA) die Japan wil sluiten.
Maar ondanks meer marktopening en professionalisering van de sector, blijft het een uitdaging voor Nederland om echt een positie op de Japanse markt te verwerven. Zeker als de wensen van de Japanse klant wat verder van onze mainstreammarkten zijn verwijderd: qua smaak, kwaliteit en beleving. Van groot belang is daarom het aanbieden van op de Japanse markt gericht assortiment, smaak en zelfs het ontwikkelen van functional food.
De Japanse markt is lastig, maar biedt de komende jaren zeker mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven: gedegen marktonderzoek naar consumentenvoorkeuren en de juiste partner zijn nog meer dan in andere landen doorslaggevende succesfactoren.
Voor verdere vragen kunt u contact opnemen met Landbouwteam Japan (tok-lnv@minbuza.nl, @agritokio)
Bron: Agroberichten Buitenland / Landbouwraad Japan (@ejkrajenbrink)